فقه پویا و راهِ باز برای تقلید از مجتهدان زن

گروه سیاسیخبرگزاری تسنیم– طرح مسئله تقلید زنان از مجتهد زن، به عنوان یک گفتمان نوآورانه در حوزه فقه اسلامی، از سوی رهبر انقلاب، نشان‌دهنده ضرورت بازاندیشی در مسائل مرتبط با نقش زنان در فقه است.

این دیدگاه که  یکی از مهم ترین مظاهر فقه پویا اسلامی محسوب می‌شود را روز سه شنبه رهبرانقلاب در دیدار باجمعی از بانوان اینگونه مطرح کردند:

«آن وقت‌ها که در حوزه‌ی علمیّه بودیم، یادم نمی‌آید که زنی به مرتبه‌ی اجتهاد فقهی رسیده باشد، [امّا] امروز خوشبختانه زنهایی که مجتهدند، به اجتهاد فقهی رسیده‌اند کم نیستند. بنده حتّی معتقدم بسیاری از مسائل زنانه که موضوعش زنان هستند و مردها درست موضوع را تشخیص نمی‌دهند، باید خانمها از مجتهد زن تقلید کنند.»

این دیدگاه، که بر توانایی و شایستگی زنان در اجتهاد تأکید دارد، نه تنها تحولی در جایگاه زنان در جامعه علمی و دینی ایجاد می‌کند، بلکه به نحوی به بازسازی ساختار معرفتی در حوزه فقه نیز کمک خواد کرد.

پذیرش اجتماعی این موضوع نیازمند تلاش مستمر در جهت گفتمان‌سازی و تغییر نگرش‌ها است. این تحول می‌تواند به تقویت نقش زنان در جامعه اسلامی و افزایش مشارکت آنان در تصمیم‌گیری‌های دینی و اجتماعی منجر شود، که خود گامی بزرگ به سوی تحقق جامعه‌ای عادلانه‌تر و پیشرفته‌تر خواهد بود.

اجتهاد زنان: تحولی در معرفت دینی

در گذشته، اجتهاد به عنوان یک مرتبه عالی علمی و فقهی، عمدتاً توسط مردان حاصل می‌شد. اما در دهه‌های اخیر، افزایش فرصت‌های آموزشی و تغییر نگاه جامعه نسبت به توانمندی‌های زنان، زمینه را برای ورود زنان به این حوزه فراهم کرده است.

رهبر انقلاب با اشاره به افزایش تعداد زنان مجتهد در دوران معاصر، تأکید می‌کنند که زنان نیز مانند مردان قادرند به بالاترین درجات علمی برسند و این امر، گواهی بر عدالت اسلامی و ظرفیت‌های انسانی زنان است.

از منظر معرفتی، حضور زنان در حوزه اجتهاد، تنوع در رویکردها و فهم‌های فقهی را تقویت می‌کند. زنان، با درک عمیق‌تر از مسائل مرتبط با خود و جنسیتشان، می‌توانند ابعاد مغفول یا کمتر مورد توجه قرار گرفته در برخی مسائل فقهی را آشکار کنند. این امر نه تنها به نفع جامعه زنان، بلکه به نفع کل جامعه اسلامی خواهد بود.

مسائل زنانه و ضرورت تخصصی شدن فقه

یکی از نکات کلیدی مطرح‌شده توسط رهبر انقلاب، لزوم مراجعه زنان به مجتهد زن در مسائل مربوط به خودشان است.

ایشان تصریح می‌کنند که مردان، به دلیل تجربه زیسته متفاوت، نمی‌توانند موضوعات زنانه را به طور کامل درک کنند. از جمله این مسائل می‌توان به حقوق خانوادگی، مسائل مرتبط با سلامت زنان، نقش اجتماعی آنان، و احکام مربوط به طهارت و عبادات اشاره کرد.

فقه اسلامی همواره تلاش کرده است تا مسائل را بر اساس اصول و قواعد کلی شریعت بررسی کند. با این حال، در مواردی که تجربه زیسته و شرایط فردی تأثیرگذارند، درک عمیق‌تر و جزئی‌تری از موضوع لازم است.

یک مجتهد زن، به دلیل اشتراک در جنسیت و تجربه، می‌تواند با نگاه دقیق‌تر و جزئی‌نگرانه‌تر به بررسی این مسائل بپردازد. به عنوان مثال، در موضوعاتی مانند حقوق زن در خانواده، مسئله نفقه، حضانت فرزند، و حتی برخی مسائل عبادی مانند نماز و روزه در شرایط خاص، فهم دقیق موضوع اهمیت حیاتی دارد.

چالش‌ها و راهکارها

هرچند این دیدگاه رهبر انقلاب بسیار مترقی و سازنده است، اما در مسیر تحقق آن ممکن است چالش‌هایی وجود داشته باشد که نیازمند توجه و رفع هستند.

برای رفع این چالش، تبیین آموزه‌های اسلامی در زمینه برابری و عدالت، و معرفی نمونه‌های موفق از زنان مجتهد می‌تواند مؤثر باشد. پذیرش گسترده این دیدگاه در جامعه، نیازمند گفتمان‌سازی و تبیین اهمیت آن است. رسانه‌ها، نخبگان دینی و علمی، و مراکز آموزشی می‌توانند نقش مهمی در این زمینه ایفا کنند.

انتهای پیام/