چشم انداز و موانع عضویت ارمنستان در اتحادیه اروپا

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، دولت ارمنستان با پیش‌نویس قانونی که آغاز روند الحاق این کشور به اتحادیه اروپا را پیش‌بینی می‌کند، موافقت کرد.

این تصمیم در نشست کابینه در روز پنجشنبه 9 ژانویه گرفته شد. این سند اکنون برای تصویب به پارلمان ارمنستان ارسال شده است. طبق توضیح دولت ارمنستان، تصویب این طرح باعث می‌شود که انتظارات شهروندان ارمنستان در مورد تبدیل شدن به عضو کامل اتحادیه اروپا واقع‌بینانه‌تر شود و همچنین فضای مناسبی را برای گفتگو در مورد این موضوع ایجاد می‌کند.

نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، گفت که تصمیم برای الحاق به اتحادیه اروپا تنها از طریق همه‌پرسی قابل اتخاذ است.

وی افزود: «اما ما همچنین باید توجه داشته باشیم که پیش از همه‌پرسی، باید اقدامات مشخصی را انجام دهیم: مذاکره با اتحادیه اروپا در مورد نقشه راه.»

در ماه سپتامبر، ارمنستان و اتحادیه اروپا مذاکرات برای لغو روادید را آغاز کردند. شرط لغو روادید برای شهروندان ارمنستان در سفرهای کوتاه‌مدت به اتحادیه اروپا، انجام اصلاحات اساسی توسط دولت ارمنستان، از جمله در زمینه کنترل مرزها، مهاجرت و مبارزه با فساد، اعلام شده است.

آرارات میرزویان، وزیر امور خارجه ارمنستان، در معرفی این طرح قانونی گفت که «در سال‌های اخیر، روابط بسیار نزدیک و پویایی بین ارمنستان و اتحادیه اروپا شکل گرفته است».

اما حتی اگر در همه‌پرسی، اکثریت مردم ارمنستان به الحاق به اتحادیه اروپا رأی دهند، آیا این موضوع بر تصمیم بروکسل تأثیر خواهد گذاشت؟ آیا مقامات اتحادیه اروپا به دنبال گسترش مرزهای این اتحادیه هستند؟ و اصولاً چشم‌انداز عضویت ارمنستان در اتحادیه اروپا با توجه به وضعیت سیاسی و اقتصادی این کشور چیست؟

همچنین، نباید فراموش کرد که ارمنستان عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا است و بعید است که این موضوع تأثیر مثبتی بر چشم‌انداز اروپاگرایی آن داشته باشد.

«محمت پرینچک» کارشناس سیاسی ترکیه و پژوهشگر مهمان در مؤسسه کشورهای آسیا و آفریقا در دانشگاه مسکو، گفت: «ما ترک‌ها به خوبی می‌دانیم که روند الحاق به اتحادیه اروپا چیست. این یک دام بزرگ برای ترکیه و البته برای ارمنستان است. کشورهای غربی با وعده‌های بی‌پایان خود، کاری می‌کنند که ترکیه از درهای جهان غرب دور نشود و با دوستان و شرکای واقعی خود در اوراسیا همکاری نکند، اما از سوی دیگر، آن‌ها هرگز ترکیه را در اتحادیه اروپا نخواهند پذیرفت و وضعیت ارمنستان نیز به همین ترتیب است. با این اقتصاد ضعیف و بحران‌های سیاسی بی‌پایان، اتحادیه اروپا هرگز ارمنستان را در جمع خود نخواهد پذیرفت.»

پرینچک معتقد است که هدف غرب از تشویق ارمنستان به اروپاگرایی، چیز دیگری است.

وی در این باره گفت: «آن‌ها می‌خواهند ارمنستان را از کشورها و اتحادیه‌های منطقه‌ای جدا کنند؛ زیرا آن‌ها به خوبی می‌بینند که در حال حاضر در قفقاز جنوبی، یک طرح منطقه‌ای در حال توسعه است. پلتفرم 3+3 وجود دارد و کشورهای منطقه با تلاش خود در حال حل مشکلات منطقه هستند. پس از جنگ دوم قره‌باغ، زمینه مناسبی برای صلح پایدار در قفقاز جنوبی فراهم شده است. امکان امضای معاهده صلح بین ارمنستان و آذربایجان نیز وجود دارد و صلح و ثبات در منطقه مانع از اجرای برنامه‌های غرب می‌شود؛ بنابراین، آن‌ها به دنبال ایجاد هرج‌ومرج یا درگیری‌های دائمی در منطقه هستند. برای این کار، آن‌ها به یک پایگاه نیاز دارند و مناسب‌ترین کشور برای غرب به عنوان پایگاه، ارمنستان است.

پرینچک تأکید کرد: «پس از احیای کامل تمامیت ارضی آذربایجان، غرب ابزار خود را برای دخالت در امور منطقه از دست داده است. اکنون غرب از طریق روند الحاق به اتحادیه اروپا، می‌خواهد ارمنستان را از منطقه جدا و از آن به عنوان پایگاهی علیه همه کشورهای منطقه، از جمله علیه ترکیه، روسیه و ایران استفاده کند. در طول این روند، آن‌ها شرایط جدید و بیشتری را برای الحاق به اتحادیه اروپا مطرح خواهند کرد و به این ترتیب، حاکمیت ارمنستان را از بین خواهند برد. آن‌ها به طور کامل بر دولت ارمنستان کنترل خواهند داشت. این روند به معنای حذف کامل حاکمیت ارمنستان است. این نه‌تنها دامی برای ایروان، بلکه دامی بزرگ برای مردم ارمنستان نیز هست. این روند البته باعث تغییر و تحریف ذهنیت و افکار مردم ارمنستان می‌شود.»

به گفته پرینچک، این روند همچنین باعث انزوای ارمنستان از همسایگان خود خواهد شد، زیرا این کشور از سایر اتحادیه‌های اقتصادی یا نظامی خارج خواهد شد.

وی افزود: «به این ترتیب، ارمنستان در منطقه تنها خواهد ماند. مردم ارمنستان و دولت در ایروان فکر خواهند کرد که غرب حامی آن‌ها است، اما ما تاکتیک غرب را به خوبی می‌شناسیم: استفاده و سپس رها کردن. آن‌ها از ارمنستان برای اهداف خودخواهانه خود استفاده و دوباره بین ارمنستان و همسایگان آن دشمنی ایجاد خواهند کرد. آن‌ها از ارمنستان علیه کشورهای منطقه استفاده خواهند کرد و سپس ارمنستان و مردم آن را رها خواهند کرد. آینده ارمنستان در برنامه‌های غرب نیست. آینده ارمنستان در این خیال واهی به نام الحاق به اتحادیه اروپا نیست. آینده ارمنستان در امضای معاهده صلح با آذربایجان و همکاری با همسایگان خود است.»

«استانیسلاو پریچین» کارشناس ارشد در مرکز تحقیقات پس از شوروی در مؤسسه اقتصاد جهانی و روابط بین‌الملل آکادمی علوم روسیه، معتقد است که اتحادیه اروپا با بحران جدی مواجه است، چرا که منطقه شنگن به تازگی و پس از سال‌ها به بلغارستان و رومانی که از سال 2007 عضو اتحادیه اروپا هستند، گسترش یافته است.

وی گفت: «همه این‌ها با جنجال‌ها، درگیری‌ها و سازش‌های جدی همراه بود، زیرا بلغارستان و رومانی از نظر سطح زندگی و بسیاری از استانداردها به سطح کشورهای متوسط اتحادیه اروپا نمی‌رسند و ما نمونه‌های معکوس مانند گرجستان را می‌بینیم که الحاق خود به اتحادیه اروپا را به دلیل خواسته‌های بیش از حد و تحمیل نظرات کمیسیون اروپا در برخی موارد که باید تحت صلاحیت خود گرجستان باشد، متوقف کرده است. در همه این شرایط، البته برنامه‌های ارمنستان برای الحاق به اتحادیه اروپا بسیار غیرواقعی و خیالی به نظر می‌رسد.»

پریچین معتقد است که ارمنستان هیچ شانسی برای تبدیل شدن به عضو اتحادیه اروپا ندارد.

وی در این باره گفت: «حتی اگر تنها به جغرافیا توجه کنیم، ارمنستان با هیچ‌یک از کشورهای عضو اتحادیه اروپا مرز مشترک ندارد و حتی مانند گرجستان، از طریق دریا نیز به این کشورها متصل نیست. ارمنستان از نظر جغرافیایی منزوی و دورافتاده است. اگر ما سایر مسائل مانند سطح زندگی، انطباق با استانداردها و تجربه چندین ساله گرجستان در آماده‌سازی برای کاندیداتوری عضویت در اتحادیه اروپا را نیز در نظر بگیریم، خواهیم دید که این یک مسیر بسیار گران، بسیار پیچیده و تا حد زیادی غیرقابل‌پیش‌بینی است که در مورد ارمنستان، به سختی قابل‌دستیابی است؛ بنابراین، این موضوع بیشتر به یک بازی سیاسی شبیه است؛ یعنی برای مردم ارمنستان این توهم ایجاد می‌شود که یک هدف بلندمدت وجود دارد و قابل‌دستیابی است. دولت نیکول پاشینیان و تیم او از این موضوع به طور کامل استفاده می‌کنند و با تکیه بر این تمایل بلندمدت، برای خود امتیاز سیاسی کسب می‌کنند، یعنی درواقع از امید مردم به زندگی بهتر مانند اروپا سوءاستفاده می‌کنند. در عین حال، ارزیابی انتقادی و رویکرد منطقی برای بررسی واقع‌بینانه بودن این برنامه‌ها به کناری گذاشته می‌شود؛ و این دقیقاً همان چیزی است که سیاستمداران می‌خواهند.»

پریچین در ادامه به تناقضات جدی در مورد اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز اشاره کرد و گفت: «به عنوان مثال، بحران اوکراین دقیقاً به این دلیل آغاز شد که اتحادیه اروپا با ایجاد یک منطقه مشترک که شامل منطقه تجارت آزاد در چارچوب اتحادیه اروپا و هماهنگ با اتحادیه اقتصادی اوراسیا باشد، مخالفت کرد و پس از خودداری یانکوویچ از امضای چنین توافقنامه‌ای در مورد منطقه تجارت آزاد، اعتراضات آغاز شد و اتحادیه اروپا سرنگونی یانکوویچ را تسریع کرد، یعنی از نظر سیاسی از این سرنگونی حمایت کرد؛ بنابراین، در اینجا نیز می‌توان گفت که تناقضات سیاسی بسیار جدی هستند و از نظر ساختاری، این تناقضات در عمل یکدیگر را نفی می‌کنند، زیرا تجربه اوکراین نشان می‌دهد که هماهنگی بین اتحادیه اروپا و اتحادیه اقتصادی اوراسیا غیرممکن است.

وی تأکید کرد: «اگرچه ارمنستان توانست با وجود عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، توافقنامه منطقه تجارت آزاد را با اتحادیه اروپا امضا کند (یعنی نوعی فرمول سازش‌کارانه پیدا کردند)، اما از نظر سیاسی، اگر ارمنستان به سمت اتحادیه اروپا حرکت کند، خواسته‌های بروکسل را بیشتر و بیشتر اجرا کند، به استانداردهای اتحادیه اروپا روی آورد، شفافیت خود را افزایش دهد و بازار خود را به روی کالاهای اروپایی باز کند، در نتیجه ممکن است با مشکلاتی مواجه شود و دیر یا زود، موضوع تعلیق عضویت آن در اتحادیه اقتصادی اوراسیا مطرح خواهد شد.»

انتهای پیام/