“کاهش منابع آب شرب”؛ چالش اقلیمی بزرگ برای کشورها

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، تغییرات اقلیمی به عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های قرن 21، تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر محیط زیست و منابع طبیعی جهان دارد. یکی از مهم‌ترین پیامدهای این تغییرات، کاهش منابع آب شرب در بسیاری از نقاط جهان است. افزایش دمای زمین، تغییر در الگوهای بارندگی و ذوب یخچال‌های طبیعی، همگی به کاهش دسترسی به آب‌های سطحی و زیرزمینی منجر شده‌اند.

این موضوع به‌ویژه برای کشورهایی که از نظر منابع آب ضعیف‌تر هستند یا به بارش‌های فصلی وابسته‌اند، نگران‌کننده است. به همین دلیل، بسیاری از دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی به‌دنبال راه‌حل‌هایی برای مقابله با این بحران جهانی هستند.

رابطه مستقیم تغییرات اقلیمی و منابع آب

با گرم شدن زمین و افزایش دمای جو، میزان تبخیر از سطح دریاها، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها افزایش یافته است. این پدیده باعث کاهش حجم آب‌های سطحی و زیرزمینی شده است. در عین حال، الگوهای بارندگی نیز تغییر کرده‌اند. مناطقی که قبلاً بارش‌های منظم داشتند، اکنون با خشکسالی‌های طولانی مواجه شده‌اند و مناطقی که سابقاً با بارش‌های اندک روبه‌رو بودند، ممکن است به طور ناگهانی با باران‌های سنگین و سیل‌های ناگهانی دست‌و‌پنجه نرم کنند.

این تغییرات نه تنها باعث کاهش دسترسی به آب شرب شده، بلکه توانایی جوامع محلی برای مدیریت منابع آب را نیز با چالش مواجه کرده است.

ذوب یخچال‌های طبیعی و کاهش منابع آب شیرین

یکی دیگر از اثرات مهم تغییرات اقلیمی، ذوب سریع یخچال‌های طبیعی است. این یخچال‌ها که به عنوان منابع اصلی آب شیرین در بسیاری از نقاط جهان عمل می‌کنند، با سرعت بی‌سابقه‌ای در حال ذوب شدن هستند. طبق گزارشات سازمان جهانی هواشناسی (WMO)، از سال 2020 تا 2023، یخچال‌های طبیعی به طور متوسط هر ساله میلیاردها تن آب از دست داده‌اند.

این پدیده به ویژه برای کشورهایی که به منابع آب حاصل از ذوب یخچال‌ها وابسته هستند، همچون هند، پاکستان، و برخی از کشورهای آمریکای جنوبی، یک بحران جدی به‌شمار می‌آید. ذوب شدن یخچال‌ها نه تنها ذخایر آب شیرین را کاهش می‌دهد، بلکه در بسیاری از موارد به سیلاب‌های ناگهانی و خطرناک نیز منجر می‌شود.

تأثیر خشکسالی بر منابع آب شرب

خشکسالی به عنوان یکی از نتایج مستقیم تغییرات اقلیمی، تأثیرات مخربی بر منابع آب شرب دارد. در بسیاری از مناطق جهان، خشکسالی‌های طولانی مدت باعث کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و خشک شدن چشمه‌ها، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها شده است. به عنوان مثال، کشورهای آفریقای شمالی و خاورمیانه که هم‌اکنون با مشکلات کمبود آب مواجه‌اند، تحت تأثیر تغییرات اقلیمی و افزایش خشکسالی‌ها، با بحران‌های بیشتری روبه‌رو هستند. سازمان ملل متحد گزارش داده است که بیش از 3.6 میلیارد نفر در سراسر جهان حداقل یک ماه در سال به آب شیرین دسترسی ندارند و این آمار ممکن است تا سال 2050 به بیش از 5 میلیارد نفر برسد.

راهکارهای مقابله با بحران آب

در مواجهه با کاهش منابع آب شرب ناشی از تغییرات اقلیمی، دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی به دنبال اجرای راهکارهای مختلفی هستند. شیرین‌سازی آب دریا، به‌کارگیری فناوری‌های نوین برای تصفیه و بازیافت آب، و استفاده از سامانه‌های هوشمند مدیریت منابع آب از جمله این راه‌حل‌ها هستند. علاوه بر این، ترویج فرهنگ صرفه‌جویی و مدیریت پایدار منابع آب نیز از دیگر اقدامات اساسی است که برای مقابله با بحران آب در حال اجراست.

در نهایت، تغییرات اقلیمی به عنوان یک واقعیت اجتناب‌ناپذیر، نیازمند اقدامات فوری و هماهنگ در سطح جهانی است. مدیریت صحیح منابع آب و اتخاذ سیاست‌های سازگار با محیط زیست، تنها راه جلوگیری از بحران‌های بزرگتر در آینده خواهد بود.

چرخه آب زمین ناپایدار شده است

در رابطه با تأثیر تغییرات اقلیمی بر منابع آب، الهه موحدی؛ کارشناس محیط زیست به تسنیم می‌گوید: گرمای خورشید که هر سال احساس می‌شود شدیدتر می‌شود و دنیای ما را به گونه‌ای تغییر می‌دهد که دیگر نمی‌توان آن را نادیده گرفت. اخیراً سازمان ملل متحد هشدار داده است که به دلیل تغییرات اقلیمی، چرخه آب زمین در حال از دست دادن تعادل است.

وی ادامه داد: رودخانه‌ها در سال 2023 به پایین‌ترین سطح خود در سی سال گذشته رسیدند و خشکی شدید رکورد زد. در عین حال، یخچال‌های طبیعی بدترین عملکرد خود را در پنجاه سال اخیر داشتند و مقادیر عظیمی از یخ‌ها از بین رفت. در حالی که یک طرف طیف دچار خشکسالی شدید شده بود، طرف دیگر با سیل‌های ویرانگر مواجه شده که این اتفاق‌ها نشان‌دهنده عدم تعادل شدید در چرخه آب زمین هستند.

“آب” زنگ خطر تغییرات اقلیمی

این کارشناس با بیان اینکه زندگی انسان‌ها، اکوسیستم‌ها و اقتصادها در معرض یک فاجعه ناشی از تغییرات اقلیمی قرار گرفته‌اند ، گفت: افزایش دمای جو زمین، که نتیجه گرم شدن سریع است، چرخه آب را بی‌ثبات و غیرقابل پیش‌بینی کرده است. سال گذشته به عنوان گرم‌ترین سال ثبت شده بود و بسیاری از مناطق دنیا با خشکسالی‌های طولانی مدت مواجه شدند.

موحدی اضافه کرد: در عین حال، بخش‌های دیگر دنیا با طغیان رودخانه‌ها دست و پنجه نرم کردند که منجر به سیل‌های شدید شد. این رویدادها تا حدی ناشی از تغییرات طبیعی اقلیمی مانند پدیده‌های ال نینو و لا نینا بودند، اما تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت‌های انسانی نیز این شرایط را تشدید کردند.

بحران‌های آبی ناشی از تغییرات اقلیمی

وی هشدار داد: تعادل نادرست آب، کشورهای بسیاری را با بحران‌های رو به رشد آب مواجه کرده است. در سال 2023، آفریقا بیشترین ضربه را از این بلایا متحمل شد، و تعداد زیادی از مردم جان خود را از دست دادند. در لیبی، یک سیل عظیم در سپتامبر باعث فروریختن دو سد شد و بیش از 11 هزار نفر جان باختند. این فاجعه 22 درصد از جمعیت کشور را تحت تأثیر قرار داد. در مقابل اما بیش از نیمی از حوزه‌های رودخانه‌ای دنیا در سه سال گذشته خشک‌تر از حد معمول بوده‌اند.

ذوب شدن یخچال‌های طبیعی و تهدید امنیت آب

کارشناس محیط زیست تصریح کرد: یخچال‌های طبیعی زمین با سرعت بی‌سابقه‌ای در حال ذوب شدن هستند و از سپتامبر 2022 تا آگوست 2023 حدود 600 میلیارد تن آب از دست داده‌اند. رئیس سازمان جهانی هواشناسی هشدار داده که این از دست دادن منابع آب، امنیت بلندمدت آب بسیاری از جوامع را تهدید می‌کند.

اختلافات در دسترسی به آب

وی با اشاره به اینکه کشورهای درحال توسعه بیشترین آسیب را از تغییر اقلیم می‌بینند، اظهار کرد: شکاف بین مناطق غنی از آب و مناطق فقیر از آب در حال افزایش است و تغییرات اقلیمی این نابرابری را تشدید می‌کند.

لزوم اقدامات سریع برای مقابله با بحران آب

موحدی در پایان هشدار داد: رهبران جهانی تحت فشار هستند تا وعده‌های خود درباره بحران آب را به استراتژی‌های قابل اجرا تبدیل کنند. اقدامات کلیدی شامل سرمایه‌گذاری در مقاومت اقلیمی، ادغام دانش سنتی با علم مدرن، و ترویج آموزش برای حفظ آب است. فناوری‌هایی مانند شیرین‌سازی آب و ذخیره‌سازی آب باران، راه‌حل‌های امیدوارکننده‌ای برای توزیع مجدد منابع آب هستند.

انتهای پیام/