پیگیری معیشت و عدالت اولویت جنبش دانشجویی است/ تعامل یا تقابل؛ مواجه با دولت جدید چگونه خواهد بود؟ +فیلم

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو- سعید جلیلی: دولت جدید در حالی روی کار می‌آید که بخش قابل توجهی از جریان دانشجویی همچنان برای تعیین نوع مواجهه خود با رویکرد‌های آن دچار تردید هستند. دیدگاه دولت چهاردهم به اولویت‌های اقتصادی و معیشتی سهم به‌سزایی در تعیین این مواجهه با منتقدین دارد.

از تفاهم، تعامل و هم‌صدایی برای کمک به دولت گرفته تا تقابل و انتقاد نسبت به سیاست‌های آن، دو سر طیفی است که نوع مواجهه با دولت جدید را تعیین خواهد کرد. البته نگاهی نیز می‌گوید بهترین کارها، میانه و معتدل‌ترین آنهاست این گروه می‌گویند نه افراط باید کرد و نه باید دچار تفریط شد یعنی تعادل را سرلوحه قرار داد.

این مسئله که یک تشکیلات تراز چگونه می‌تواند دانشگاهی اثرگذار بسازد تا آرمان‌های خود را در مواجهه با دولت و مردم به عرصه عمل وارد کند، همواره از جمله موضوعات مهمی است که پیش روی جریان دانشجویی قرار گرفته است.

با توجه به اینکه پس از انتخابات ضعف‌هایی در تبیین رهنمودها و راهکارها برای حل مشکلات اساسی مشاهده شد، موضوعات زیادی برای بررسی وجود دارد که شاید تا امروز مغفول مانده باشد. تعیین اولویت‌های جنبش دانشجویی در مواجهه با دولت جدید بستگی به همین رویکردها در اتخاذ تصمیمات کنش‌گرایانه در مسائل مختلف اقتصادی و فرهنگی دارد.

به همین منظور گفت‌وگویی داشتیم با امیرحسین سیدرحیم‌زاده، دبیرکل اتحادیه جنبش عدالتخواه دانشجویی و علی بیات از اعضای شورای مرکزی اتحادیه جنبش عدالتخواه دانشجویی.

ضعف تأثیرگذاری در فضای انتخابات
سیدرحیم‌زاده در ابتدا توضیح داد: در مورد مسائل انتخابات، به ویژه انتخابات مجلس و ریاست جمهوری، از فضای دانشگاه و جنبش دانشجویی انتظار می‌رود که از گفتاری استفاده کند که نقد واقعی به فضای تصمیم‌گیری مردم و گفتگو‌های نامزد‌ها را به همراه داشته باشد. آسیب‌شناسی که من از فضای انتخابات مجلس و ریاست جمهوری دارم این است که نقش جنبش دانشجویی در این عرصه‌ها کمرنگ بوده است. به طور مثال، در دوران انتخابات، جنبش دانشجویی نتوانسته است ایده‌ای مؤثر برای تأثیرگذاری در عرصه انتخابات ارائه دهد و به نظر می‌رسد منفعل شده است. حتی برخی از تشکل‌ها، از جمله جنبش عدالت‌خواه، به نظر می‌رسد که در این دوره فعالیت کمتری داشته‌اند و مشکلاتی در تعامل با نامزد‌ها و فضای سیاسی کشور وجود داشته است.

وی ادامه می‌دهد: ما می‌بینیم که برخی از تشکل‌های دانشجویی، تنها به برگزاری برنامه‌های ساده‌ای مانند نصب بنر در چهارراه‌ها محدود شده‌اند، که این برنامه‌ها چندان شأنیت دانشگاهی ندارند. این وضعیت به نظر می‌رسد که ناشی از محدودیت‌های سیاسی و ضعف تعاملات تشکل‌های دانشجویی با نامزد‌ها و دولت است.

قدم اول؛ احصا و تبیین اولویت‌ها در مواجه با دولت جدید
علی بیات می‌گوید: دانشجویان جنبش عدالتخواه به تازگی جزوه‌ای منتشر کرده‌اند که مطالبات جنبش عدالت‌خواه از دولت را در چندین حوزه مانند اقتصاد، اجتماعی و فرهنگی بررسی کرده است. این جزوه به بررسی مشکلات و چالش‌های اقتصادی کشور و ارائه راه‌حل‌هایی برای بهبود وضعیت معیشتی مردم پرداخته است. به طور خاص، به نقد سیاست‌های اقتصادی مانند آزادسازی قیمت‌ها و خصوصی‌سازی پرداخته و تأکید کرده است که این سیاست‌ها منجر به افزایش نابرابری و آسیب به قشر مستضعف شده است.

وی افزود: نکته دیگری که در این جزوه مطرح شده، این است که جنبش عدالت‌خواه به دنبال مطالبات خود بر اساس اولویت‌های عدالت‌خواهانه است و نه بر اساس تطابق با نظرات یا جهت‌گیری‌های سیاسی خاص. این رویکرد به جنبش دانشجویی این امکان را می‌دهد که با هر دولتی که سر کار است، به طور مستقل از آرمان‌های خود دفاع کند و مطالبات خود را پیگیری کند.

دبیرکل جنبش عدالتخواه توضیح داد: در مورد تأثیر تشکل‌های دانشجویی در دانشگاه و جامعه، باید گفت که یکی از مهم‌ترین وظایف تشکل‌های دانشجویی، تربیت نیروی عدالت‌خواه است. این مسئله نشان می‌دهد که آموزش و تقویت مبانی تشکیلاتی بسیار اهمیت دارد. برای اثرگذاری بیشتر، تشکل‌های دانشجویی باید بر روی دانشگاه‌ها تمرکز کنند و به جذب و آموزش نیرو‌های جدید بپردازند.

وی ادامه داد: تشکل‌های دانشجویی باید به جای اینکه تنها به فعالیت‌های انتخاباتی و سیاسی محدود شوند، به مسائل و نیاز‌های واقعی دانشگاه و جامعه توجه کنند. فعالیت‌های آن‌ها باید به گونه‌ای باشد که تأثیرگذاری مثبت در دانشگاه‌ها و در سطح جامعه داشته باشد و برای این هدف باید از ظرفیت‌های دانشگاه به درستی استفاده کنند.

اولویت کشور معیشت و عدالت است

سیدرحیم‌زاده با اشاره به جزوه منتشر شده از سوی اتحادیه مبنی بر تعیین اولویت‌ها گفت: هدف ما در اولویت‌های تعیین شده در جزوه جنبش عدالت است، یعنی مبارزه با نابرابری و هر سیاستی است که نابرابری داشته باشد. مانند آزادسازی قیمت‌ها که به شکاف بیشتر اجتماعی منجر می‌شود. مثلا افزایش قیمت بنزین سبب می‌شود که فرد غنی ثروتمندتر شده و فرد تهی از ثروت، فقیرتر شود.

وی ادامه داد: ما در این جزوه درباره عادلانه سازی نظام حقوق و دستمزدها صحبت کردیم. از سال ۱۳۹۶ چندین سال است که دستمزد واقعی مردم هرساله کمتر شده و فقیرتر شده‌اند و تعدیل نرخ دستمزد اسمی گواه آن است. وقتی می‌گوئیم اولویت معیشت است یعنی ساختار حقوق و دستمزد عادلانه شود. اینطور نباشد که وقتی کشور با مشکل کمبود بودجه مواجه می‌شود اولین کارش دست کردن در جیب مردم و افزایش نابرابری و فقر چشاندن به مردم باشد.

وی افزود: درباره خصوصی سازی نیز شاهد بودیم یک قشر با سرمایه ابتدایی اندک ثروت هنگفتی را به جیب می‌زنند و از آن طرف حق عده زیادی از کارگران و مردم عادی ضایع می‌شود. نقطه حاد کشور امروز مسئله دستمزد، معیشت و نابرابری است که به منشور اقتصادی جزوه با تبدیل شده است.

مهمترین پایگاه هر تشکل دانشجویی دانشگاه است

بیات گفت: مهم‌ترین پایگاه هر تشکل دانشجویی، دانشگاه است. تا زمانی که یک تشکل نتواند در دانشگاه نقش مؤثری ایفا کند، نمی‌تواند در سطح جهانی خود را مطرح کند. رهبری امسال نکته‌ای را مطرح کردند که به نظر می‌رسد به‌خوبی جدی گرفته نشده است؛ این نکته این است که باید به دانشگاه‌ها برگردید. رهبری همچنین اشاره کردند که اگر دانشگاه شلوغ شود، وظیفه نهادهای امنیتی نیست که آن را جمع کنند؛ این وظیفه خود دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی است که فضای دانشگاه را مدیریت کنند. 

وی افزود: این به این معنا نیست که باید همه را به عضویت درآورد یا مثلاً آمار افرادی که در بسیج یا دیگر تشکل‌ها ثبت‌نام کرده‌اند را بررسی کرد. بلکه باید توجه داشت که تعداد زیاد اعضا لزوماً به معنای فعالیت مؤثر نیست. اگر تشکل دانشگاه را نقطه عزیمت خود نبیند نمی‌تواند در سطح جامعه مطرح شود. تا زمانی که دانشگاه جدی گرفته نشود و با دانشجو صحبت نشود، کمیت تشکیلات در جذب و آموزش لنگ است.

بیات ادامه داد: با حجم زیادی از اردوها و دوره‌های تشکیلاتی در رابطه با سازمان‌های مختلف روبرو هستیم. برگزاری آموزش برای آموزش و دوره برای دوره یک طریقیت برای اهدافی که قرار است محقق کند باید دارا باشد. در غیر این صورت اما خروجی آن برای کنشگری چیست؟!

پیش بینی می‌شود تشکل‌ها دچار سیاست‌زدایی بیش از پیش یا چالش با دولت شوند

سیدرحیم‌زاده درباره اینکه چه پیش‌بینی خاصی برای سال پیش روی جریان دانشجویی دارد، توضیح داد: احساس من این است که تشکل‌ها بیش از پیش دچار سیاست‌زدایی و برگزاری دوره برای دوره می‌شوند.

احتمال دیگر این است که برخی دیگر از تشکل‌ها دوباره در دو سه ماه آینده وارد چالش با دولت و نقد آن شوند. در ظاهر شاید این دو طیف با هم در تضاد باشد اما کنش‌های سیاسی ما از آنجا که فکر سیاسی در تشکل‌های دانشجویی لاغر است و مبانی جدی گرفته نمی‌شود، یک خطر است. رهبر انقلاب هم چند سال است دارند تذکر می‌دهند و به صراحت خطاب به دانشجویان تشکیلاتی می‌گویند کتاب نمی‌خوانید!

آرمان‌خواهی چگونه خودش را در مواجهه با دولت ظهور و بروز می‌دهد؟

بیات توضیح داد: در انتخابات هم گفتیم که ما ورود مصداقی نمی‌کنیم و چون یک جنبش آرمان‌خواه هستیم، برخلاف این دیدگاه که باید از ابتدا دولت جدید را تخریب کنیم که سنگ اندازی شود، باید از دولت مطالبه کنیم و در نقطه آرمان‌خواهانه خود بایستیم. هرکسی جز آقای پزشکیان هم رای می‌آورد مطالبات جنبش عدالتخواه تغییر نمی‌کرد.

وی ادامه داد: ما چالش‌های اصلی را احصا کردیم و یکسری راه حل‌های کلان را ارائه دادیم. ما آن گلوگاه‌هایی که مستقیم با مردم در ارتباط بوده است را نوشتیم.

بیات بیان کرد: جزوه‌ای که آماده شده، مطالبات جنبش عدالت‌خواه از دولتی است که سرکار آمده است و به بررسی چالش‌های اصلی کشور در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فکری و فرهنگی پرداخته است. این جزوه راه‌حل‌های مشخصی را برای مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم پیشنهاد می‌کند و به دنبال رفع گلوگاه‌های اصلی است.

وی گفت: مشکل اصلی در این است که بسیاری از راه‌حل‌هایی که برای حل مشکلات اقتصادی مردم ارائه می‌شود، به اشتباه است. در این دوره هم، شاهد نبودن برنامه‌های جدید و مؤثر از سوی نامزد‌های ریاست جمهوری بودیم و بیشتر به تکرار راه‌حل‌های قبلی پرداخته شد. مسائلی مانند آزادسازی قیمت‌ها و شوک‌های معیشتی که از اوایل دهه ۷۰ آغاز شده، هنوز هم ادامه دارد و به نفع مردم نیست. به عنوان مثال، تجربه‌هایی از افزایش قیمت بنزین و ارز ۴۲۰۰ نشان می‌دهد که این سیاست‌ها نه تنها به بهبود وضعیت معیشتی مردم کمک نکرده، بلکه به نفع قشر مستضعف نیز نبوده است.

وی تاکید کرد: ما باید به دنبال راه‌حل‌های جدید و مؤثر برای مشکلات معیشتی و اقتصادی باشیم و از دولت جدید خواستار بهبود وضعیت معیشتی مردم باشیم.

«فیلم کامل گفت‌وگو»

* در نهایت، باید گفت که یک تشکیلات تراز باید توانایی تعامل و اثرگذاری در هر دو عرصه دانشگاه و جامعه را داشته باشد و به طور مداوم بر اساس آرمان‌های خود عمل کند تا بتواند به اهدافش دست یابد.
در ادامه از برآیند این بحث در مورد «تشکیلات تراز و دانشگاه اثرگذار»، به بررسی دقیق‌تری از وضعیت کنونی جنبش‌های دانشجویی برای مواجهه با دولت جدید، به ویژه اتحادیه جنبش عدالت‌خواه دانشجویی، و چگونگی ارتقاء اثرگذاری این تشکیلات خواهیم پرداخت.

مسائل کلیدی و آسیب‌شناسی

۱. ضعف در تأثیرگذاری انتخابات:
در انتخابات اخیر، شاهد بودیم که برخی از تشکل‌های دانشجویی نتوانستند به طور مؤثر وارد میدان شوند و نقش قابل توجهی ایفا کنند. این ضعف به ویژه در جنبش عدالت‌خواه دانشجویی مشهود بود. علت این موضوع می‌تواند به عدم برنامه‌ریزی مناسب، کمبود منابع، و یا محدودیت‌های سیاسی برگردد. بسیاری از تشکل‌ها در این دوره به فعالیت‌هایی مانند نصب بنر و تبلیغات ساده محدود شدند، که این فعالیت‌ها نشان‌دهنده‌ی فقدان عمق و تأثیرگذاری در عرصه سیاست‌گذاری بوده است.

۲. چالش‌های تعامل با دولت و نامزدها:
تعامل با دولت و نامزد‌ها به نظر می‌رسد که به دلیل پیچیدگی‌های سیاسی و نیز محدودیت‌هایی که در فضای دانشگاهی وجود دارد، کمرنگ شده است. بسیاری از تشکل‌ها نتوانستند به خوبی مطالبات و دغدغه‌های دانشجویی را به سطوح بالای سیاست‌گذاری منتقل کنند. این امر موجب کاهش نفوذ آن‌ها در فرآیند تصمیم‌گیری‌های کلان کشور شده است.

۳. نقش جنبش عدالت‌خواه:
جنبش عدالت‌خواه دانشجویی، که به عنوان یکی از تشکل‌های کلیدی در دانشگاه‌ها شناخته می‌شود، در این دوره نتوانسته است به طور مؤثر به مطالبات عدالت‌خواهانه خود بپردازد. ضعف‌هایی در ارائه برنامه‌های مشخص و تحلیل‌های کاربردی درباره وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور مشاهده می‌شود. به نظر می‌رسد که جنبش نتوانسته است در عرصه‌های مختلفی، چون آزادسازی قیمت‌ها و سیاست‌های خصوصی‌سازی به نقد جدی پرداخته و راه‌حل‌های کارآمدی ارائه دهد.

استراتژی‌های پیشنهادی برای تقویت اثرگذاری

۱. توسعه برنامه‌های جامع و عملیاتی:
برای افزایش تأثیرگذاری، تشکل‌های دانشجویی باید برنامه‌های جامع و عملیاتی بیشتری را تدوین کنند. این برنامه‌ها باید شامل تحلیل‌های دقیق از وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور و همچنین راهکار‌های مشخص برای بهبود وضعیت موجود باشد. برنامه‌ریزی‌های استراتژیک و استفاده از داده‌های معتبر می‌تواند به تقویت اثرگذاری این تشکل‌ها کمک کند.

۲. تعامل مؤثر با دولت و سایر نهادها:
ایجاد کانال‌های ارتباطی مؤثر با دولت و نهاد‌های دیگر یکی از مهم‌ترین اقدامات برای ارتقاء اثرگذاری است. تشکل‌های دانشجویی باید به دنبال برقراری گفتگو‌های مستمر و مؤثر با مقامات و سیاست‌گذاران باشند و مطالبات خود را با شفافیت و دقت به آن‌ها منتقل کنند.

۳. افزایش مشارکت دانشجویان و آموزش نیرو‌های جدید:
تقویت مشارکت دانشجویان و تربیت نیرو‌های جدید از طریق آموزش‌های تخصصی و برگزاری کارگاه‌های مختلف یکی از کلیدی‌ترین اقدامات است. این کار به ارتقاء توانمندی‌های دانشجویان و بهبود کیفیت فعالیت‌های تشکیلاتی کمک می‌کند.

۴. تمرکز بر مسائل واقعی دانشگاه:
تشکل‌های دانشجویی باید به مسائل واقعی و نیاز‌های اساسی دانشگاه توجه کنند. این شامل توجه به مشکلات معیشتی، تحصیلی و اجتماعی دانشجویان است که می‌تواند به تقویت ارتباطات با بدنه دانشجویی و افزایش حمایت از فعالیت‌های تشکیلاتی کمک کند.

۵. بررسی آسیب‌شناسی و اصلاح رویکردها:
آسیب‌شناسی دقیق از عملکرد گذشته و شناسایی نقاط ضعف می‌تواند به اصلاح رویکرد‌ها و بهبود فعالیت‌ها کمک کند. تحلیل‌های منظم و بررسی نتایج فعالیت‌های گذشته به تشکل‌ها این امکان را می‌دهد که به صورت پیوسته بهبود یابند و به شکلی مؤثرتر عمل کنند.

برای اینکه یک تشکیلات دانشجویی به عنوان یک «تشکیلات تراز» شناخته شود و بتواند در عرصه دانشگاه و جامعه اثرگذار باشد، نیاز به استراتژی‌های مدون و عملیاتی دارد. این استراتژی‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که توانایی تعامل مؤثر با نهاد‌های مختلف و تأثیرگذاری در سیاست‌گذاری‌های کلان را به همراه داشته باشند. تشکل‌ها باید به طور مستمر به تحلیل وضعیت موجود بپردازند و با شفافیت و دقت مطالبات خود را به گوش مسئولان برسانند.

در نهایت، تنها با تکیه بر برنامه‌های جامع، تعاملات مؤثر، و توجه به نیاز‌های واقعی دانشجویان و جامعه است که می‌توان به تأثیرگذاری مثبت و پایدار دست یافت.