پنج برابر شدن سهم دانش بنیان‌ها در تولید ناخالص ملی یادگار رئیس جمهور شهید + فیلم

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو،  قانون جهش تولید دانش بنیان اولین بار در اواخر دولت دوازدهم مطرح شد و پیش نویس آن تدوین و در دولت مطرح شد که به طور قاطع با آن مخالفت شد و کنار گذاشته شد.

در دولت سیزدهم در سالی که به عنوان سال دانش بنیان نامگذاری شده بود این قانون در دولت مطرح شد ودلیل هزینه بالای آن دولت باید بخشی از درآمد‌های خود خود را به این قانون اختصاص دهد در دولت مورد مخالفت قرار گرفت، اما شخص رییس جمهور وارد شد و بر تصویب این قانون اصرار کرد و تاکید داشت که اگر تغییراتی لازم است در قانون داده شود و به مجلس ارایه شود و نماینده دولت هم حامیانه در مجلس از آن دفاع کند. قانون به مجلس رفت و در کمال ناباوری طراحان آن تصویب شد.

روح‌الله دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در برنامه شبکه افق گفت: این قانون هم به هر حال مثل هر قانون دیگر ضعف‌های دارد، ولی آن قدر قوی و آینده نگرانه است که اگر اجرا شود بخش بسیار خوبی از اقتصاد کلان ما دانش بنیان خواهد شد. محوری‌ترین فردی که در تصویب این قانون پای کار ایستاد و بعد که تصویب شد در برابر این نظر که قانون اصلاحاتی داشته باشد تا هزینه‌های آن برای دولت کم شود ایستاد و تاکید کرد که قانون حداقل پنج سال به همین نحو اجرا شود، شخص رییس جمهور بود.

 دستاورد‌های اجرای قانون جهش تولید دانش بنیان 

این قانون به صنایع بزرگ کشور اجازه می‌دهد که اعتبار مالیاتی برای تحقیق و توسعه بگیرند یعنی می‌توانند با مجوز معاونت علمی مالیاتی را که باید پرداخت کنند در تحقیقات هزینه کنند.

سال گذشته قریب به هفت هزار میلیارد تومان از محل اعتبار مالیاتی به شرکت‌ها کمک شد که امسال پیش بینی می‌کنیم با حمایت خوب وزارت اقتصاد این کمک به ۱۵ هزار میلیارد تومان برسد.

 این قانون تقویت شبکه‌های تحقیق و توسعه در شرکت‌ها و اتصال شرکت‌های کوچک به شرکت‌های بزرگ است. اقتصاد سنتی را تشویق می‌کند که به سمت نوآوری و بهره‌وری برود و یک حرکت جدی در این زمینه ایجاد کرده است.

مخاطبان معاونت علمی تا دو سال پیش عموما شرکت‌های کوچک بودند، اما با اجرای قانون جهش دانش بنیان تمام شرکت‌های بزرگ فولادی، پترپشیمی، صنایع غذایی و … به معاونت علمی مراجعه کرده اند و این یعنی مواجهه معاونت علمی با اقتصاد واقعی کشور که یادگار ارزشمند شهید رئیسی است.

دهقانی در پاسخ به این سوال که نگاه رییس‌جمهور شهید به علم و فناوری چگونه بود، اظهار داشت: در حوزه علم و فناوری، بزرگترین تفاوت شهید جمهور با روسای جمهور محترم پیشین که همه زحمات زیادی کشیدند این است که مسأله علم و فناوری و بازار شرکت‌های دانش بنیان و حمایت از تولید دانش بنیان داخلی برای دکتر رئیسی دغدغه‌ای محوری بود. وقتی رییس جمهور شخصا به عنوان یک راهبرد جدی به توسعه علم و فناوری با نگاه رو به آینده و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان با رویکرد فناوری‌هایی که کشور کسب کرده توجه می‌کند و در تمام سخنرانی‌ها و صحبت‌ها و مذاکرات داخلی و خارجی بر آن تاکید دارد طبعا همه دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها هم در این زمینه خود را پاسخگو می‌بینند.

وی افزود: همین رویکرد است که اتفاقات بزرگی در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان رقم بخورد و شاهد گشوده شدن بازار دستگاه‌های دولتی بر روی دانش بنیان ها، افزایش شش و چهار برابری تعداد قرارداد‌های وزارت نفت و وزارت نیرو با شرکت‌های دانش بنیان و نیز انعقاد ۱.۸ میلیارد دلار قرارداد بین این شرکت‌ها و وزارت نفت در سه سال اخیر باشیم. چنین اتفاقاتی تنها در صورتی رقم می‌خورد که رییس جمهور شرکت‌های دانش‌بنیان و تولید داخل را محور قرار دهد و همواره به دستگاه‌ها تاکید کند که هر محصول یا خدمتی که شرکت‌های دانش‌بنیان قادر به ارائه آن هستند نباید به هیچ بخش دیگر یا واردات محول شود‌.

دهقانی خاطرنشان کرد: این نگاه خیلی کار ما را در تعامل با دستگاه‌ها راحت می‌کرد خصوصا این که بعد از تصویب قانون جهش دانش بنیان رییس‌جمهور به همه دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها تکلیف کردند که هر یک آیین نامه‌ای با معاونت علمی تدوین کنند که مشخص شود در بحث دانش بنیان چه اقداماتی باید انجام دهند و روند اجرای این آیین نامه‌ها هم مرتب پایش و به رئیس جمهور گزارش می‌شد.

وی  ادامه داد: رییس جمهور یک راهبرد اساسی داشت که تبعیت از راهبرد‌های رهبری از جنبه اطاعتی و تکلیفی بود و مقام معظم رهبری نیز خیلی روشن و شفاف راهبرد‌های کشور در حوزه علم و فناوری را ترسیم کرده اند. در دیدار اولی هم که با رییس جمهور داشتم تاکید کردند که از معاون علمی دو انتظار دارند یکی این که هر آنچه در فناوری در کشور به دست می‌آید با اقتصاد واقعی کشور پیوند بخورد تا بهره وری بالا برود و دوم این که توجه به حوزه اقتصاد و صنعت باعث غفلت از نگاه به آینده نشود و در خصوص شناسایی و دستیابی به فناوری‌های نوظهور هم برنامه ریزی شود تا در آینده هم دست ما خالی نباشد یعنی صرفا به دنبال فناوری‌هایی که بتوان رونمایی کرد و به مردم نشان داد نبودند و به دولت‌های آینده هم فکر می‌کردند.

آیت الله رئیسی دانشگاه را کانون شناخت و حل مسأله می‌دانستند و در این حوزه دو وظیفه را بر عهده معاونت علمی و دستگاه‌های دیگر گذاشته بودند. یکی این که نخبگان هر حوزه شناسایی و ولو منتقد دولت و شخص رییس جمهور باشند نظرات آن‌ها به دقت شنیده شود و مورد مشورت قرار گیرند و دیگری کمک به دانشگاه برای این که ابزار حل مسأله را داشته باشد.

 ارتقای ماموریت دانشگاه‌ها با قانون جهش تولید دانش بنیان

سال گذشته طی موافقت نامه‌ای با وزارت علوم، دو هزار میلیارد تومان از محل اعتبار مالیاتی برای اجرای پروژه‌های تحقیقاتی در اختیار دانشگاه‌ها قرار گرفت. رییس جمهور شهید تاکید داشتند که سازوکار‌های آموزشی و شیوه‌های تربیت دانشجویان تحصیلات تکمیلی طوری ارتقا یابد که جوانان کشور مشغول حل مسائل امروز و آینده کشور شوند.

افزایش ۲.۱ برابری بازگشت فارغ التحصیلان ایرانی ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا به کشور

رییس بنیاد ملی نخبگان در پاسخ به سوال مبنی بر این که آیا شهید جمهور در حوزه جذب و به کارگیری نخبگان نگاه سلیقه‌ای یا سیاسی داشتند یا نگاهی حداکثری گفت: مطلبی که متاسفانه از بعد رسانه‌ای در بازنمایی آن چندان موفق نبودیم رویکرد جامع الاطراف و نگاه باز و فارغ از جهتگیری‌های سیاسی شهید جمهور در حمایت از نخبگان کشور بود. ایشان همه نخبگان علاقمند به ایران را با هر جهتگیری سیاسی که داشتند قابل احترام و ظرفیتی برای کشور می‌دانستند و تأکید داشتند که از هر نخبه‌ای باید در حوزه تخصصی خودش استفاده شود. در بعد جوان‌گرایی هم شاهد هستیم که جوان‌های متولد دهه ۶۰ و ۷۰ که چه بسا خودشان زمانی منتقد بودند در بدنه دولت کار می‌کنند.

نگاه شهید رئیسی به دیپلماسی علم و فناوری چگونه بود؟

رییس جمهور شهید به خوبی از توانمندی‌های علمی و فناوری کشور و قدرت آفرینی آن اطلاع داشتند و بر این اساس تاکید داشتند که با دنیا با زبان علم و فناوری صحبت کنیم که هم زبان مشترک همه کشورهاست و هم در آن دست برتر را داریم و اعتقاد داشتند که وقتی فناوری خود را به کشوری صادر می‌کنیم در واقع فرهنگ و گفتمان سیاسی و قدرت خود را صادر می‌کنیم. بر این اساس در تمام جلسات با مقامات خارجی پیشنهاد همکاری‌های علمی و فناوری را مطرح می‌کردند و در سفر‌های خارجی نمایشگاهی از توانمندی‌های فناوری کشور متناسب با نیاز‌های کشور میزبان را همراه می‌بردند.

 در سال ۱۴۰۲ بیش از ۳۰۰ هیئت تجاری خارجی و بیش از ۴۲ هیئت عالی رتبه سیاسی را در معاونت علمی حاضر شدند و صادرات دانش بنیان کشور در سال گذشته رشدی سه برابری نسبت به سال ۱۴۰۱ داشت البته بحث دیپلماسی علم و فناوری در دولت‌های قبل هم مورد توجه بود، ولی رییس جمهور شهید شخصا و با تاکید ویژه در دولت سیزدهم این بحث را دنبال کردند.

یکی دیگر از اتفاقاتی که در دولت سیزدهم این حوزه رقم خورد تأسیس سازمان همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی بود که بحث آن از دولت قبل مطرح بود تا این که درزمستان گذشته نهایتا ابلاغ شد.

سال گذشته همچنین صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران به بنیاد ملی علم ارتقا یافت و با وجود تمامی مشکلات مالی بودجه آن ۱۰ برابر افزایش یافت که شور و هیجانی بی سابقه را در عرصه همکاری‌های علمی بین‌المللی در دانشگاه‌ها ایجاد کرد.

ملاقاتی که ناتمام ماند 

 با همین رویکرد بود حجم زیادی از تعاملات علمی و فناوری را با ایرانیان خارج کشور شکل گرفت به طوری که در سال گذشته شاهد افزایش ۲.۱ برابری بازگشت فارغ التحصیلان ایرانی ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا به کشور (بیش از ۷۹۰ نفر) نسبت به سال ۱۴۰۱ بودیم. همچنین قرار بود در خرداد ماه جاری همایشی را با حضور هزار نفر از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های برتر دنیا که در سال‌های اخیر به کشور برگشته اند برگزار شود که هم در ملاقات با رییس جمهور نقطه نظرات خود را مطرح کنند و هم مردم از طریق رسانه‌ها با فعالیت‌های آن‌ها آشنا شوند که این توفیق از ما سلب شد که امیدوارم در دولت بعدی این امکان فراهم شود.

  افزایش پنج برابری بودجه معاونت علمی در برنامه هفتم توسعه

 
دهقانی با اشاره به افزایش بودجه  معاونت علمی افزود: درست است که بودجه همه چیز نیست، ولی به هر حال بخشی از موضوع است و این که با وجود همه مشکلات و محدودیت‌های مالی، چنین افزایشی در بودجه معاونت علمی و فناوری کشور اتفاق می‌افتاد به معنای این است که علم و فناوری در نگاه رییس جمهور شهید یک موضوع تجملی و تزئینی نبوده بلکه یک موضوع محوری درجه یک است که امیدوارم رییس جمهور بعدی هم چنین نگاهی داشته باشند.

در حال حاضر کشور‌هایی بسیار کوچکتر و کم جمعیت‌تر از ایران وجود دارند که وارد کننده نفت هم هستند، ولی درآمد آن‌ها از فروش محصولات نفتی ۱۰ برابر ایران است. دستاوردی که حاصل دانش بنیان شدن صنعت نفت آنهاست. افزایش شش برابری شرکت‌های دانش بنیان همکار وزارت نفت و اختصاص بیشترین قرارداد‌های همکاری‌های فناوری و تولید بار اول تجهیزات به وزارت نفت در کشور ما هم نشان دهنده حرکت در این مسیر و سوق دادن اقتصاد نفتی کشور از خام فروشی به اقتصاد دانش‌بنیان نفت است.