برگزاری میزگرد «زنان در انتخابات ریاست جمهوری» با حضور نمایندگان نامزدها

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، میزگرد زنان و خانواده با حضور نماینده کاندیدای چهاردهمین دوره ریاست جمهوری به همت بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد.
لازم به ذکر است که از تمامی کاندید‌ها دعوت شد تا نماینده خود را جهت حضور در سلسله جلسات میزگرد بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی شریف معرفی نمایند.

در پاسخ به دعوت بسیج دانشجویی دانشگاه شریف، ستاد آقای پزشکیان برای میزگرد با موضوع زنان و خانواده سرکار خانم متین رمضانخواه، ستاد آقای دکتر جلیلی سرکار خانم وطن خواه، ستاد آقای زاکانی سرکار خانم یکه زارع و ستاد آقای قالیباف سرکار خانم شیما علی آبادی را معرفی کردند.

* مشروح این میزگرد را در ادامه می‌خوانید:

سوال: با توجه به گفتمان انقلاب اسلامی و نقطه‌ی حساسی که ما در شرایط تاریخی کنونی هستیم به طور کلی کلان مسئله‌ی دولتی که در اینده تشکیل می‌شود چیست؟

خانم رمضان خواه: یکی از مهم‌ترین مسائلی که می‌توان به آن اشاره کرد مسئله‌ای است که به عنوان چالش زنان و زنان به عنوان مسئله در جامعه وجود دارد. روایتی از حضور زنان در تاریخ ایران که احتمالا به ۱۴۰۱ و جنبش مهسا می‌رسد جنبشی که به عنوان زن زندگی ازادی در بین جامعه مطرح شد و مهم‌ترین ضربه‌ای که به ساختار حکمرانی کشور زد، گسست و شکاف اجتماعی که در جامعه به‌خصوص در بین زنان ایجاد کرد. در واقع مفهوم عدالت مفهومی بوده که زنان همیشه پیشتاز پیروی از آن بودند یعنی شما اگر تاریخ ایران را ببینید در جایی که سیرجانی از روایت خسرو و شیرین و شیرین و فرهاد شروع می‌کند، بر اینکه زن ایرا‌نی، زن پاک دامن عفیفه‌ای است که حاکم است، قدرتمند است، صاحب نظر است و آن‌جائی که لازم است زمانی که خسرو از ارمنستان به سوی ایران حرکت می‌کند تاکید می‌کند.

من تا زمانی که به عقد شما در نیامده باشم حاضر نیستم وارد محدوده روابط دیگری با شما بشوم، ما از این روایت شروع می‌کنیم که زن صاحب نظر تا زنانی که پیش از اسلام و از دوره ساسانیان روایت‌هایی که از آن‌ها وجود دارد، می‌رسیم تا به جایی که در اندرزنامه‌هایی که از زنان وجود دارد به‌خصوص در دوره مشروطه (علی رغم فضای خفقان آلودی که در جامعه وجود دارد) زن ایرانی پیشتازی می‌کند. ما با زنانی مواجه هستیم که از همان ابتدا زمانی که مطبوعات شروع به کار می‌کند، (نشریاتی مثل نشر شکوفه، نشر نسوان العالم، نشریه‌ی دانش، نشریه ایران نو) شاهد قلم زدن زنانی مثل خانم استرابادی که با شیخ فضل الله نوری در مکالمه درمی‌آید که وضعیت زنان فردا چگونه خواهد بود.

این روایت روایت زن ایرانی است، کما اینکه گفته‌ام جنبش مهسا یک جنبش یک روزه و یک ساعته نبوده، محصول خفقانی بوده که سال‌ها زنان در بستر‌های خانوادگی توانستند حل و فصل کنند، این موضوع را به موضوع کلیدی که در خانواده حل شده تبدیل کردند. چند آمار خدمت شما بخوانم. در سال ۱۴۰۲ نظرسنجی در ادامه‌ی پیمایش‌های ارزش و نگرش‌ها انجام شده ۶۷% زنان ایران موافق حق طلاق بودند، ۷۷% مردان و زنان ایرانی موافق کار کردن زنان بودند، این در حالی است که آمار سال ۱۴۰۲ در خصوص کار کردن زنان با وجود این که ۵۰% از جمعیت فعال ما را زنان تشکیل می‌دهند، سهم اشتغال زنان در کشور ۱۴.۲% است. ببینید آن چیزی که ما در خیابان می‌بینیم درسته اگزجره شده، اکسترمم آن چیزی است که اتفاق افتاده، ولی این ریشه در دل فعالیت‌هایی دارد که زنان سال‌های سال دنبالش کردند. دخترانی که سال ۱۴۰۱ در خیابان آمدند و امروز من باور دارم که قهرکننده‌ترین افراد با صندوق‌های رای هستند، دخترانی هستند که فعالیت مادران و مادربزرگ‌های خودشان را در تاریخ مشاهده کردند و کم حاصل بودن آن را مشاهده کردند، نتیجه‌ی این شده که چرا من باید راه تو را طی کنم؟

امروز چقدر از ما این توانایی را داریم که با بچه‌های دهه هشتاد و نود ارتباط سالم بگیریم و گفتگو‌های مکرر داشته باشیم؟ من این گروه‌ها را به سه دسته تقسیم می‌کنم: گروه وفاداران، گروه معترضین و گروه خارج شدگان. من با گروه خارج شدگان در این لحظه در واقع سخن می‌گویم، ولی گروهی که امروز در جامعه‌ی ایران به عنوان زن معترضند به دنبال یک چیز طبیعی‌اند.

حق طبیعی که توانستند در خانواده‌هایشان به دست بیارن، با همسران‌شان، با پدران‌شان و با برادران‌شان به دست بیاورند در جامعه هم طلب می‌کنند. یکی از افتخارات جمهوری اسلامی در بعد از انقلاب، شاخص‌های بالای حوزه اموزش است، ولی شما امروز سهم زنان را در عضویت هیئت علمی، در ساختار‌های مدیریتی کشور، در بیزینس‌های موفق جامعه نگاه بکنید، چند درصد این‌ها به تحقق پیوسته است؟

زنِ جامعه ایرانی اگرآن بخش خروج یافتگانش را فعلا نپردازیم، بخش جدی این‌ها حس می‌کنند من به عنوان زن، شهروند نیستم بلکه شهروند درجه دو هستم. (همان حسی که خیلی از بچه‌های مهاجرت کرده اتفاقا از همین دانشگاه این احساس را دارند) مسئله‌ی کلیدی امروز این است که زنان در کشور خودشان در چارچوب‌های قانونی و رسمی خودشان احساس می‌کنند جایی ما نتوانستیم سهم خودمان را بگیریم و این سهم را علی رغم تلاش‌های مکرری که مادران آن‌ها در دوره‌ی جنگ، در دوره پسا جنگ و قبل از آن در حوزه بهداشت، آموزش و پرورش، آموزش عالی تلاش کردند که به آن برسند محقق نشده است. امروز نگاهشان این است که راه رفته‌ی شما در مسیر اصلاحات و تغییر به جایی نرسیده و ما جای دیگری از این دایره نیستیم، در مختصات دیگری از این جغرافیا نیستیم. زنانِ امروزِ ایران بیشتر ازآن که به دنبال خروج یافتن از ساختار‌ها باشند به دنبال به رسمیت گرفته شدن هستند، یعنی به رسمیت شناخته بشوند، کلام‌شان شنیده شود و سیاست‌هایی که برای آن‌ها زندگی راحت تری را در جامعه به دنبال دارد.

خانم علی آبادی: موضوع زن در تمام انتخابات‎ها و در فضا‌های سیاسی در هجمه‌ی مسائل اقتصادی و مشکلات مختلف گم می‏شود و به نظر می‎رسد که شاید موضوعی نباشد که نسبت به آن بحث و گفتگویی لازم باشد صورت بگیرد، اما یکی از استراتژیک‌ترین موضوعاتی که باید اتفاقا در موردش صحبت کرد برای اینکه رویکردی که آن کاندید‌های محترم نسبت به موضوع زنان دارد طراحی کننده‌ی وضعیت زنان در سال‌های آتی پس از ریاست جمهوری ایشان و وضعیت به طریق اولی، جامعه را تحت تاثیر خودش قرار می‎دهد.

از موضوع الگوی سوم زن و رویکردی که انقلاب اسلامی به حوزه‌ی زنان داره شروع می‎کنم و به برنامه‌ی هفتم توسعه ختم می‎کنم. گفتمان انقلاب اسلامی که در تخالف دو جریان غرب گرا و سنتی که به لحاظ تاریخی، جامعه ایرانی با آن‎ها زیست کرده، حاملان دال‎های معنایی مدرنیته و دال‎های معنایی سنتی خودش را داشته و در تعامل با این دو جریان سر براورده، یک سری دال‌های شناور از گفتمان مدرنیته و یک سری دال‌های شناور از گفتمان سنت با هم تلفیق شدند و در دل انقلاب اسلامی معنای جدیدی برای آن‎ها بازیابی شده، مفصل بندی جدیدی پیدا کردند و همین دال‏ها در کنار دال‌های مفهومی جدیدی که امامین انقلاب سعی کردند ادامه پیدا کند، نگاه جدیدی به زن ارائه شد که این نگاه اگرچه شاید خودش را در حوزه نظر به این معنا که بخواهد اکادمی‌های ما را درگیر کند یا به این معنا که بخواهد جامعه‌ی دانشگاهی و اندیشگاهی ما را از ابتدای انقلاب درگیر کند نبود، اما در زیست زنان خودش را نشان داد.

این دال‎های گفتمانی و دال‏های مفهومی و نگاه سوم و نگاه جدیدی که انقلاب اسلامی داشت در زندگی زنان در زمان دفاع مقدس خودش را نشان داد، در فعالیت‌هایی که پس از دفاع مقدس و فضا‌هایی مثل جهاد دانشگاهی، نهضت سوادآموزی، حوزه‌ی سلامت خودش را نشان داد. این الگوی سوم زن که با دال اصلی مسئولیت اجتماعی زنان طراحی شده در واقع مهم‌ترین ایده و محور مرکزی است که انقلاب اسلامی در نسبت با زن تعریف کرده و نه به دنبال خانه نشین کردن و خانه نشین سازی زنان به تعبیر رهبر انقلاب هست و نه به دنبال اینکه زنان را به یک معنا اُبژه‎ی نظام مردسالاری و نظام سرمایه سالاری کند.

با همین رویکرد بود که ما در ذیل برنامه‏ی هفتم پیشرفت که در مجلس یازدهم طراحی شد، (علاوه بر اینکه مفهوم الگوی سوم زن برای تطبیق نظری در خود برنامه‌ی هفتم توسعه لحاظ شد) با توجه به بحث مسئولیت اجتماعی که هم در واقع مشارکت و کنش اجتماعی زنان را در نظر می‎گیرد و هم نقش‌های خانوادگی و ایفای نقش‌های مربوطه به زیست خانوادگی را در بر می‏گیرد، تلاش شد که زیرساخت‌ها یعنی نواوری‌هایی در کنش اجتماعی زنان طراحی بشود. (مثلا یکی از مواد الحاقی که در برنامه هفتم پیشرفت مد نظر قرار گرفت بحث توسعه‌ی زیرساخت‌های نواوری اجتماعی و بحث توسعه‌ی مراکز دانش بنیان مرتبط با حوزه‌ی زنان و خانواده بود که این توسعه‏ی این مراکز یا موضوع مربوط به طراحی الگو‌های اشتغال یعنی در واقع الگو‌های متنوع اشتغال زنان که بتواند کمک کند زنان هم ایفای مسئولیت اجتماعی داشته باشند و هم نقش‌های خانوادگی خودشان را رقم بزنند، به نظر می‏رسد که رویکرد مجلس و انچه که در برنامه‌ی هفتم پیشرفت اتفاق افتاده با پیشرانی اقای دکتر قالیباف نشان دهنده این است که رویکرد و نگاه ایشان به الگوی سوم زن است) متناسب با این الگو به دنبال طراحی زیرساخت‏هایی برای مشارکت اجتماعی زنان با نگاه به حوزه‌ی خانواده و از طرفی به دنبال رویت پذیرسازی ظرفیت‌های به فعلیت رسیده‎ی زنان هستیم.

در دل انقلاب اسلامی ظرفیت‌های عظیم زنان در عرصه‌های مختلف به فعلیت رسیده، اما این ظرفیت‌ها به جامعه عرضه نشده و در معرض دید و بهره وری جامعه قرار نگرفته و رویت پذیرسازی این‎ها و مرئی سازی این ظرفیت‌ها میتواند به تحقق الگو سوم کمک کند.

خانم وطن‎خواه: با توجه به اینکه سوال شما رویکرد اقای دکتر جلیلی را در این مسیر می‎پرسد با توجه به اینکه شعار ایشان یک جهان فرصت یک ایران جهش هر ایرانی یک نقش موثر است که به آن اعتقاد دارند. خانم رمضان‎خواه بحث جنبش را صرفا جنبشی که معاندین از آن به عنوان جنبش و قیام یاد کردند در حالی که ما قیام‌هایی را در تاریخ انقلاب اسلامی داریم که قیامی برای حجاب بحث گوهرشاد را داشتیم، قیام زنان ما در دفاع مقدسی را داشتیم که بسیار زنان تمدن سازی که از نگاه امام خمینی (ره) قیام بسیار زیبا نقش افرینی داشتند. دوشادوش مردان ما نقش آفرین بودند و انقلاب را جلو بردند و شیرزنانی که در دفاع از حرم فرزندانشان را تقدیم کردند.

آقای جلیلی امروز یک نشست خوبی را با اساتید دانشگاه در دانشگاه تهران داشتند، ایشان فرمودند هر دانشگاه یک دولت سایه است و بدون دخالت دانشگاه دولت کارش پیش نمی‌رود، در واقع جایگاه حکمرانی جوانان و نخبگان ما پیش خواهند برد و ایشان به جای اینکه نگاهشان به جوامع غربی باشد به نخبگان داخلی است. نگاه ایشان به زن همان نگاه حضرت آقا است تو زن را در جایگاه تمدن سازی و پیشران و زمینه‌ساز ظهور می‌بینند. نقش آفرینی برای زنان پیش نخواهد رفت مگر اینکه نگاه جوامع نخبگانی به زن در جایگاه اصلی قرار بگیرد.

یک نگاه معتدل و بینابینی از نگاه سنتی شرقی (زن پستونشین که صرفاً در خانه است و هیچ نقش آفرینی در اجتماع ندارد) و نگاه غربی به زن (جنبش فمینیسم و زیر سوال بردن ماهیت مادری برای اثبات استقلال زن) که همان نگاه متعالی اسلام است که مطابق با فطرت است که زن ابتدائاً در جایگاه زن، همسری و مادری نقش‌های اولویت‌دارش را به نحو احسن انجام می‌دهد و در عین داشتن این نقش‌ها کنشگر و تحصیل کرده و در جامعه نقش آفرین است و در پست‌های بلندپایه کشوری هم حضور دارد.

خانم یکه‌زارع: به نام الله پاسدار حرمت خون شهیدان سلام می‌کنم به روح شهید آرمان علی‌وردی که زیر دست و پای مدافعان آزادی چند ساعت شکنجه شد وزیر شکنجه به شهادت رسید. سوال می‌کنم از دوست عزیز که جنبش اساساً از یک هدفی شروع می‌شود و به یک آرمانی شناخته می‌شود تلقی مان از چیزی که در آن چند ماه دیدیم این بود که آرمانش برهنگی است، شاید تلقی ما اشتباه است. شما اگر آرمان دیگری برای این جنبش دیدید به ما هم بگویید. در رابطه با سوال شما من فکر می‌کنم پیش از اینکه ما کلان مسئله را بگوییم باید رویکرد را بگوییم، به شما ۱۰ نفر دیگر هم از جبهه انقلاب دعوت کنید همه متفقاً الگوی سوم را می‌گویند.

اما در توضیح الگوی سوم می‌گوییم زن نه شرقی نه غربی، اما این مرزبندی‌هایمان دقیقاً کجاست؟ ما تقریبا در روشن شدن مرزبندی‌مان با جریان فمینیستی دغدغه‌ای نداریم، چون روشن است که می‌گوییم ما فمینیست نیستیم، اما مرزبندیمان با آن یکی جریان خیلی واضح نیست. اینجا مسئله‌ای است که همواره زن مسلمان ایرانی درگیرش بوده است از همان بدو انقلاب خیلی از متدینین و بدنه سنتی حوزه منتقد بودند و به امام می‌گفتند گویید این خانم‌ها در خانه بنشینند. خانم دباغ دهه ۳۰ شاگرد آیت الله سعیدی بوده و فعالیت داشته است و چریک بوده است و فقط همین یک نفر هم نیست.

پس مشخص کنیم مرزبندیمان با نگاه سنتی چیست که من معاصر عرض بکنم در رابطه با لایحه ارتقا امنیت بانوان صحبت می‌کنم اینکه در خانه و در اجتماع نباید به زن ظلم بشود گزاره بدیهی و عقلی است و سالیان سال مطالبه شخص رهبر معظم انقلاب بوده است چه کاری کنید مرد در خانه نتواند به زن ظلم کند به تبع آن هم در اجتماع. خانم علی آبادی خودشان درگیر این فرایند بودند که ۲۰ سال طول کشید تا به مجلس قبلی رسید و، چون حمایت از حقوق زن بود برچسب ۲۰۳۰ و فمینیستی می‌خورد. وقتی شما می‌گویید توانمندسازی بانوان یک عده به شما می‌گویند یعنی چه توانمندسازی بانوان؟ زن مگر باید توانمند باشد؟ زن یا شوهر دارد یا پدر دارد یعنی قیّمی دارد که به آن رسیدگی کند! نوع نگاه پر از اشکال است. نوع نگاه به این مسئله بسیار مهم است و در مورد دولت آینده نیز بسیار اهمیت دارد.

سوال: آن دسته از چالش‌هایی در حوزه زنان که دولت آینده خودش را موظف می‌داند به آن‌ها در جامعه پاسخ دهد چه مسائلی است؟

خانم رمضان‌خواه: مهمترین مفهومی که جناب آقای دکتر پزشکیان هم در کارنامه ۴۰ ساله‌شان در انقلاب و پیش از آن، امروز هم در تمام محافل می‌گویند تاکید ایشان بر مفهوم عدالت است اگر ما از تعریف سنتی عدالت عبور کنیم که معتقد است تساوی برای همگان، جامع‌ترین تعریف برای عدالت دو رکن اصلی دارد. رکن اولش این است که بتوانیم برابری و آزادی را برای همگان فراهم کنیم یعنی نگاه جنس اول و جنس دوم به هیچکس نداشته باشیم، رکن دوم این است که حکمران یا دولتمرد یا ساختار حاکمیتی فقط یک جا مجاز به بی‌عدالتی است، آنجایی که فضای جدید ایجاد می‌کند تا کسانی که نقش دوم و طرد شدگان و محروم ماندگان بتوانم فرصت‌های جدید به دست بیاورند.

ما چند بار قرار است مسیر‌های رفته و به چالش رسیده را تکرار کنیم؟ من در قسمت اول صحبت‌هایم روایتی از جنبش‌های زنان گفتم و سرکار خانم وطنخواه اشاره کردند همانطور که در مان رضاخان زن‌ها نگذاشتند حجاب از سرشان برداشته شود یا جنبش تنباکو به مسیری برود که نباید برود یا اگر روایت مورگان شوستر را که به عنوان روایت افرادی که برای حوزه مالی وارد ایران می‌شوند را بخوانید یکی از مهمترین روایت‌هایش این است که می‌گوید زن ایرانی علی رغم اینکه تصویر غرب، خانه نشین بودن آن است، اما این زنان دارند از اولین اقدامات اصلاحات مالیه را در ایران انجام می‌دهند. دوستان به مفهوم مادری اشاره کردند شاید کسی راحت در این باره صحبت نکند، اما من توضیح می‌دهم که ۹۷٪ جامعه زنان ایرانی مادری را در نظرسنجی ارزش‌ها و نگرش‌ها یک فضیلت دانستند، ولی من سوالم این است که آیا ما باید با دادن خودرو به زنان فضیلت زن ایرانی را ایجاد کنیم؟ یا با دادن جایگاه و ایجاد صدا برای او؟ ما در سیاست‌هایمان با هم دچار اختلافات جدی هستیم، اما در رویکرد توسعه زنان توافق جدی داریم.

خانم علی‌آبادی: من تاکیدم بر این است که ما از بحث‌های مبنایی و چالش‌های گفتمانی فاصله بگیریم، آن چیزی که عیان می‌شود در قالب عملکرد حامل گفتمان نیز است. ما چند رویکرد در آینده در برنامه‌ریزی ایشان خواهیم داشت. اول بحث مرئی سازی ظرفیت‌های زنان به این معنا که به مدد انقلاب اسلامی و برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌ها که پس از انقلاب اسلامی در حوزه زن اتفاق افتاده است، ظرفیت‌های زنان در عرصه‌های مختلف پژوهشی، ورزشی، دانشگاهی و عرصه‌های مختلف فعال شده، اما این ظرفیت‌ها کمتر به چشم جامعه رسیده است.

ضرورتاً عیان سازی به معنای دعوت در رسانه‌ها نیست، اگر به عنوان مثال خانمی را معاون وزیر خارجه منتسب کنم با همان شاخص‌هایی که مردان را می‌سنجم لازم نیست شاخص‌ها را تقلیل بدهم وقتی به عنوان معاون وزیر این زن دعوت شود به خودی خود این ظرفیت دیده خواهد شد. از طرفی زنی که ظرفیت‌های خودش را بروز و ظهور را دارد احساس نمی‌کند که دیده نمی‌شود. برقراری دسترسی عادلانه زنان به فرصت‌ها در عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی یکی از محور‌هایی است که در عملکرد شهرداری آقای دکتر و هم در برنامه هفتم توسعه این قضیه را به طور جدی دنبال کرده‌اند. مسئله دیگر هم پیوست خانواده است.

ماده ۲ سیاست‌های کلی خانواده مقام معظم رهبری بحث سیاست پیوسته خانواده را مطرح می‌کنند علی رغم اینکه این سیاست‌ها زیر مجموعه دولت است و باید آن را محقق بکند از ابتدای مجلس امه نگاری‌هایی که آقای دکتر با سازمان‌ها و دستگاه‌ها داشتند پیگیری این وضعیت پیوست خانواده بوده است.

خانم وطن خواه: اندیشمندان حوزه زن و خانواده از هر طیفی که می‌خواهند در این حوزه حرکت داشته باشند یکی از اشکالاتی که داریم همین بحث سیاست زدگی است یعنی نگاه چپی و راستی داریم، اما باید نگاه بسیار متفکرانه باشد. پس این چالش سیاست زدگی در حوزه زنان وجود دارد. بحث بعدی که چالش حوزه‌ی زنان است و باعث می‌شود که یک سری تعارضات و نگاه‌های سلیقه‌ای در دولتی حاکم باشد، یک سری فرامین و ارزش‌ها و سیاستگذاری‌ها از خط ریل گفتمان انقلاب اسلامی خارج شود و در آن راستا حرکت نکند همین نگاه سلیقه‌ای است که از نظر مقام معظم رهبری ما باید یک سازمان فراگروهی در حوزه زن و خانواده تشکیل بدهیم.

در هر موردی که زنان ما می‌خواهند مطالبه‌ای داشته باشند تبدیل می‌شود به یک پروژه امنیتی و مسائل دیگر که ناظر به این است که با توجه به نگاه فقهی که فرهنگ غنی اسلام دارد ما کار نکرده‌ایم. یعنی برای پیگیری مطالبات زنان تأخر داریم و باید این تأخرمان پیشگیری می‌شد که ما الان شاهد دو طیف مقابل نبودیم.

خانم یکه‌زارع: من ۱۲ مورد را نوشته‌ام که بحث جمعیت است، ازدواج و توانمند‌سازی زنان است منتها دو مورد از میان همه این‌ها برجستگی دارد. اول بحث امنیت زنان در خانواده و اجتماع است که به نظر می‌رسد پیش فرض همه چیز است یعنی شما هم برای دفاع از حق زن به عنوان فرد و هم به عنوان یک مادر و هم به عنوان یک عنصر اجتماعی نیاز از قوانین درستی را تدوین کنیم.

مهم‌ترین کار دولت آینده در این حوزه این است. لایحه امنیت مخالفان زیادی در مجلس داشت، افرادی با استناد به اینکه خلاف دین و شریعت است مخالفش بودند. پس هم مسئله تصویب این لایحه است که اگر ایراداتی هم دارد برطرف شود و هم اجرای آن بسیار اهمیت دارد. مورد دوم بحث ارتقای ساختار زنان است، در دیدار اخیری که خانم‌ها با مقام معظم رهبری داشتند هم حتماً این را شنیدید که بحث وزیر زن را حتی عنوان کردند. در ادبیات‌های دیگر شنیده‌ایم که سقف‌های شیشه‌ای وجود دارد در رابطه با همین ساختار زنان که زنان در جایگاه‌هایی که باید تصمیم‌ساز باشند نیستند.

سوال: نقش زنان در حوزه‌های کلان مدیریتی در دولت آینده که هر کدام از شما به نمایندگی آن هستید به چه شکل و با چه کمیت و کیفیتی خواهد بود؟

خانم رمضان‌خواه: من رویکرد جناب آقای دکتر پزشکیان را در دو سطح تبیین می‌کنم، سطح اول برابری همه زنان با همدیگر است و تمام زنان ایرانی در سخن گفتند و آزادی کلام و در شیوه زیستن با هم برابرند و این حق را دارند که در خصوص زندگی شخصی خودشان تصمیم گیری بکنند یعنی زن به مثابه کنشگر خردمند در نظر گرفته می‌شود. در این رویکرد دیگر از طرح نور خبری نخواهد بود چراکه شهنو کرامت زن ایرانی این نیست که در لایحه عفاف و حجاب بنویسیم قرار است از او حمایت بکنیم و ما خودمان ضابطینی بگذاریم که چنین اتفاق‌هایی سال گذشته شاهدش بودیم و هزینه سنگینی برای نظام و اعتبار جمهوری اسلامی ایجاد کرد.

یا طرح جوانی جمعیت را بنویسیم و آن بخش را نبینیم که شما وقتی غربالگری را حذف می‌کنی خانواده متوسط ایرانی که دو فرزند خواهد داشته باشد هر طور که شده هزینه‌های آزاد غربالگری را پرداخت می‌کند و این گروه در حاشیه مانده مجبور می‌شود فرزند دارای معلولیت را به دنیا بیاورد و سال‌ها فرد و خانواده‌اش درگیر این حواشی باشند. همان قدر که کسانی که حجابشان به ما نزدیک است یا دور است همگی دختران ایران زمین هستند و قرار است به همگی با یک چشم نگاه شود که ما دیگر در آمار‌ها نبینیم که بپرسند شما معتقدید عدالت در قوانین برای همه برقرار می‌شود و ۷۰٪ جواب خیر بدهند و ۷۴٪ احساس نگاه تبعیض آمیز در قوانین داشته باشند. وضعیتی که این نگاه به وجود آورده است سرمایه اجتماعی ایران را در نقطه بحران قرار داده است. دوم اینکه برابری زنان و مردان مطرح است یعنی زنان به مثابه شهروندان برابر با مردان هستند. دولت به جای اینکه تسهیلگر باشد چوب لای چرخ مسیر توسعه زنان قرار ندهد.

خانم علی‌آبادی: در نسبت میان زنان و سپهر سیاسی دو بحث را از هم تفکیک می‌کنیم. یک بحث ساختار حکمرانی بحث زنان است و یک بحث حضور زنان در عرصه‌های کلان مدیریتی. در بخش ساختار حکمرانی زنان همانطور که مستحضر هستید ستادی داریم به عنوان معاونت زنان ریاست جمهوری که بازو‌های اجرایی دارد یعنی مشاورین امور بانوان وزارت کشور و مشاورین و مدیرکل‌های امور بانوان استانداری‌ها هستند.

آن چیزی که ما سعی کردیم در برنامه هفتم توسعه با حمایت آقای قالیباف پیش ببریم در حوزه ساختار حکمرانی حوزه زنان، ارتقای این ساختار حکمرانی است، چون این بازو‌های اجرایی بازو‌های کم توانی هستند که در اقصانقاط کشور زنان بتوانند از برنامه‌ریزی‌های این‌ها بهره‌مند شوند و دستگاه‌ها را پایه کار موضوع زنان و خانواده بیاورند. در برنامه هفتم توسعه سعی شده جایگاه و کارکرد معاونت امور زنان ریاست جمهوری تقویت شود و آن بازو‌هایی که به عنوان مشاور امور بانوان دستگاه‌ها به مدیر کل امور بانوان استانداری‌ها هستند هم ارتقا پیدا کنند و این ارتقا ساختار حکمرانی به پیشبرد پیوست خانواده و ملاحظات جنسیتی و مسائل زنان کمک می‌کند. در خصوص حضور زنان در عرصه‌های کلان مدیریتی نگاهمان سهل‌گرایی جنسیتی نیست، بلکه با همان شاخص‌هایی که مثلاً برای انتخاب یک وزیر مرد با همان شاخص‌ها زنان هم سنجیده شوند نه اینکه شاخص‌ها را تقلیل بدهیم یا حتی به زنان سهمیه‌ای بدهیم و زنانی که شایستگی این مسئولیت را ندارند بیاوریم یا صرفاً صدای مردان در آن جایگاه باشند در واقع این زن را داریم به ابزاری که آن ساختار که مردان طراحی کردند و، چون مردانه اداره می‌شود آن زن صدای مردانی است که او را در آن صندلی نشانده‌اند. به همین خاطر ما بحث شایسته سالاری و دسترسی عادلانه زنان به فرصت‌ها را محور اصلی حرکت آقای قالیباف می‌دانیم.

خانم وطن‌خواه: در این رابطه اینکه ما قوانینی را وضع کنیم و خلاء قانونی داشته باشیم چنین نیست و اسناد بالادستی بسیار خوبی در حوزه زنان و خانواده و بحث جمعیت وجود دارد. ما سیاست‌های کلی خانواده را داریم پیش می‌بریم و که بسیار کامل و جامع به بحث روابط زن و مرد، تحکیم خانواده، تربیت فرزند و جمعیت می‌پردازد.

اسناد سیاستی دیگری داریم مانند قانون اساسی که در اصل ۱۰ خانواده محور بودن و استحکام روابط خانوادگی مبتنی بر اخلاق را مطرح می‌کند، همچنین اصل ۲۱ قانون اساسی نیز به همین صورت است و برنامه نانوشته‌ای نیست که بخواهیم به آن بپردازیم و در برنامه هفتم توسعه نیز پرداخته شده و روی مصادیقش کار کنیم تا حقوق مادی و معنوی زن را در دفاع و حمایت از مادران به خصوص در دوران بارداری داشته باشیم.

ما در دولت شهید جمهور طرح بیمه زنان خانه‌دار روستایی و درمان ناباروری برای ۶ میلیون زنان روستایی و بیمه آن‌ها تا ۶ سالگی فرزندشان در این سطح اجرا شد که باید این ارتقا پیدا کند و در ادامه این دولت آقای دکتر جلیلی به دنبال آن هستند. بحث حل مسئله حضانت فرزند و واگذاری قیومیت که در اصل ۲۱ آمده است و در سند جمعیت که در سال ۱۳۹۳ حضرت آقا به سیاست‌های جمعیت اشاره کردند و بسیار تاکید کردند که ما در سال ۱۴۰۰ آن را در قالب جوانی جمعیت داشتیم. نقش آفرینی زنان در بخش زنان شاغل نیز باید در قالب الگوی سوم تعریف شود. رویکرد آقای دکتر جلیلی در راستای سیاست‌های تحکیم خانواده و برون رفت از کاهش جمعیت بحث کرامت و سیاست گذاری برای زنان شاغل است که این با احیای مهد کودک‌هایی است که در زمان دولت مقام معظم رهبری در تمام دستگاه‌ها ایشان دستور دادند و ایجاد شد و در ادوار بعد متاسفانه ملغی شد. اگر ما قائل به این هستیم که در عمل می‌خواهیم برای زنان کار کنیم نه در شعار، د ر بحث زنان خانه‌دار و زنان شاغل این موارد را باید پیگیری کنیم.

خانم یکه‌زارع: در بحث ارتقا ساختار‌ها بنده و دوستان توضیحاتی دادیم. در رابطه با توانمندسازی زنان سرپرست خانوار می‌خواهم صحبت کنم. ابتدا از لحاظ رویکردی باید موضعمان را روشن کنیم که آیا ما اعتقاد داریم اصلاً باید زنان توانمند بشوند؟ البته خود واژه توانمندسازی زنان هم گویا رویکرد بالا به پایین دارد و کافی است ما عرصه را فراهم بکنیم و زنان ما و خانواده خودشان عاملیت داشته باشند.

منتها حاکمیت اینجا باید در نقش تسهیلگر ورود کند. من در رابطه با کارنامه آقای زاکانی صحبتی نکردم که البته فقط کارنامه آقای زاکانی نیست و در مورد ستاد توانمندسازی زنان که از زمان آقای قالیباف در شهرداری ایجاد شد و قوی هم کار می‌کرد این ستاد زیرساخت‌های اشتغال برای خانم‌ها فراهم کرد. البته زیرساخت اشتغالی که برای زنان امن باشد، چون یک زنی که سرپرست خانوار است و مجبور است کار کند ممکن است برای این کار در شرایط نامطلوبی قرار بگیرد، در زمان آقای قالیباف ۱۲۰ مرکز مهارت آموزی کوثر فعال بود که این‌ها مراکز اشتغال و توانمندسازی و مهارت آموزی زنان بودند، جالب است که سال ۹۶ تا ۱۴۰۰ که دوستانی دارند زمان وجود داشتند که بیش از دیگران شعار‌هایی به نفع زنان می‌دادند تعداد مراکز کوثر به ۵۰ مرکز در ۴ سال تقلیل پیدا کرد، و در دوران آقای زاکانی الان دوباره این مراکز احیا شدند و هم اکنون ۱۰۵ مرکز کوثر داریم و یا بازارچه‌های خود اشتغالی، جایی که میز فروش رایگان یا با قیمت‌های خیلی کم در اختیار خانم‌های سرپرست خانوار قرار می‌دهیم. ما در حوزه کاری خودمان مراجعه کننده‌هایی که مشکل معیشتی دارند زیاد داریم و به آن‌ها نمی‌گوییم سبد کالا می‌دهیم یا حمایت‌های این مدلی می‌کنیم، چون حمایت‌های این چنینی بیش از هر چیزی عزت نفس آن فرد را زیر سوال می‌برد و تخریب می‌کند، ما فضای اشتغال را فراهم می‌کنیم.

در پایان جلسه نیز دانشجویان سوالات خود را از نماینده مورد نظر خود پرسیدند.