به گزارش گروه سیاست خارجی ایرنا، روابط جمهوری اسلامی ایران و ونزوئلا، طی بیش از هفت دهه گذشته بر مبنای دوستی و احترام متقابل بوده است. تا قبل از انقلاب بولیواری و روی کار آمدن «هوگو چاوز»، روابط دو کشور عمدتاً حول محور همکاری ها در سازمان کشورهای صادرکننده نفت موسوم به اوپک، متمرکز بود. اما از سال ۱۹۹۹، با آغاز زمامداری چاوز و برقراری اصول و ارزش های مشترک برای هر دو کشور، زمینه همکاری و تعامل هر چه بیشتر فراهم شد. امروزه با گذشت بیش از بیست سال از انقلاب بولیواری، ونزوئلا به کشوری تبدیل شده است که در آمریکای لاتین، عمیق ترین، گسترده ترین و راهبردی ترین روابط را با ایران برقرار کرده است.
در طول تمام این سال ها روابط دو کشور به گونه ای بوده است که علاوه بر همکاری و حمایت متقابل در نهادها و مجامع بین المللی، ایران و ونزوئلا در برهه های حساس و بحرانی، یار و پشتیبان یکدیگر بوده اند. به عنوان مثال در کودتای آمریکایی سال ۲۰۰۲ ونزوئلا، جمهوری اسلامی ایران، تمام قد به حمایت از مرحوم چاوز پرداخت. یا در سال های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ که ایران وارد کننده بنزین بود و جورج دبلیو بوش، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، تهدید به تحریم و قطع صادرات بنزین به ایران کرده بود، دولت ونزوئلا با ارسال چندین محموله بنزین، همبستگی خود را با ایران، بصورت عملی نشان داد، اگرچه این اقدام بعداً بهانه‌ای برای تحریم شرکت ملی نفت ونزوئلا توسط ایالات متحده آمریکا شد.
ایران و ونزوئلا در برهه های حساس و بحرانی، یار و پشتیبان یکدیگر بوده اند. در کودتای آمریکایی سال ۲۰۰۲ ونزوئلا، جمهوری اسلامی ایران، تمام قد به حمایت از مرحوم چاوز پرداخت. یا در سال های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ که ایران وارد کننده بنزین بود و جورج دبلیو بوش، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، تهدید به تحریم و قطع صادرات بنزین به ایران کرده بود، دولت ونزوئلا با ارسال چندین محموله بنزین، همبستگی خود را با ایران، بصورت عملی نشان داد، اگرچه این اقدام بعداً بهانه ای برای تحریم شرکت ملی نفت ونزوئلا توسط ایالات متحده آمریکا شد.
نقطه اوج روابط دوجانبه ایران و ونزوئلا و حمایت‌های بی قید و شرط دو کشور از یکدیگر، به سال‌های اخیر باز می‌گردد. زمانی که در سال ۲۰۲۰ ونزوئلا به دلیل بحران سیاسی داخلی و مواجهه با سخت‌ترین تحریم‌ها، با شرایط بسیار بحرانی دست و پنجه نرم می کرد و به اذعان نیکلاس مادورو، ایالات متحده در حال خفه کردن ونزوئلا بود، جمهوری اسلامی ایران با ارسال محموله های بنزین، علی رغم وجود احتمال درگیری نظامی، یکی از نقاط عطف درخشان در روابط دوجانبه را خلق کرد.
این اقدام علاوه بر تقویت روحیه و اعتماد به نفس ونزوئلایی ها، کشور را از کمبود شدید بنزین نجات داد و موجب بقا و دوام دولت بولیواری شد. در مراحل بعدی نیز ایران با ارسال کاتالیست‌ها و قطعات یدکی مورد نیاز در پالایشگاه‌ها، زمینه خودکفائی ونزوئلا در تولید بنزین را فراهم کرد تا جایی که اکنون کشور از این نظر به ثبات نسبی رسیده و مقامات ونزوئلایی مکرراً قدردانی خود از اقدام حمایتگرایانه جمهوری اسلامی ایران را اعلام می کنند.
در ادامه روابط عمیق و رو به توسعه ایران و ونزوئلا، یکی دیگر از نقاط عطف روابط دوجانبه در جریان حادثه تلخ و ناگواری که برای آیت الله شهید رئیسی، رئیس جمهور و شهید امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و همراهان اتفاق افتاد، رقم خورد. مقامات عالی ونزوئلایی، از همان ساعات ابتدائی اعلام خبر مفقودی بالگرد حامل رئیس جمهور کشورمان، پیگیر وضعیت بوده و نگرانی خود را ابراز می کردند، تا اینکه بلافاصله پس از اعلام رسمی و قطعی خبر شهادت آیت الله رئیسی که به دلیل اختلاف زمانی مقارن با حدود ساعت یک بامداد دوشنبه، ۳۱ اردیبهشت بود، در یک اقدام غیرمعمول دیپلماتیک، مادورو شخصاً با سفیر جمهوری اسلامی ایران در ونزوئلا، تماس تلفنی برقرار کرد و خواستار اعلام مراتب تسلیت وی به مقامات کشورمان شد.
این اقدام مادورو، حائز دو نکته مهم و قابل توجه است:
اول اینکه نشان می دهد به دلیل اهمیت و جایگاه برجسته جمهوری اسلامی ایران برای ونزوئلا، مادورو، علی رغم مشغله بسیار بالا و درگیری در رقابت‌های انتخاباتی، اخبار ایران را از نزدیک پیگیری می کرد و بلافاصله پس از اعلام خبر قطعی شهادت آیت الله رئیسی، مراتب تسلیت خود را اعلام کرد.
دوم، اهمیت و عمق روابط با ایران موجب شده است که مادورو، قالب‌های مرسوم دیپلماتیک را کنار گذاشته و علی رغم اینکه بصورت معمول تماس تلفنی در سطح سران با همتایان صورت می گیرد، ضمن تماس با سفیر جمهوری اسلامی ایران، مراتب تسلیت خود را نسبت به شهادت رئیس جمهور، وزیر امور خارجه و همراهان آنها ابراز می کند.
از روز دوشنبه، ۱ خرداد نیز که دفتر یادبودی برای گرامیداشت یاد شهید آیت الله رئیسی، شهید امیرعبداللهیان و همراهان آنها در سفارت جمهوری اسلامی ایران در کاراکاس گشوده شد، گروه های مردمی، جنبش های اجتماعی – سیاسی، تجار، شخصیت های مذهبی، اساتید دانشگاه، سفرا و دیپلمات های مقیم کاراکاس، وابستگان نظامی و مقامات لشگری و کشوری ونزوئلا شامل فرماندهان عالیرتبه نظامی، وزرای کابینه، نمایندگان مجلس، سیلوار راهی نمایندگی کشورمان شده و ضمن امضای دفتر یادبود، با ملت و دولت ایران ابراز همدردی کردند.
همچنین دولت ونزوئلا در نخستین ساعات اولین روز بعد از اعلام خبر شهادت رئیس جمهور و وزیر امور خارجه کشورمان و همراهان آنها، بیانیه‌ای رسمی صادر و ضایعه وارده را به ملت و دولت ایران تسلیت گرفت. ایوان خیل، وزیر خارجه ونزوئلا نیز در سفر به تهران، در مراسم گرامیداشت شهدای خدمت شرکت کرده و پیام تسلیت کتبی نیکلاس مادورو را خطاب به رهبر معظم انقلاب اسلامی، ابلاغ کرد. علاوه بر این «سیلیا فلورس» همسر مادورو، پیام تسلیت کتبی خطاب به «جمیله علم الهدی»، همسر شهید آیت الله رئیسی ارسال کرد.
آخرین نمونه از اقدام نیکلاس مادورو که به معنای حقیقی، «سنگ تمام» برای شهید آیت الله رئیسی محسوب می شود، حضور در مراسم گرامیداشت شهدای خدمت در اقامتگاه سفیر جمهوری اسلامی ایران در کاراکاس است. شب پنجشنبه، سوم خرداد، مادورو به همراه سیلیا فلورس، همسر خود، دلسی رودریگز، معاون اجرائی رئیس جمهور و راندر پیه، معاون آمریکای لاتین وزارت خارجه ونزوئلا و مسئول امور بین الملل حزب حاکم، در مراسم قرائت دعای کمیل و یادبود شهدای خدمت که در اقامتگاه سفیر جمهوری اسلامی ایران برگزار شد، شرکت کرد که از جنبه های مختلف حائز اهمیت است. از جمله اینکه؛
معمولاً روسای جمهور در اقامتگاه سفرا حضور پیدا نمی کنند و در مواقع لازم سفرا را احضار می‌کنند، به ندرت می توان مواردی را پیدا کرد که چنین اتفاقی افتاده باشد. در حالی که مادور و مقامات عالی ونزوئلا با حضور در اقامتگاه سفیر جمهوری اسلامی ایران، مراتب تسلیت و همدردی خود را با ملت و دولت ایران ابراز داشتند.
اگر بعضاً حضور روسای جمهور در اقمتگاه سفرا نیز اتفاق بیفتد، کوتاه و رسمی است، در حالی که حضور مادورو، حدود یک ساعت و نیم به طول انجامیده و در یک فضای صمیمی، ضمن ابراز همدردی و تسلیت با خانواده اعضای سفارت جمهوری اسلامی ایران و ایرانیان مقیم ونزوئلا، عکس یادگاری گرفتند.
حضور مادورو در اقامتگاه سفیر جمهوری اسلامی ایران، همراه با شرکت در مراسم روضه‌خوانی، مدح اهل بیت علیهم السلام، قرائت قرآن مجید و قرائت دعای کمیل بود که جنبه ای دیگر از احترام وی نسبت به ملت ایران و شهید آیت الله رئیسی محسوب می‌شود.
مادور، ضمن شرکت در مراسم اقامتگاه سفیر، شخصاً دفتر یادبود شهید آیت الله رئیسی را امضا و سخنرانی محبت آمیزی راجع به شهدای خدمت ایراد نمود.
در مجموع ارزش و اهمیتی که دولت ونزوئلا در عالی ترین سطوح برای جمهوری اسلامی ایران در سانحه تلخ و ناگوار شهادت رئیس جمهور و وزیر امور خارجه کشورمان و همراهان آنها، قائل شدند، نشان می‌دهد که سیاست جمهوری اسلامی ایران مبنی بر نزدیکی ایران و ونزوئلا، درست و هوشمندانه بوده است.
ونزوئلا کشوری است که در سختی‌ها می توان روی آن حساب کرد. ایران و ونزوئلا قرابت‌های گفتمانی بسیاری از جمله؛ مبارزه با استکبار، ترویج عدالت جهانی، مقابله با یکجانبه گرایی، حمایت از آرمان آزادی فلسطین و غیره دارند. یقیناً اگر نیکلاس مادور از دغدغه رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری که اوائل مردادماه ۱۴۰۳ برگزار خواهد شد فارغ بود، شخصاً برای شرکت در مراسم گرامیداشت شهید آیت الله رئیسی به تهران سفر می کرد. بصورت کلی با توجه به رویکرد دولت ونزوئلا به ویژه در رابطه با آنچه که شرح داده شد، شایسته است که این کشور به مثابه یک اولویت دست اول و متحد راهبردی در سیاست خارجی مورد توجه قرار گیرد.