نقش آموزش در کاهش بیکاری چیست؟

اقتصاد۲۴- شیوا سپهری: بیکاری یکی از چالش‌های جدی اقتصادی و اجتماعی در بسیاری از کشورهاست. این پدیده نه تنها آثار اقتصادی دارد، بلکه می‌تواند تبعات روانی، فرهنگی و حتی سیاسی نیز به دنبال داشته باشد. در چنین شرایطی، سیاست‌گذاران همواره به دنبال راهکار‌هایی برای کاهش نرخ بیکاری هستند. یکی از موثرترین و پایدارترین راهکار‌ها در این زمینه، آموزش است. آموزش، نه فقط در قالب رسمی و دانشگاهی، بلکه به معنای فراگیر آن، می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در بهبود اشتغال و کاهش بیکاری ایفا کند.

از آنجا که در دهه‌های اخیر، تحولات تکنولوژیک، بازار کار را به شدت متحول کرده است. بسیاری از مشاغل سنتی از بین رفته‌اند یا به مهارت‌های جدیدی نیاز پیدا کرده‌اند. در عین حال، مشاغل تازه‌ای در حوزه‌هایی مانند فناوری اطلاعات، هوش مصنوعی، انرژی‌های نو و خدمات دیجیتال به وجود آمده‌اند که نیاز به آموزش‌های خاص و مهارت‌های تخصصی دارند.

آموزش به افراد این امکان را می‌دهد تا مهارت‌های مورد نیاز بازار کار را کسب کرده و از این طریق، قابلیت اشتغال‌پذیری خود را افزایش دهند. هرچه تطابق آموزش‌ها با نیاز‌های واقعی بازار بیشتر باشد، احتمال اشتغال فارغ‌التحصیلان و کاهش نرخ بیکاری نیز بالاتر خواهد بود.

تاثیر آموزش فنی و حرفه‌ای بر اشتغال

در کنار آموزش‌های رسمی دانشگاهی، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای نقش مهمی در کاهش بیکاری دارند. این نوع آموزش‌ها به دلیل تمرکز بر مهارت‌های کاربردی، می‌توانند افراد را در زمان کوتاه‌تری برای ورود به بازار کار آماده کنند. در بسیاری از کشورها، از جمله آلمان، سیستم آموزش دوگانه (Dual System) که ترکیبی از آموزش نظری و عملی در محیط‌های کاری واقعی است، باعث شده جوانان پس از پایان تحصیل بلافاصله وارد بازار کار شوند.

بیشتر بخوانید: تاثیر فناوری‌ های نوین بر مدل های کسب و کار آینده چیست؟

در ایران نیز سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای یکی از نهاد‌هایی است که می‌تواند از طریق دوره‌های مهارت‌محور، پاسخگوی نیاز‌های بازار کار باشد. با گسترش و به‌روزرسانی این آموزش‌ها بر اساس تغییرات فناوری و تقاضای بازار، می‌توان نرخ بیکاری را به شکل ملموسی کاهش داد.

آموزش مادام‌العمر و پاسخ به تغییرات دائمی بازار

یکی از ویژگی‌های بارز بازار کار جدید، تغییرات سریع و پیوسته آن است. در گذشته، یک فرد می‌توانست با مدرک دانشگاهی یا یک مهارت خاص تا پایان عمر شغلی‌اش کار کند، اما امروز این تصور چندان واقع‌بینانه نیست. بسیاری از شغل‌ها به‌سرعت دچار دگرگونی می‌شوند و مهارت‌های جدید جایگزین مهارت‌های قدیمی می‌شوند.

در این میان، آموزش مادام‌العمر یا یادگیری پیوسته، یکی از کلید‌های مقابله با بیکاری است. افرادی که خود را به‌طور مداوم با مهارت‌های جدید مجهز می‌کنند، انعطاف‌پذیری بیشتری در برابر تغییرات بازار دارند و احتمال بیکار شدن آنها کمتر است. گسترش دوره‌های آنلاین، یادگیری از راه دور، و پلتفرم‌های آموزش مجازی، به تحقق این هدف کمک شایانی کرده‌اند.

نقش آموزش در کارآفرینی و اشتغال‌زایی

آموزش فقط به معنی آماده‌سازی افراد برای ورود به بازار کار به عنوان نیروی کار نیست، بلکه می‌تواند افراد را برای کارآفرینی و ایجاد کسب‌وکار نیز توانمند کند. آموزش‌هایی در زمینه کارآفرینی، مدیریت، برنامه‌ریزی کسب‌وکار، بازاریابی و فروش، می‌تواند به افراد کمک کند تا به جای جستجوی شغل، خودشان کارآفرین شوند.

در بسیاری از کشورها، آموزش کارآفرینی به عنوان بخشی از برنامه‌های رسمی تحصیلی یا دوره‌های مهارتی در نظر گرفته می‌شود. این آموزش‌ها باعث می‌شود جوانان نگاه فعال‌تری نسبت به آینده شغلی خود داشته باشند و فرصت‌های نهفته در بازار را شناسایی و تبدیل به کسب‌وکار کنند.

شکاف آموزشی و بیکاری ساختاری

یکی از عوامل بیکاری در برخی کشورها، بیکاری ساختاری است؛ یعنی وضعیتی که در آن، مهارت‌های نیروی کار با نیاز‌های بازار مطابقت ندارد. برای مثال، ممکن است در یک جامعه تعداد زیادی فارغ‌التحصیل رشته‌های نظری یا علوم انسانی وجود داشته باشد، در حالی که بازار به نیروی متخصص در حوزه‌هایی، چون برنامه‌نویسی، مکانیک، یا تحلیل داده نیاز دارد.

در چنین حالتی، آموزش ناکارآمد منجر به افزایش بیکاری می‌شود. برای حل این مشکل، برنامه‌ریزی آموزشی باید بر اساس نیازسنجی واقعی بازار کار صورت گیرد. همکاری میان دولت، نهاد‌های آموزشی و کارفرمایان می‌تواند در طراحی محتوای آموزشی کاربردی و بازارمحور بسیار مؤثر باشد.

آموزش و توانمندسازی گروه‌های آسیب‌پذیر

در بسیاری از جوامع، نرخ بیکاری در میان گروه‌های خاصی مانند زنان، افراد دارای معلولیت، اقلیت‌های قومی یا ساکنان مناطق محروم بالاتر از میانگین جامعه است. آموزش می‌تواند نقش کلیدی در توانمندسازی این گروه‌ها ایفا کند و به آنها امکان دهد در بازار کار حضور مؤثرتری داشته باشند.

برای مثال، آموزش‌های مهارتی برای زنان خانه‌دار، می‌تواند آنها را به فریلنسر‌های موفق، تولیدکنندگان خانگی یا کارآفرینانی در مقیاس کوچک تبدیل کند. یا افراد دارای معلولیت، با یادگیری مهارت‌های دیجیتال، می‌توانند به صورت دورکاری مشغول به فعالیت شوند و از انزوا و وابستگی اقتصادی رهایی یابند.

آموزش دیجیتال؛ فرصت جدید برای کاهش بیکاری

در دوران پساکرونا، آموزش دیجیتال بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. گسترش دوره‌های آنلاین، دسترسی به منابع آموزشی رایگان و فراگیر شدن آموزش از راه دور، فرصت بی‌نظیری برای ارتقای مهارت‌ها و اشتغال‌پذیری فراهم کرده است.

اکنون بسیاری از پلتفرم‌های جهانی مانند Coursera، Udemy، edX و حتی YouTube دوره‌هایی ارائه می‌دهند که افراد می‌توانند از آنها برای ورود به مشاغل جدید استفاده کنند؛ از برنامه‌نویسی و طراحی گرافیک گرفته تا بازاریابی دیجیتال و تحلیل داده. این نوع آموزش، خصوصاً برای افرادی که امکان دسترسی به آموزش‌های رسمی ندارند یا در مناطق دورافتاده زندگی می‌کنند، یک ابزار توانمندساز محسوب می‌شود.