نقش مدیریت در جلوگیری از مدل سازی های فراگیر سیستمی فساد*

رویش نیوز_صابر کوکبی اصل*: فساد یکی از بزرگترین چالش های اساسی و سخت حکمرانی هاست. طبق تجربه این چالش مانع به صورت ویژه در کشورهای پساجنگ و در حال توسعه نمود بیشتری دارد.این معضل بزرگ و خانمان سوز اجتماعی نه تنها بزرگترین مانع برای توسعه پایدار است بلکه باعث کاهش اثربخشی مدل مدیریتی سالم ،خدشه دار شدن اعتماد عمومی به حاکمیت و ناکارآمدی افراد در تامین و تخصیص منابع می شود.با وجود اینکه در شهرستان در حال توسعه و تقریبا بی بهره از اصل توسعه ظرفیت‌های گسترده ای برای اصلاح نظام اداری و ارتقای شفافیت و تولید امنیت مطالبه گری وجود دارد مثل دیگر مکان های با ظرفیت بالای احتمال فساد سیستمی متاسفانه عدم بهره برداری و توجه سیاست های کلان و قانونی مبتنی بر شایسته سالاری و پاسخگویی؛ مسیر توسعه اجتماعی این شهر بکر و مظلوم را ناهموار کرده است .مطالعات انجام شده در سطوح تجربه های عدالت محور و ضد بنیاد مدل های کلان و خرد فساد سیستمی نشان می دهد که ضعف در اجرای نادرست سیاست های فرایندی مهم چون جذب نیرو ،ارتقا شغلی ،آموزش ،ارزیابی عملکرد نظام جبران خسارت و خدمات زمینه بروز انحراف شدید رفتاری را در میان کارکنان را تقویت می کند و زمینه تولید یک مدل نامرئی و پنهان از فساد سیستمی به صورت فزاینده از این طریق طرح ریزی می شود. در ادارات  برخی شهرها  در حال توسعه کشور،هیچ کدام از شاخص های مورد توجه کارشناسان عرصه مدیریت ،جدی گرقته نشده و خود مدیریت ها هم بخشی از همین مدل سازی ناکارآمد بوده اند و اکنون مشاهده می کنیم که جذب نیرو و ساماندهی چارت اداری کاملا شفاف وعینی بدون رعایت هیچگونه چارچوب شایسته سالارانه و قانون مندی در تک تک نیروهای بکارگیری شده مدیران یکی پس از دیگری به تقویت این مدل خانمان سوز سیستمی فساد اداری کمک می کنند و اینگونه چرخ توسعه و قطار رشد را به ذره سقوط نزدیک تر می کنند.در این بزنگاه سیاه مفهوم مدیریت پی تواند نقش کلیدی و مهمی در پیشگیری از فساد اداری و روند های فساد زا  که همانا قوم گرایی و سیاست زدگی نیاز محض است را ایفاد کند و شکل کاربردی و مدل های اتخاذی قانونمندی برای این عملیات فرهنگی اجتناعی بزرگ به کار گرفته بشود.مدیریت باید به شکل کاربردی به گونه ای عمل کند که شفافیت کامل در در فرایندهای استخدامی وجود داشته باشد و ترفیع و ارتقا افراد بر پایه روابط غیر رسمی صورت نگیرد و آموزش همیشگی باشد و معیارهای ارزشیابی و نظارت عملکرد مبتنی بر دانش روز باشد .در غیر اینصورت اخلاق سازمانی تضعیف خواهد شد و فساد به شکل پیچیده و چند لایه متاثر از از زمینه های اجتناعی سیاسب فرهنگی پیش گفته بدل می شود و همه راهبردهای مدیریت سالم را کُند و ناکارآمد می کند و نومیدی توام با زوال را در جامعه فراگیر می کند با دیدی کُل نگر مشاهده خواهیم کرد که بخشی از جامعه آماری اعتماد و عرق و ارادت و همراهی خود با مجموعه نظام حکمران را از دست خواهند داد.ماهیت عملکردها نباید تئوری باشد و صرفا باید با مدلی کاربردی توسط اهل پژوهش به صورت قانونی شکلی کاربردی به خود بگیرد و در اجرای آن حتما شکل حرم اثرگذار فرهنگی به صورت دوراندیشانه به کار گرفته بشود.اینجانب طلق گفتگو و مصاحبه و مطالبه مولفه ها و مصادیق فساد با شهروندان متعدد و اقشار مختلف در سنین مختلف در خصوص تاثیر منابع انسانی و جذب نیرو تلاش های اثربخشی را به انجام رسانده ام که همگی بر بی تفاوتی و عادی سازی شرایط فساد تاکید داشته اند و این وضعیت از آنها افرادی معترض ،عصبانی ،پرخاشگر و بی اعتماد ساخته و مولفه های توسعه در ذهن آنها تبدیل به یک شوخی شده است و همگی توسعه را در این جغرافیا به شکلی که از آن در کتاب و فرهنگ و هنر و جهان در حال توسعه حرف به میان می آید ناشدنی تلقی می کنند.این پژوهش میدانی بر مبنای مدل های مرسوم افکار عمومی به شکلی کاملا خودجوش صورت گرفته و می تواند نقش استراتژیک مدیریت در امر توسعه و تحقق عدالت نسبی اجتماعی را برجسته سازد و آرمان توسعه را به جغرافیای در حال توسعه بهمئی دست یافتنی تر کند.یافتنی های این پژوهش خودجوش میدانی حاکی از آن است که برای مقابله موثر با فساد مدل سازی شده اداری اجتماعی شش عامل اساسی باید توسط مدیریت شهری به ویژه شورای تامین و شورای اداری در اجرای درست سیاست‌های مبتنی بر شایسته سالاری و عدالت اجتناعی و قانون پذیری برجسته شود.

امید بر شفافیت در تمام مراحل جذب ،ارزیابی و ارتقا مداوم نیروی انسانی کارآمد،ایجاد مکانیسم پاسخگویی نسبت به عملکرد رفتارهای مدیریتی و اداری،تقویت رویکرد قانون مدار به منظور نهادینه سازی سازو کارهای مبتنی بر قوانین رسمی کشور ،ارتقای اخلاق محوری به عنوان زیربنای شکل گیری فرهنگ سازمانی سلامت محور ،ایجاد هم راستایی میان اهداف فردی کارکنان و خواسته های آنها با چشم انداز و ارزش های بنیادین سازمانهای اداری ، و سرانجام تقویت اقدامات بازدارنده از طریق ارتقا ابزارها و فرآیندهای نظارت و کنترل جدی .این شش عنصر عناصر به هم پیوسته و و نظام مندی است که پایه های اصلی یک نظام منابع انسانی سالم و اثر بخش را در راستای کاهش مدل سازی های سیستمی فساد شکل می دهند و بازنگری و بروز رسانی آنها به مدیران بالا دستی استانی و شهری در بخش های عمومی وودولتی و نیمه دولتی ووخصوصی به عنوان مهمترین راهبردها پیشنهاد می کنم این مدل علمی و قانونی مدیریتی پیامدهای آن بخشی برای تولید یک نظام شفاف اداری و سلامت محور را داراست هر چند معتقدم با وجود تلاش های زیاد برای کاهش فساد اداری و مدل های فساد زا پیچیده و چند لایه سیستمی اثرات محدودی دارد و با توجه به تعمیم پذیری فساد با ماهیت زمینه مند خود نتیجه ممکن است در جغرافیاهای مختلف متفاوت باشد ولی اثربخشی کلی همه تلاش های علمی سیاسی فرهنگی و اجتماعی طبق شاخص های آماری در سالهای اخیر در ایران و دیگر جغرافیاهای تحت نظارت توسعه مثل بهمُس بهبودی نیافته است و امید به تامل و تفکر و بازنگری و به روز رسانی در همه زمینه ها را از مدیران و تصمیم گیران و ناظران و اقشار موثر اجتماعی برای تقویت و قدرت گرفتن یک مدیریت سالم و اثر گذار به عنوان مهمترین بخش نظام حکمرانی اداری برای تامین امنیت و عدالت به عنوان دو ستون اصلی پایداری یک جاعه دوستدار توسعه و ضد توسعه را خواهان و خواستارم.

* هنرمند و فعال فرهنگی _اجتماعی و رسانه ای