گرانترین و بی کیفیت ترین اینترنت سهم هر ایرانی از شبکه ارتباطی/ تعهدنامه‌ای که اپراتورهای تلفن همراه آن را پیچاندند!
اقتصاد۲۴- دست و پنجه نرم کردن با انواع فیلترشکن‌ها، دانش‌آموزانی که منتظر بارگذاری فایل درس در شبکه شاد مانده‌اند، صاحبان کسب و کار یا کارمندانی که جلسه آنلاین‌شان در میانه کار فریز می‌شود و… اینها تنها گوشه‌ای از زندگی دیجیتال در ایران امروز است. اینترنتی که باید زیرساختی برای تسهیل زندگی باشد به مانعی برای توسعه
اقتصاد۲۴- دست و پنجه نرم کردن با انواع فیلترشکن‌ها، دانش‌آموزانی که منتظر بارگذاری فایل درس در شبکه شاد مانده‌اند، صاحبان کسب و کار یا کارمندانی که جلسه آنلاین‌شان در میانه کار فریز می‌شود و… اینها تنها گوشه‌ای از زندگی دیجیتال در ایران امروز است. اینترنتی که باید زیرساختی برای تسهیل زندگی باشد به مانعی برای توسعه تبدیل شده است.
در چنین شرایطی، تصمیم اپراتور‌ها برای افزایش ۷۵ درصدی تعرفه بسته‌های اینترنت، آن هم بدون هیچ تغییر محسوسی در کیفیت خدمات، نه تنها نارضایتی گسترده‌ای در میان کاربران ایجاد کرده، بلکه دوباره این پرسش را زنده کرده است که آیا هزینه‌ای که برای اینترنت پرداخت می‌کنیم با کیفیت آن همخوانی دارد یا خیر؟
دی ماه سال ۱۴۰۲ بود که عیسی زارع پور، وزیر سابق ارتباطات با افزایش ۳۴ درصدی تعرفه اینترنت همراه موافقت کرد، اما با این شرط که «اپراتور‌ها گام‌های عملی برای ارتقاء شاخص‌های کیفی بردارند». به دنبال این تصمیم، اپراتور‌ها تعهدنامه‌ای را امضا کردند که بر مبنای آن باید تا پایان سال ۱۴۰۳، پوشش نسل چهارم در کشور به ۹۶ درصد برسد، نسل پنجم تا سقف ۱۰ درصد توسعه یابد و سرعت اینترنت نیز طی شش ماه، دست‌کم ۳۰ درصد افزایش پیدا کند. طبق مفاد این تعهدنامه، در صورت تخلف در اجرای این تعهدنامه، اپراتور‌ها ملزم به پرداخت جریمه می‌شوند.
بیشتر بخوانید: افزایش قیمت بسته‌های اینترنت در ۵ سکانس
اکنون بیش از یک سال از شرطی که وزیر سابق ارتباطات برای افزایش تعرفه اینترنت گذاشته بود و همچنین تعهدی که اپراتور‌ها دادند، گذشته است، اما نه تنها هیچ گزارشی از سرانجام این وعده‌ها منتشر نشده بلکه کندی اینترنت همچنان گریبان کاربران ایرانی را گرفته است. افزایش قیمت اینترنت در حالی رخ داده که بر اساس داده‌های منتشر شده در شاخص جهانی Speedtest تا ماه فوریه ۲۰۲۵، ایران از نظر سرعت اینترنت موبایل و ثابت در جهان، به ترتیب، در رتبه ۷۲ و ۱۴۷ قرار گرفته است.
در این گزارش با بررسی داده‌های بین‌المللی از منابعی، چون Speedtest و Cable.co.uk، وضعیت ایران را در مقایسه با کشور‌های ترکیه، عراق، عربستان، امارات و قطر و همچنین نسبت هزینه اینترنت به درآمد مردم، یعنی شاخصی که نشان می‌دهد اینترنت تا چه حد برای عموم مردم قابل دسترس و مقرون به‌صرفه است را بررسی می‌کنیم.
مقایسه کیفیت و قیمت اینترنت ایران با کشور‌های منطقه
براساس گزارش اخیر “Speedtest Global Index” (ژانویه ۲۰۲۵) و “Visual Capitalist” (ژانویه ۲۰۲۴)، بهایی که کاربران ایرانی برای هر گیگ اینترنت همراه می‌پردازند، نسبت به عراق، عربستان سعودی، امارات و قطر در ظاهر کمتر است (۷۵ سنت) و یکی از ارزان‌ترین اینترنت‌ها را دارد. اما این قیمت تنها بخشی از واقعیت را نشان می‌دهد، به این دلیل که قیمت پایین به خودی خود نشانه‌ای از دسترسی بهتر یا سیاست‌گذاری مطلوب نیست؛ چراکه اگر این قیمت پایین همراه با کیفیت ضعیف، سرعت پایین یا قطعی مکرر باشد، کیفیت اینترنت برای کاربر کاهش می‌یابد. همچنین اگر این هزینه پایین، نسبت بزرگی از درآمد ماهانه فرد را تشکیل دهد، باز هم بار اقتصادی بالایی دارد؛ بنابراین نسبت هزینه به کیفیت در ایران همچنان نامطلوب است.
| قیمت متوسط هر گیگابایت اینترنت همراه |
| کشور | قیمت هر گیگ اینترنت همراه (دلار) |
| ایران | ۰.۷۵ |
| ترکیه | ۰.۷۲ |
| عراق | ۴.۲۰ |
| عربستان سعودی | ۲.۱۲ |
| امارات | ۳.۷۸ |
| قطر | ۴.۱۲ |
*منبع قیمت اینترنت: Visual Capitalist – ژانویه ۲۰۲۴
آیا اینترنت در ایران در حال تبدیل شدن به خدمتی نیمه‌لوکس است؟
به گزارش اقتصاد ۲۴، بررسی نسبت هزینه اینترنت به درآمد ماهانه در ایران، با نرخ دلار به‌روز‌شده، تصویر دقیق‌تری از فشار اقتصادی اینترنت بر کاربران ایرانی نشان می‌دهد. حداقل دستمزد دلاری در سال ۱۴۰۴ حدود ۱۴۸ دلار در ماه برآورد شده است. در چنین شرایطی، اگر قیمت هر گیگابایت اینترنت موبایل بر اساس نرخ واقعی بازار و ارز آزاد محاسبه شود، عددی بین ۰.۱۲ تا ۰.۲۵ دلار به‌دست می‌آید. اما طبق میانگین جهانی ارائه‌شده در منابعی مثل Cable.co.uk، قیمت میانگین هر گیگ اینترنت در ایران حدود ۰.۷۵ دلار برآورد می‌شود.
با این حساب، نسبت هزینه یک گیگ اینترنت به درآمد ماهانه یک فرد با حداقل حقوق در ایران برابر است با حدود ۵۱ درصد که این نسبت نشان می‌دهد که اینترنت برای کاربر ایرانی نسبت به حداقل درآمدشان گران‌تر از کشور‌های منطقه است.
این عدد در کشور‌های ثروتمند منطقه به‌شکل چشم‌گیری پایین‌تر است؛ برای مثال در قطر این نسبت تنها ۰.۰۷ درصد و در امارات متحده عربی حدود ۰.۱۳ درصد است. حتی ترکیه با درآمد کمتر از کشور‌های حاشیه خلیج فارس، تنها ۰.۱۸ درصد از درآمد ماهانه خود را برای یک گیگ اینترنت می‌پردازد.
| نسبت هزینه اینترنت به درآمد در ایران و کشور‌های منطقه |
| کشور | درآمد ماهانه (دلار) | قیمت هر گیگ اینترنت همراه (دلار) | نسبت هزینه ۱ گیگ به درآمد ماهانه |
| ایران | ۱۴۸ | ۰.۷۵ | ۰.۵۵% |
| ترکیه | ۳۹۳ | ۰.۷۲ | ۰.۱۸% |
| عراق | ۵۰۰ | ۴.۲۰ | ۰.۸۴% |
| عربستان سعودی | ۲۵۶۰ | ۲.۱۲ | ۰.۰۸% |
| امارات | ۳۰۰۰ | ۳.۷۸ | ۰.۱۳% |
| قطر | ۶۰۶۳ | ۴.۱۲ | ۰.۰۷% |
به گزارش اقتصاد ۲۴، در کشور‌های ثروتمندتر، با وجود قیمت بالاتر اینترنت، نسبت هزینه به درآمد به مراتب کمتر است و این نشان می‌دهد اینترنت در این کشور‌ها جزو خدمات مقرون به‌صرفه محسوب می‌شود. اما در ایران، با درآمد پایین و افزایش تعرفه‌ها، اینترنت به خدمتی تبدیل می‌شود که برای بخش زیادی از جامعه هزینه‌ساز است.
با این تفاصیل در شرایطی که کیفیت خدمات اینترنت در ایران بهبود نیافته و سرعت رشد زیرساخت‌ها با نیاز جامعه هماهنگ نیست، افزایش چشم‌گیر تعرفه‌ها نه تنها توجیه اقتصادی و فنی روشنی ندارد، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز حذف تدریجی دسترسی طبقات پایین جامعه از فضای دیجیتال شود. از این رو اینترنت در جایگاه حداقلی‌ترین امکانات برای یک جامعه، درحال نزدیک شدن به موقعیت خدمات نیمه‌لوکس است؛ خدماتی که باید در دسترس همه طبقات جامعه باشد، اما خرید آن در توان همه نیست.