چرا صرب ها به نمایشگاه کتاب تهران نمی آیند؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ شصت‌وهفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب بلگراد شنبه 28 معهر ماه با شعار «کلام آزاد است» در فضایی به مساحت 30000 مترمربع و با حضور 418 ناشر داخلی و خارجی گشایش یافت. کشور کوبا مهمان ویژه این دوره از نمایشگاه است.

نمایشگاه «بلگراد» یکی از قدیمی‌ترین نمایشگاه‌های این منطقه است و کاربرد اصلی آن تسهیل‌ ارتباط بین ناشران، نویسندگان، فروشندگان کتاب، کتابخانه‌داران، توزیع‌کنندگان کتاب و شرکت‌های چندرسانه‌ای است. این گروه افراد در دوران نمایشگاه قراردادهای تجاری بسیاری امضا می‌کنند و فعالیت‌های فرهنگی دیگر در میان آنان انجام می‌شود.

علاوه بر برنامه‌های انتشاراتی فعالیت‌های جنبی بسیاری نیز در نمایشگاه تدارک دیده می‌شود. کنفرانس، میز گرد، ملاقات با نویسندگان، جلسات بحث آزاد، و کارگاه‌های مختلف از جمله این فعالیت‌ها هستند. برای بازدیدکنندگان نمایشگاه فرصتی است که کتاب‌های موردعلاقه خود را در یک مکان خریداری و با نویسندگان موردعلاقه خود دیدار کنند و فرصت آشنایی با عناوین جدید را به دست آورند.

نمایشگاه کتاب رخدادی است که بیشترین بازدیدکننده را در این کشور دارد. نمایشگاه کتاب بین‌المللی «بلگراد» در شهر «بلگراد» در کشور «صربستان» و توسط شهرداری این شهر برگزار می‌شود. این نمایشگاه سالیانه در ماه اکتبر در هشت روز و در فضایی به مساحت 30 هزار متر مکعب برپا می‌شود.

در نیمه دوم دهه 90 و با حضور مرحوم محسن سلیمانی نویسنده ادبایت داستانی ایران در سمت رایزنی فرهنگی ایران در این کشور،‌ ارتباط بین ناشران ایرانی و ناشران صرب پررنگ‌تر شد که نتیجه این ارتباط حضور جدی نویسندگان و ناشران ایرانی در نمایشگاه کتاب بلگراد و ترجمه چند رمان ایرانی به زبان صربی بود،‌  اما حضور سلیمانی در صربستان دیری نپایید و وی چند ماه پس از برگزاری نمایشگاه کتاب بلگراد در صربستان درگذشت.

پس از آن ارتباطی که سلیمانی تلاش می‌کرد بین ایران و صربستان در حوزه نشر پررنگ‌تر کند‌، کمرنگ‌ شد و حالا رایزنی فرهنگی ایران در صربستان تلاش دارد تا با حضور در نمایشگاه بلگراد که مهمترین رخداد فرهنگی شرق اروپا و منطقه بالکان است‌، این ارتباط را پررنگ‌تر کند.

 امیر پورپزشک رایزن فرهنگی کشورمان در صربستان در گفت‌وگو با تسنیم،‌ با اشاره به این دوره نمایشگاه کتاب بلگراد می‌گوید: سال‌های بسیاری است که براساس تفاهم‌نامه امضا شده بین نمایشگاه کتاب تهران و نمایشگاه کتاب بلگراد مبنی بر تبادل غرفه رایگان،‌ جمهوری اسلامی ایران در نمایشگاه کتاب بلگراد حضوری فعال دارد. در سال‌های پیش صرب‌ها نیز در نمایشگاه کتاب تهران حضور پیدا می‌کردند، اما چند سالی است که به دلیل پررنگ شدن بحث درآمدزایی برای صرب‌ها حضور آنها در نمایشگاه کتاب تهران کم رنگ شده است و عملا حضور ندارند.

وی ادامه می‌دهد: ما به دلیل پررنگ بودن بحث دیپلماسی فرهنگی در سیاست داخلی کشور،‌ تلاش کردیم که حضورمان در این نمایشگاه ادامه‌دار باشد، بنابراین هم به عنوان رایزنی فرهنگی ایران در بلگراد و هم به نمایندگی از خانه کتاب و ادبیات ایران آثار ناشران و نویسندگان ایرانی را عرضه کرده‌ایم. همچنین با توجه به اینکه نماینده بنیاد سعدی در کشور صربستان نیز به شمار می‌رویم، کتاب‌هایی در حوزه زبان فارسی نیز در غرفه عرضه شده است.

وی با اشاره به فضای غرفه ایران در نمایشگاه کتاب بلگراد، می‌گوید: بالغ بر 200 عنوان کتاب در حوزه‌های ادبیات، هنر، دین و آموزش زبان فارسی در فضای 24 متری عرضه شده است. همچنین 100 عنوان کتاب به زبان صربی از فارسی توسط رایزنی فرهنگی ترجمه و در غرفه به نمایش گذاشته شده است.

رایزن فرهنگی ایران در صربستان با اشاره به اشتراکات تاریخی و فرهنگی ایران با منطقه بالکان که در گذشته به واسطه حضور عثمانی‌ها در این منطقه بوده است، می‌گوید: با توجه به حاکمیت 500 ساله عثمانی‌ها بر منطقه بالکان و ارتباط با ایران بزرگ در گذشته تاریخی، ما اشتراکات فرهنگی و تاریخی خوبی با منطقه صربستان داریم. تا سالها پیش زبان فارسی در اغلب مدارس و مکاتب منطقه بالکان نفوذ داشت و کتاب‌‌های گلستان و بوستان و مثنوی‌معنوی در مدارس این کشور تدریس می‌شد. اکنون نیز 50 شاعر فارسی زبان در منطقه بالکان حضور فعال دارند و بیش از 1500 واژه فارسی در زبان صربی مورد استفاده است که از جمله اشتراکات مهم ما با صربستان به شمار می‌رود.

به گفته پورپزشک،‌ امروز اگرچه برای نسل جدید صرب‌ها ایران و فرهنگ ایرانی ممکن است شناخته شده نباشد، اما در معماری و هنر صربستان از معماری ایرانی و نقش و نقوش فرش‌های ایرانی می‌توان نشانه‌های بسیار یافت. نسل قدیمی‌تر صرب‌ها با فرهنگ و تاریخ ایران به خوبی آشنا هستند و احترام بسیاری برای ایرانیان قائلند. آنها هم در مدارس درباره ایران خواندند و هم کتابهایی درباره تاریخ و تمدن ایران داشتند و هم سفرهای زیادی به ایران داشتند که با فرهنگ ما به خوبی آشنایشان کرده است.اما نسل جدید کمتر با ایران آشنا هستند.

رایزن فرهنگی ایران در صربستان ادامه می‌دهد: ما برای آشنایی نسل جدید مردم صربستان با ایران نیز برنامه‌هایی تدارک دیده‌ایم، آخرین برنامه‌ای که استقبال خوبی از آن شد، برگزاری مسابقه «ایران از نگاه من» برای نوجوانان 7 تا 18 سال بود که در قالب نقاشی و متن ادبی هرچه از ایران می‌دانستند را به جشنواره ارسال کردند. بیش از 113 اثر به جشنواره از سراسر صربستان ارسال شد و 10 اثر ویژه انتخاب و در نمایشگاهی که چهارشنبه هفته جاری برگزار خواهد شد، به نمایش گذاشته می‌شود.

وی از انتشار فرهنگ‌نامه ساده ایران به زبان صربی و برگزاری دوره‌های متعدد ایران شناسی در مدارس صربستان خبر داده و می‌گوید: در این دوره‌ها درباره زبان فارسی، موسیقی ایرانی و تاریخ ایران اطلاعاتی ارائه می‌شود.

پورپزشک درباره فرصتی که نمایشگاه کتاب بلگراد در زمینه گسترش بیشتر روابط ایران و صربستان ارائه می‌کند،‌ می‌گوید: نمایشگاه کتاب بلگراد، فرصتی است، برای ورود کتاب‌های ایرانی به بازار نشر صربستان، و مذاکره با ناشران صرب. هم‌اکنون 5 کتاب تازه را با کمک ناشران بومی صربستان و سازمان فرهنگ و ارتباطات عرضه کرده‌ایم که در نمایشگاه از آن رونمایی خواهد شد،‌ از آن جمله می توان به کتابی درباره امام رضا(ع)، دیوان حافظ به زبان صربی و … اشاره کرد.

رایزن فرهنگی ایران در صربستان با اشاره به تلاش برای پررنگ‌شدن ارتباط بین ادبایت معاصر ایران با مردم صربستان می‌گوید: مرحوم سلیمانی در دوره حضور در صربستان،‌ برای ادبیات معاصر ایران زحمت زیادی کشیدند و چند کتاب مهم «مردگان باغ سبز»، «شطرنج با ماشین قیامت» و «آبی به رنگ ارغوان» نیز در صربستان از نویسندگان ایرانی منتشر شد، ما تلاش کردیم‌، این جریان ادامه پیدا کند،‌ در این زمینه سال گذشته 8 کتاب از ادبیات معاصر ایران به زبان صربی منتشر شد.

وی در توضیح بیشتر می‌افزاید: برای شروع، کتاب شعری منتخب از 59 شاعر پس از انقلاب، به همراه بیوگرافی به دو زبان فارسی و صربی منتشر شده است، هم‌چنین کتابی درباره ادبیات معاصر ایران شامل نثر و نظم با کمک ناشران مطرح صربی منتشر شد که تلاش خوبی برای معرفی ادبیات ایران در صربستان است، اما موانعی بر سر راه وجود دارد.

پورپزشک در پاسخ به این پرسش که چرا برای حضور فعال‌تر ناشران صربی در نمایشگاه کتاب تهران که بزرگترین نمایشگاه منطقه به شمار می‌رود،‌ تلاشی نشده است،‌ می‌گوید:  ما تلاش بسیاری کردیم، حتی حاضر بودیم تسهیلاتی برای حضور ناشران صرب ارائه کنیم از جمله هزینه اقامت در ایران را برعهده بگیریم؛ اما استقبالی از حضور در نمایشگاه کتاب از سوی ناشران صربی دیده نمی‌شود، چرا که آنها تعصب زیادی روی زبان صربی دارند و کتابهایشان  را به این زبان عرضه می‌کنند، طبیعتا برای فروش کتاب‌هایشان در ایران و در نمایشگاه کتاب تهران نمی‌توانند برنامه‌ریزی کنند. بنابراین حضور برایشان مقرون به صرفه نیست، درآمدزایی اقتصادی برایشان مهم است و نه فرهنگ و گسترش آن.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا با توجه به وجود طرح «تاپ» سازمان فرهنگ و ارتباطات و طرح «گرنت» وزارت ارشاد که برای حمایت از انتشار کتابهای ایرانی در خارج از ایران تدارک دیده شده است،‌ باز هم ناشر صربی تمایلی به گسترش روابط در چارچوب نشر ندارند،‌ می‌گوید:‌ ما در این زمینه هم تلاش زیادی کردیم حتی فهرستی از کتاب‌های ایرانی در اختیارشان قرار دادیم و گفتیم حاضریم کتاب‌ها را پیش خرید کنیم تا ترغیب به انتشار کتاب‌های ایرانی در صربستان شوند، اما صربستان کشوری کوچک با 8 میلیون جمعیت است و بیشتر توجه به سمت اروپا و ناشران اروپایی است،‌ تمایل دارند، جایی سرمایه‌گذاری کنند که سریعتر سود سرمایه‌گذاری خود را دریافت کنند، برخلاف ما که نگاهمان گفتمان فرهنگی است‌، آنها نگاه صرف اقتصادی دارند.

رایزن فرهنگی ایران در صربستان با اشاره به سلیقه و سبک تمایل مخاطبان صربستانی، ادامه می‌دهد: رمان‌هایی که بیشتر در سطح بین‌المللی ترجمه و منتشر شده باشند و به نوعی امتحان خود را در مواجهه با مخاطب پس داده باشند،‌ برایشان جذاب‌تر است علاوه بر اینکه تشنه دانستن درباره ادبیات معاصر ما هستند به ادبیات کلاسیک نیز تمایل دارند، برای نمونه درخواست‌های بسیاری برای ترجمه صربی مثنوی معنوی، دیوان حافظ، بوستان سعدی و البته قصه‌های کهن ایرانی دارند.

پورپزشک می‌افزاید البته باید بگویم که متاسفانه در قالب طرح گرنت و تاپ برخی کتابهای ما ترجمه و منتشر شده‌اند که مخاطب عام ندارند، باید رمان‌هایی را منتشر کنیم که بیشتر در فضای ادبیات ایرانی در جهان شناخته شده‌اند و عام‌تر هستند. صربستان کشوری است که به فرهنگ و ادبیات توجه دارد و نمایشگاه کتاب بلگراد نیز از مهمترین رویدادهای فرهنگی شرق اروپا و منطقه بالکان است. استقبال از نمایشگاه کتاب بلگراد که بیش از 400 ناشر در‌آن حضور دارند در میان مردم صرب قابل توجه است و می‌توان از این فرصت برای ناشران ایرانی بهره برد.

انتهای پیام/