گروه اندیشه: به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، گزارش محاسبات مقایسه ای شاخص ترکیبی توسعه در کتاب توسعه ۱۳۹۹ و کتاب توسعه ۱۴۰۲ که در سایت پویش توسعه منتشر شده، حاکی است که تفاوت عملکرد دولت سیزدهم تا سال ۱۴۰۲ و انتهای دولت دوازدهم در سال ۱۳۹۹ در همه حوزه ها، عملکرد دولت دوازدهم کارنامه بهتری از سه سال دولت سیزدهم یعنی ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ دارد. کتاب توسعه که ترکیبی از ۳۸۰ شاخص است، نشان می دهد که دولت سیزدهم در همه حوزه ها، نسبت به دولت دوازدهم، افول کرده است. نتیجه این که با ارزیابی ۳۸۰ شاخص توسعه، در می یابیم، فعالیت ها و تلاش های بسیار زیادی که در دولت سیزدهم رخ داده است، هرچند در بخش های اقتصادی و به ویژه در رشد تولید کمی بهبود را ایجاد کرده، اما در مجموع نتوانسته مانع روند افول در هیچ یک از منظرهای توسعه شود.
«رصدخانه توسعه» و به‌طور ویژه «کتاب توسعه» هر ساله با تولید شاخص ترکیبی متشکل از۳۸۰ شاخص در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، زیست محیطی و فردی توسعه، مسیر توسعه درایران و سایر کشورهای جهان را رصد می کند. اولین و آخرین کتاب توسعه منتشر شده، مربوط به سال های ۱۳۹۹و ۱۴۰۲ است، که مقایسه وضعیت توسعه ایران در این دو کتاب، می تواند به نوعی عملکرد دولت سیزدهم را نمایش دهد. در این گزارش به مقایسه این دو تصویر پرداخته ایم.
نمره «شاخص ترکیبی توسعه» (متشکل از ۳۸۰ شاخص و نماگر توسعه) در طول دولت سیزدهم از۴۴.۹۴ در سال۱۳۹۹به عدد ۴۳.۰۳ در سال۱۴۰۲رسیده است، که حدود دو درصد کاهش را نشان می دهد. شاخص ترکیبی ساده توسعه (متشکل از۱۳کلان شاخص جهانی توسعه) نیز تقریبا همین میزان کاهش را برای نمره توسعه در طول دولت سیزدهم محاسبه نموده است. رتبه شاخص ترکیبی توسعه ایران نیز در سال ۱۳۹۹در بین ۱۵۴ کشور جهان۱۰۷بوده است، که در طول دولت سیزدهم به ۱۲۲ تنزل یافته است. بخشی از این تنزل رتبه به خاطر کاهش در شاخص ترکیبی توسعه در داخل کشور بوده است و بخشی نیز به دلیل حرکت سریع و رو به جلوی سایر کشورها می باشد.
در سال۱۳۹۹شاخص ترکیبی مربوط به«منظر اقتصادی توسعه» برابر۳۸.۱۱ بوده است که این عدد در سال ۱۴۰۲به عدد ۳۶.۲۲ کاهش یافته است. البته روند جهانی و سایر کشورهای جهان در این دوره نیز که دوران کرونا به حساب می آید، کمی کاهشی بوده است. به همین دلیل با وجود کاهش نزدیک به دو نمره ای شاخص ترکیبی اقتصادی، رتبه ایران در این دو سال در بین ۱۵۴کشور، همان رتبه ۱۲۴ثابت باقی مانده است.
در بخش اقتصادی دو دامنه «تولید و رشد اقتصادی»، و «فناوری، نوآوری و اختراعات» به ترتیب ۱۰درصد و ۵ درصد رشد کرده است. اما دامنه های «زیرساخت های اقتصادی»، «عدالت اقتصادی»، «ثبات اقتصادی» و «محیط مطلوب کسب وکار» به ترتیب ۶ درصد،۸ درصد،۶ درصد و ۱۰درصد تنزل یا کاهش را تجربه کرده اند. نمره «منظر سیاسی توسعه» ایران به طور کلی وضعیت مناسبی را نشان نمی دهد و در مقیاس ۱۰۰عدد۳۸.۱۷ در سال ۱۳۹۹را به خود اختصاص داده است. که در طول دوران دولت سیزدهم، این شاخص از این هم کمتر شده و در سال۱۴۰۲به عدد۳۴.۱ رسیده است.
در بین ۱۵۴ کشور مورد محاسبه، رتبه ایران نیز از۱۳۲به رتبه ۱۴۴تنزل یافته است. در این منظر همه دامنه های «مشارکتی بودن نظام سیاسی»، «سلامت سیاسی و نظام قضایی و پاسخگویی آن ها»، «امنیت و ثبات سیاسی»، «عدالت و برابری سیاسی» و «آزادی های مدنی» در طول این دوره کاهش یافته اند، یعنی به ترتیب۱۱درصد،۱۲درصد، ۱۰درصد،۱۱درصد و ۸درصد تنزل را تجربه کرده اند.
همچنین نمره «منظر اجتماعی توسعه» در طول این دوره از۴۵.۲۱ به عدد ۴۴.۹۶ کاهش یافته است. البته این کاهش نمره برای یک دوره سه ساله چندان کاهش چشمگیری به حساب نمی آید. اما وقتی به تغییرات رتبه ایران نگاه می کنیم، متوجه می شویم همین کاهش کوچک چه تاثیر عمیقی برای جایگاه جهانی ایران گذاشته است. ایران از رتبه ۱۰۲در سال ۱۳۹۹به رتبه ۱۲۱ در سال ۱۴۰۲نتزل یافته است که تغییر جدی به حساب می آید.
در بخش اجتماعی توسعه، دامنه های «ایمنی و امنیت اجتماعی» و «برابری و عدالت اجتماعی»در طول این دوره به ترتیب ۱درصد و ۷درصد رشد کرده است و دامنه «سرمایه اجتماعی» نزدیک ۱۰درصد تنزل داشته است.
«منظر زیست محیطی توسعه» در ایران در حالت مقایسه ای با کشورهای مشابه وضعیت مناسبی ندارد و در سال ۱۳۹۹با نمره ۴۱.۲۳ در رتبه ۹۵دنیا ایستاده است. اما تنها با گذر از دوره دولت سیزهم و در سال۱۴۰۲ این منظر به نمره ۳۹.۸۴ کاهش یافته است و رتبه ۱۳۵دنیا در بین ۱۵۴کشور را نصیب ایران کرده است. چنین تنزل رتبه ای هم عجیب است و هم زنگ خطرها را به صدا در می آورد که نشان می دهد عدم توجه به منظر زیست محیطی توسعه به مرحله بروز بحران ها رسیده است. در این بخش دامنه«کارآمدی استفاده از محیط زیست» تقریبا ثابت بوده است و دو دامنه «کیفیت محیطزیست و زیست پذیری» و «آلودگی های زیست محیطی» به ترتیب ۵درصد و ۶درصد تنزل داشته است. ولی در جهانی که اکثر کشورها در حوزه زیست محیطی در حال رشد هستند،
چنین کاهشی بسیار هشدار دهنده است.
نمره «منظر فردی توسعه» ایران در سال ۱۳۹۹برابر ۶۱.۹۸ بوده است که رتبه ۶۳ را در بین ۱۵۴ کشور جهان برای ایران فراهم کرده است. اما در سال ۱۴۰۲این نمره به ۶۰.۰۴ کاهش یافته است و باعث شده تا رتبه ایران در این منظر به رتبه۷۲تنزل یابد. یعنی کاهش سایر منظرهای توسعه که در بخش های قبلی مرور کردیم، نهایتا خود را در کاهش منظر فردی توسعه نشان داده است. در بخش فردی توسعه، هر دو دامنه های «دسترسی به امکانات اولیه زندگی» و «دسترسی به امکانات توانمندکننده» به ترتیب یک درصد و ۶ درصد تنزل را در طول دوره سه ساله تجربه کرده اند.
«شاخص ترکیبی ساده توسعه» که متشکل از۱۳ کلان شاخص جهانی توسعه است، برای ۱۲سال متوالی موجود است که بر اساس آن ها می توانیم روند دولت های یازدهم و دوازدهم را نیز مرور کنیم.بر این اساس،«شاخص ترکیبی ساده توسعه» از سال۱۳۹۲تا سال۱۳۹۵(دولت یازدهم) حدود ۲ درصد ارتقاء یافته است. از سال۱۳۹۶ تا سال ۱۳۹۹(دولت دوازدهم) حدود ۵ درصد کاهش را تجربه کرده است و از سال ۱۴۰۰تا ۱۴۰۲(دولت سیزدهم) حدود۲درصد دیگر کاهش را تجربه کرده است.
نتیجه اینکه فعالیت ها و تلاش های بسیار زیادی که در دولت سیزدهم رخ داده است، هرچند در بخشهای اقتصادی و به ویژه در رشد تولید کمی بهبود را ایجاد نموده است، اما در مجموع نتوانسته مانع روند افول در هیچ یک از منظرهای توسعه شود.
بیشتر بخوانید:
اقتصاد در اختیار کسانی است که به نهادهای حاکم پاسخگو نیستند / بازی با آتش، در شرایط عادی نیستیم / چرا از توسعه موفق در دنیا درس نمی گیریم؟
خانیکی: در زمان شاه، مردم برای خرید رادیو، باید جواز می گرفتند / هم مسالگی شرط نخست گفت و گو است/ جوانان روزانه ۲۳۳ دقیقه در اینترنت اند/ +فیلم
آقای وزیر کار، اصل سوال غلط است
۲۱۶۲۱۶