گروه اندیشه: سیّد محمّدامین قانعی راد، جامعه‌شناس ایرانی، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران و عضو هیئت علمی و استاد جامعه‌شناسی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور بود. او در ۶۳ سالگی و پس از دوره‌ای تحمل بیماری سرطان در شامگاه ۲۴ خرداد ۱۳۹۷ در تهران درگذشت. او در ارتباط با انتخابات اخلاقی یادداشتی را در کانال خود نگاشته بود که با توجه به فضای انتخاباتی این روزهای کشور، به بازنشر آن مبادرت می کنیم.
***
اخلاق انتخاباتی بخشی از اخلاق سیاسی است. در واقع اگر بنا باشد سیاست در خدمت توسعه پایدار در جامعه‌ای قرار بگیرد نمی‌تواند جنبه اخلاقی نداشته باشد. البته اخلاق به معنای اخلاق فردی نیست بلکه منظور اخلاق نهادین است. سیاست به‌عنوان نهاد اجتماعی مجموعه‌ای از هنجارها و ارزش‌ها را درون خود دارد که آن را به پدیده اخلاقی تبدیل می‌کند و افرادی که وارد عرصه سیاست می‌شوند باید به این الزامات نهادین آشنا باشند و بر مبنای این الزامات هنجاری عمل کنند تا باعث شود سیاست و فعالیت‌های سیاسی در خدمت رشد ملت قرار بگیرند و بتوانند به بهبود و بهسازی امور و رفع مشکلات در عرصه‌های مختلف کمک کنند، در غیر این صورت سیاست صرفا به یک موضوع قدرت که مورد منازعه بین گروه‌های مختلف اجتماعی است تبدیل خواهد شد.
سیاست در صورتی که فقط با مقوله قدرت مرتبط باشد یک کارکرد خصوصی دارد و نه یک کارکرد عمومی؛ یعنی سیاست به‌عنوان یک کالا خصوصی در خدمت تامین منافع برخی از گروه‌ها و جناح‌ها قرار می گیرد و تبدیل به یک خیر عمومی که در خدمت بهبود زندگی اقشار مختلف اجتماعی قرار بگیرد نخواهد شد . گاهی مردم تصور می‌کنند سیاست یعنی این‌که افرادی بیایند و به آنها وعده‌هایی بدهند که در کوتاه‌مدت تحول اساسی در زندگی آنها ایجاد کنند.باید نسبت این وعده‌ها و تحولات اساسی را با نسل‌های آینده مورد توجه قرار داد. مردم باید درک درستی از وعده‌ها داشته باشند و دقت کنند که تحقق این وعده‌ها به چه قیمتی خواهد بود؟ وعده‌های رویایی کاندیداها واقعی است یا به قیمت رفاه نسل فعلی، منابع نسل‌های آینده به تاراج می‌رود؟
مردم باید توجه داشته باشند رفاه را صرفا در وعده‌های مالی نبینند و به خدمات زیر بنایی در عرصه‌های مختلف توجه داشته باشند. نامزدها نیز نباید از تمایل مردم سوءاستفاده کنند. رقابت‌های انتخاباتی باید عرصه‌ای برای یادگیری اجتماعی باشد تا سیاست بتواند نقش مولد و پیش‌برنده خود را در جامعه تامین کند. اما در صورتی که مفهوم اخلاقی سیاست مورد توجه قرار نگیرد ما به جای سیاست مولد به سیاست مخرب خواهیم رسید. سیاست می‌تواند فرهنگ و اقتصاد را سامان بدهد یا به تاراج ببرد.
نقش سیاست مخرب این است که گروه‌های اجتماعی را از هم جدا کرده و شکاف‌های اجتماعی را تقویت کند و منابع ملی را هدر بدهد. سیاست مخرب منابع اقتصادی و منابع فرهنگی را به تاراج می برد. نباید از توجه مردم به ارزش‌های و مفاهیم دینی سوءاستفاده شود .ارزش‌های عام فرهنگی و اعتقادات مردم نباید در عرصه تفاوت و تمایز نامزدهای انتخاباتی مطرح شود بلکه باید در زمینه ایجاد وفاق و به عنوان نقاط اشتراک نامزدها باشد، در غیر این صورت چرا که این مساله منجر به بداخلاقی انتخاباتی می‌شود و تاراج دین و فرهنگ را در پی دارد…
216216