طرح پژوهشگر ایرانی برای غلبه بر معایب شیمی‌درمانی

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، «به‌کارگیری کنترل‌گر‌های چندمنظوره دریچه‌ای-درمانی دفریپرون جهت افزایش کارایی دارورسانی» عنوان طرح پسادکتری یک پژوهشگر دانشگاه فردوسی مشهد است که با حمایت بنیاد ملی علم ایران به پایان رسانده است.

سونیا ایران‌پور با مدرک دکتری تخصصی زیست‌شناسی – زیست‌شناسی علوم سلولی و مولکولی از دانشگاه فردوسی مشهد درباره علت انجام این طرح، توضیح داد: طی چند دهه گذشته، تعداد درمان‌های مؤثر سرطان کولورکتال افزایش یافته و این موفقیت ناشی از درک دقیق‌تر سازوکار ایجاد سرطان و ارزیابی ویژگی‌های ریزمحیط توموری است.

وی گفت: با وجود تلاش‌های مستمر در حوزه تحقیقاتی، بسیاری سرطان‌ها از جمله سرطان کولورکتال هنوز کشنده تلقی می‌شوند و یکی از راه‌های بهبود نتایج درمانی، دارورسانی اختصاصی و هدفمند به سلول‌های سرطانی است.

ایران پور افزود: سامانه‌های حمل دارویی مبتنی بر فناوری نانو با قابلیت انتقال طیف وسیعی از عوامل درمانی، به‌عنوان رویکرد درمانی نوین مورد توجه قرار گرفته است، از تفاوت اصلی سامانه‌های حمل دارویی با روش‌های رایج درمانی همچون شیمی‌درمانی می‌توان به قابلیت طراحی، سنتز و مهندسی این سامانه‌ها اشاره کرد که با مزایایی همچون تحویل مستقیم عوامل درمانی به سلول‌های سرطانی یا اندامک‌های اختصاصی و کاهش آسیب احتمالی به سلول‌های طبیعی همراه است.

این پژوهشگر بیان کرد: بر اساس مطالعات انجام شده، سامانه‌های حمل دارویی جهت کاربرد در حوزه بالینی باید نیمه عمر طولانی، زیست‌سازگار، غیرسمی، پایدار و زیست‌تخریب‌پذیر باشند.

وی تصریح کرد: یکی از روش‌های پرکاربرد برای مدیریت زیست‌سازگاری نانوذرات، افزایش نیمه عمر آنها، فرار از سیستم ایمنی میزبان و بهبود انحلال‌پذیری در محیط‌های آبی پوشش‌دهی سطح بیرونی نانوذرات با استفاده از پلیمر PEG است.

ایران‌پور با اشاره به اهمیت بررسی سرطان کولورکتال، ادامه داد: سرطان کولورکتال یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دستگاه گوارش بوده و به‌عنوان دومین عامل مرگ‌ومیر در مردان و زنان شناخته می‌شود. میزان شیوع و مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری مهلک در کشور‌های مختلف، متفاوت بوده و به عواملی همچون سبک زندگی، سن، عادات غذایی، شرایط اقتصادی و … بستگی دارد.

وی افزود: شیمی‌درمانی از روش‌های رایج درمان این بیماری محسوب می‌شود، اما با محدودیت‌هایی همچون عوارض جانبی نامطلوب، پاسخ درمانی کم و ایجاد مقاومت دارویی همراه است؛ بنابراین استفاده از روش‌های درمانی مؤثر به منظور غلبه بر معایب دارو‌های شیمی‌درمانی به‌شدت مورد نیاز است.

این پژوهشگر ادامه داد: امروزه، سامانه‌های حمل دارویی مبتنی بر فناوری نانو با قابلیت مهندسی جهت انتقال طیف وسیعی از دارو‌های آب‌دوست-آب‌گریز، به عنوان روش درمانی جدید مورد توجه قرار گرفته‌اند.

وی خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه تاکنون هیچ مطالعه‌ای در زمینه بررسی و استفاده از سامانه حمل دارویی نانوذرات سلیکا با درپوش‌های چندمنظوره و شلاته‌کننده دفریپرون روی سرطان کولورکتال انجام نشده؛ این تحقیق می‌تواند کمک‌کننده باشد.

ایران پور افزود: از این رو، با توجه به شیوع بالای این سرطان در ایران و جهان تصمیم گرفتیم تا تأثیر نانوبستر نوین آماده شده را بر روی سرطان کولورکتال بررسی کنیم. دستیابی به رهایش هوشمندانه و کنترل‌شده داروی شیمی درمانی DOX در مجاورت سلول‌های سرطانی با استفاده از محرک آهن، افزایش خاصیت ضد سرطانی با آثار هم‌افزایی دفریپرون به عنوان شلاته‌کننده (عواملی که با یون‌های مس، آهن یا فلزات سنگین پیوند ایجاد کرده و این یون‌ها را از دسترس خارج می‌کنند.) آهن و داروی DOX، در محیط درون‌تنی و برون‌تنی از اهداف اصلی طرح بوده است که محقق شد.