همپای جلودار 21 | تاریخ تبیینی یا توصیفی

به گزارش گروه امام و رهبری خبرگزاری تسنیم، ما معمولاً تاریخ را به شکلی گزارش‌‌وار می‌خوانیم. تاریخ را گزارش وقایع گذشته آن‌چنان که رخ داده‌اند می‌دانیم و تنها روی صحت یا عدم صحت آن گزارش حساسیت داشته و تلاش می‌کنیم با تطبیق اسناد تاریخی به نزدیک‌ترین گزارش از واقعیت برسیم.

این اقدام با اینکه لازمه هر گونه کار تاریخی و پایه چنین مطالعه‌ای است، اما کافی نبوده و وافی به مقصود ما نیست. اینکه چرا کافی و وافی نیست، به این فهم برمی‌گردد که ما نیز درون چنین تاریخی هستیم و موجوداتی تاریخی محسوب می‌آییم. مطالعه گزارش‌‌وار تاریخ، یعنی تاریخ را صرفاً چیزی بدانیم که در گذشته واقع شده و ما از آن عبور کرده‌ایم.

درک اینکه چرا تاریخ امتداد دارد و ما نیز ذیل یک تاریخ پیوسته قرار داریم، علاوه بر اطلاع از گزارشات تاریخی، نیاز به فهم «معنای درستِ» تاریخ دارد. یعنی اینکه  بدانیم خود را تداوم چه تاریخی می فهمیم و چگونه می توانیم آن را امتداد دهیم. این مهم با خوانش تبیینی تاریخ ممکن می شود. در خوانش تبیینی بدست آوردن و یافتن حقایق تاریخی، سوژه مطالعاتی انسان است.

با این توضیح می توان گفت، نظریه انسان 250 ساله رهبر معظم انقلاب، نوعی خوانش تبیینی تاریخ است که معظم له در آن به صحیح ترین گزارشات تاریخی، معنابخشی کرده است. ایشان می توانست به سیاق مورخین تاریخ صامتی را  از  ائمه هدی(ع) گزارش کند، اما روح حاکم بر این تاریخ حق را یافته و با آن حوادث و وقایع دوران زندگی اهل بیت(ع) را فهم کرده است.

حال سوال اینجاست که چگونه چنین کاری ممکن است و چطور می توان، گزارشات مرده و صامت تاریخی را به متونی زنده و بیانگرانه تبدیل کرد؟رهبر انقلاب راز این تبدیل را در فرازی از سخنرانی عزای شهادت امام هادی(ع)، تبیین کردند «بعضی تاریخ خوانده‌اند، [امّا] حدیث نخوانده‌اند و از کلمات ائمّه در این روایات مطّلع نیستند؛ عیب بزرگ کار اینها این است». آن تاریخ صامت به مدد معارف برجای مانده از ائمه هدی(ع)، معنادار و راهنما می شود.

در فرازی از  زیارت جامعه کبیره که کلام امام هادی(ع) است، می خوانیم«و سننتم بسنته». یعنی شما (اهل بیت) سنت الهی را در امورات زندگی مادی و معنوی مردم و تمام عالم برپا داشتید. اگر این چنین به «سیره» امامین معصومین(ع)نگاه کنیم، (یعنی از دل این روایات و احادیث برجا مانده)، طبیعی است، درک ما از تاریخ امامت، تاریخ امتداد،  اجرا و احیای سنت ها یا قوانین حقه الهی خواهد بود. روش ما در فهم تاریخی خود نیز معلوم می شود، اینکه بدانیم چگونه از آن معارف (قول، فعل و تقریر امام)، در معنا بخشی به حوادث زمانه و وقایع روز استفاده کنیم و راه فهم تبیینی خویش را بپوییم.

انتهای پیام/