واکاوی اخلال ترکیه در مسیر دسترسی ایران به اروپا

خبرگزاری تسنیم– با توجه به تحولات جاری در سوریه و نقش ترکیه در این بحران، آینده روابط ایران و اروپا تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. ترکیه با گام‌های اولیه خود در اخلال در مسیر انحصاری دسترسی ایران به اروپا، تلاش دارد تا موقعیت خود را در منطقه تقویت کرده و نفوذ ایران را کاهش دهد.

سقوط دولت بشار اسد به‌عنوان نقطه‌عطفی در تاریخ غرب آسیا، تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر روابط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این منطقه خواهد داشت. این بحران نه‌تنها به جنگ داخلی خونین و تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک سوریه منجر شد، بلکه تحولات ژئوپولیتیکی جدیدی را نیز به همراه داشت. سقوط دولت بشار اسد و ظهور گروه‌های مسلح مختلف، موجب تغییرات عمده‌ای در توازن قدرت در سوریه، شکل‌گیری مجدد گروه‌های تروریستی، بحران انسانی ناشی از جنگ، باز شدن مسیر رژیم صهیونیستی به منطقه جولان و افزایش چپاول منابع نفتی سوریه توسط آمریکا شد.

سوریه از دیرباز به‌عنوان یک پل ارتباطی میان غرب آسیا و اروپا شناخته می‌شود. موقعیت جغرافیایی این کشور آن را به کانونی تجاری و سیاسی تبدیل کرده بود. با تحولات اخیر، وضعیت این کشور دچار تغییرات عمده‌ای شده که منجر به ظهور گروه‌های مسلح و دخالت قدرت‌های خارجی گردید. ایران نیز برای تقویت کشورهای مقاومت و افزایش بازوهای تجاری خود در منطقه غرب آسیا، به دنبال ایجاد کریدوری زمینی از تهران تا بیروت و در نهایت مدیترانه بود تا نقشی پررنگ در کریدور شرق-غرب ایفا کند.

یکی از پیامدهای سقوط دولت بشار اسد در سوریه، وارد شدن ایران و ترکیه به جنگ کریدوری در منطقه است که در آن، ترکیه اقدام به اخلال در مسیر دسترسی ایران به اروپا کرده است. ترکیه با کنترل مسیرهای تجاری و ترانزیتی، موانعی در مسیر ایران برای دسترسی به بازارهای اروپایی ایجاد کرده و سعی دارد موقعیت خود را در منطقه تقویت کرده و نفوذ ایران را کاهش دهد.

ترکیه با اعمال سیاست‌های تجاری و ترانزیتی، همچون افزایش تعرفه‌ها و محدودیت‌ها، به بهانه‌های سیاسی و غیرسیاسی، به اقتصاد ایران آسیب وارد می‌کند. به‌عنوان مثال، لغو معافیت مالیات بر سوخت کامیون‌های ترانزیتی ایران از تاریخ 8 دی ماه سال جاری، منجر به اختلال در تردد روزانه 300 کامیون از مرز بازرگان شد. این تصمیم نه‌تنها باعث ایجاد صف‌های طولانی رانندگان شده، بلکه وضعیت سختی را به‌ویژه در شرایط آب‌و‌هوایی دشوار برای آنها به وجود آورده است.

طبق قانون جدید، کامیون‌های ایرانی پس از ورود به ترکیه باید مالیاتی معادل ظرفیت باک سوخت خود پرداخت کنند که میزان این مالیات 155 درصد مالیات ویژه مصرف‌کننده در ترکیه است. این اقدام، به گفته رسانه‌های ترکیه، بر اساس عمل متقابل انجام شده است. در عمل، کامیون‌داران ایرانی باید به ازای هر لیتر ظرفیت باک سوخت خود، مبلغ 27 لیر پرداخت کنند، که این مبلغ به‌طور متوسط معادل 60 تا 80 میلیون تومان برای هر باک سوخت می‌شود.

چالش‌ها و رقابت‌های ژئوپلیتیک ایران و ترکیه

با توجه به تحولات اخیر، روابط ایران و ترکیه تحت تأثیر رقابت‌های ژئوپلتیک و اقتصادی قرار خواهد گرفت. هرچند دو کشور در برخی زمینه‌ها همکاری‌هایی دارند، اما رقابت‌های ژئوپلتیک و اقتصادی می‌تواند به تنش‌هایی میان آنها منجر شود. این وضعیت ممکن است منجر به شکل‌گیری رقابتی کریدوری و ترانزیتی جدید میان تهران و آنکارا شود که می‌تواند به نفع دیگر بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی باشد.

از منظر ژئوپلیتیک، سقوط سوریه و اقدامات ترکیه نشان‌دهنده تغییرات عمده‌ای در توازن قدرت در غرب آسیا است. ترکیه با استفاده از موقعیت جغرافیایی خود و روابط نزدیک با کشورهای غربی، سعی دارد به‌عنوان یک بازیگر اصلی در منطقه ظاهر شود. در این میان، ایران به دلیل تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی با چالش‌های جدی مواجه است. این تغییرات می‌تواند به شکل‌گیری اتحادهای جدید در منطقه منجر شود که تأثیرات عمیقی بر سیاست‌های خارجی کشورهای مختلف به‌ویژه ایران خواهد داشت.

با توجه به تحولات جاری در سوریه و نقش ترکیه در این بحران، آینده روابط ایران و اروپا تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. ایران همچنان به دنبال دسترسی به بازارهای اروپایی است، اما چالش‌های ناشی از سیاست‌های ترکیه و همچنین تحریم‌های بین‌المللی ممکن است مانع از تحقق این هدف شود. آینده این روابط نه‌تنها به تحولات در سوریه، بلکه به رقابت‌های منطقه‌ای و تغییرات ژئوپلیتیکی وابسته خواهد بود.

محمدمهدی کریمی قهی-کارشناس ترانزیت

انتهای پیام/