به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران امروز (جمعه) در پاسخ به دعوت ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه عازم مسکو شد تا فصل تازه‌ای از روابط دو کشور در سایه امضای «معاهده مشترک جامع راهبردی» آغاز شود. به منظور بررسی روابط دو جانبه ایران و روسیه و نیز سند راهبردی دو کشور با «نعمت‌الله ایزدی» دیپلمات و سفیر سابق ایران در روسیه به گفت‌وگو پرداختیم.
سفر پزشکیان به مسکو در پیشبرد روابط موثر است
این تحلیلگر مسائل روسیه با اشاره به سابقه روابط میان ایران و روسیه گفت: ایران و روسیه قدمت دیرینه‌ای در روابط و همکاری دارند و سفر رئیس‌جمهور به این کشور با توجه تحولات منطقه‌ای در چند سال گذشته، گستردگی روابط و نیز امضای سند راهبردی، حتماً می‌تواند در پیشبرد روابط دوجانبه بسیار موثر باشد.
ایزدی با اشاره به یک کاستی در سفرهای مقامات دو کشور، گفت: معتقدم که بهتر بود رئیس‌جمهور روسیه در قالب سفری دوجانبه به ایران می‌آمد؛ چون بیشتر سفرهای ولادیمیر پوتین به ایران در قالب اجلاس‌ها و نشست‌های چند جانبه است و این می‌تواند با توجه به سفرهای دو جانبه روسای جمهور ایران به روسیه، نقصی در روابط تهران-مسکو تحلیل شود.
به روز رسانی معاهده میان دو کشور ارتباطی به تحولات میدانی اخیر ندارد
سفیر سابق ایران در روسیه درباره تاثیرگذاری برخی متغیرهای منطقه‌ای و رویدادهای بین‌المللی اخیر بر سند راهبردی میان ایران و روسیه تصریح کرد: برداشت من این است که چنین سند مهم و راهبردی نباید با اتفاقات جاری ارتباط پیدا کند، چون این سند از گذشته وجود داشته و طرفین در فرصتی عملکردهای دو جانبه را بررسی کرده و با توجه به نقص‌ها و کاستی‌ها و نیز مسیرهای ارتقا روابط آن را به روز رسانی و اصلاح کرده‌اند.
ایزدی با تاکید بر اینکه آنچه در چند سال اخیر اتفاق افتاده نباید ارتباط مستقیمی به این سند پیدا کند؛ توضیح داد: این سند راهبرد روابط و یا آیتم‌هایی که دو کشور می‌توانند در دراز مدت برای همکاری داشته باشند را مشخص می‌کند، بنابراین نباید ارتباط مستقیمی میان امضای این سند و اتفاقات سه سال اخیر تعریف کنیم و گرچه ممکن است در مذاکرات مسائل روز و منطقه هم مورد توجه قرار گیرد ولی سند قاعدتاً نباید ارتباطی با این تحولات کوتاه مدت داشته باشد.
سند جدید صرفا نقشه راه توسعه روابط است
مدیر کل پیشین آسیای شرقی و اقیانوسیه وزارت امور خارجه با اشاره به اینکه، نام این توافقنامه راهبرد روابط است، توضیح داد: این یعنی، سند مسیری را که طرفین برای رسیدن به خواسته‌های خود باید طی کنند، تعریف کرده است. در چنین سندی حتما باید همکاری‌های درازمدت و مسیرهایی که طرفین بر اساس ظرفیت خود می‌توانند همکاری کنند، تعریف شده باشد.
ایزدی ادامه داد: این موارد بر اساس اطلاعات منتشر شده در سند قید شده است اما هیچ کدام از این‌ها به معنای وجود قراردادی در این سند برای انجام اقدامی نیست و این سند فقط مسیر را به نشان می‌دهد. برای مثال مشخص می‌کند که طرفین با توجه به نیازها و مزیت‌های خود در زمینه‌های انرژی، همکاری‌های علمی، فنی، تکنولوژی می‌توانند چه همکاری هایی داشته باشند. این راهبرد روابط با توجه به مزیت‌های و نیازهایی است که طرفین تعریف می‌کنند اما اینکه هرکدام از بخش‌های این سند به چه صورتی عملیاتی شود نیاز به مذاکرات و قراردادهای جداگانه دارد.
وی با تاکید بر اینکه نباید در این سند بندهای غیر عملیاتی وجود داشته باشد، گفت: قراردادهای منعقد شده از سوی دو طرف باید متعهدانه اجرا شده و پشتوانه اجرایی داشته باشد. در این صورت روابط دو کشور همسایه ارتقا خواهد یافت و ما و روسیه قادر خواهیم بود که از محتوای سند بهره برداری بکنیم.
تهران و مسکو نمی توانند به دلیل نگرانی غرب چشم بر توسعه رابطه ببندند
ایزدی درباره واکنش و نگرانی غرب به این سند گفت: بخشی از ابراز نگرانی غرب درباره هر موضوعی واقعی و بخش دیگر تبلیغاتی است و در مورد مشخص روابط ایران و روسیه این نگرانی‌ها بیشتر تبلیغاتی محسوب می‌شود. تهران و مسکو دو کشور همسایه هستند و مزیت‌هایی دارند که نمی‌توانند به صرف نگرانی و ملاحظاتی از آن چشم بپوشند.
وی با اشاره به اینکه مهم این است که در روابط خود توازن داشته باشیم؛ گفت: توازن به این معنا که کشورهایی که ظرفیت برقراری روابط و همکاری با ایران را دارند و علاقمند به این روابط هستند، بتوانند مزایای خود را تعریف و عرضه کنند و ما در قالب همین نوع تعهدات با آن‌ها هم همکاری کنیم.
دیپلمات پیشین وزارت خارجه خاطرنشان کرد: به رغم وابستگی‌های رژیم گذشته به غرب؛ در آن زمان هم ایران و شوروی همکاری‌های اقتصادی در ذوب آهن، صادرات واردات و حتی همکاری تسلیحاتی داشته‌اند.
ایران نمی تواند روابط خود را محدود به یک کشور کند
ایزدی با بیان اینکه کشوری با ویژگی‌های ایران اصلاً نمی‌تواند خود را محدود به روابط با یک کشور یا یک منطقه خاص کند، تاکید کرد: چنین توقعی اشتباه است و مذاکره ایران با همه کشورها درباره مزیت‌ها و احیانا همکاری‌های جدی، طبیعی بوده و آنچه اهمیت دارد این است که ما برای کاری‌های خود اصالت قائل باشیم، طرفین متعهد به تعهدات خود باشند و این همکاری‌ها علیه دیگران نباشد.
وی افزود: گزینه مناسب جمهوری اسلامی ایران برای رفع نیازهای تسلیحاتی خود، در مقطع پس از جنگ، شوروی بود که به سراغ آن‌ها رفته و از ظرفیت‌های آن‌ها استفاده کردیم که اشتباه هم نبود. در آن زمان ممکن بود که ما مثلاً با آلمان، ژاپن یا کره و یا هر کشور دیگری هم همکاری داشته باشیم. هیچ کدام از همکاری‌های ایران و روسیه چه در دوره‌های گذشته و چه اکنون علیه کشور دیگری نبوده است.
سفیر پیشین ایران در روسیه تصریح کرد: وضعیت ایران به گونه‌ای است که از شرق قاره آسیا تا غرب قاره آمریکا ظرفیت همکاری با کشورهای مختلف را دارد و باید این همکاری‌ها تعریف شده و دارای اصالت باشد و هیچ کدام دیگری را تحت‌الشعاع قرار ندهد. تبلیغات همیشه وجود داشته و ما باید بتوانیم از این روابط به صورت مناسب در جهت منافع ملی استفاده کنیم.