“سونامی اخبار دروغ” خطرناک تر از تهدید ویروس ها

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، اکبر نصراللهی در نشست تخصصی اطلاع‌رسانی نادرست و اینفودمی در دهمین کنگره بین‌المللی سلامت و بلایا که در سالن همایش‌های رازی دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار شد، اظهار داشت: اگرچه اینفودمی بیشتر در دوران پاندمی کووید19 به شهرت رسید، اما این پدیده تنها به ویروس کرونا و دوران آن محدود نمی‌شود.

سردبیر فصلنامه علمی و پژوهشی «مطالعات جامعه‌شناختی فضای مجازی» با تشریح نقش شبکه‌های اجتماعی در دوران کرونا گفت: با ظهور کرونا در اواخر بهمن 1398 و اعمال قرنطینه خانگی، تعطیلی مراکز آموزشی، تجاری، مذهبی و…، شبکه‌های اجتماعی به سرعت جایگزین ارتباطات رودررو شدند. لایوهای اینستاگرامی، گفت‌وگوهای تصویری خانوادگی و دوستانه، عضویت در گروه‌های مختلف مجازی، همگی نشانه‌ای از جهش بی‌سابقه، ناگهانی و گریزناپذیر مردم به این شبکه‌ها و استفاده هدفمند از آن‌ها برای پر کردن خلأ ارتباطی بود.

وی ادامه داد: در عین حال، در کنار مزایا و منافع بالقوه فضای مجازی در دوران کرونا، شبکه‌های اجتماعی معایب زیادی نیز داشته‌اند. تا جایی که دکتر تدروس، مدیرکل وقت سازمان جهانی بهداشت، در کنفرانس امنیتی مونیخ در 15 فوریه 2020 گفت: “ما تنها در حال مبارزه با بیماری همه‌گیر کووید-19 نیستیم؛ بلکه همزمان با یک اپیدمی اطلاعاتی یا اینفودمی نیز روبه‌رو هستیم که خود می‌تواند سرچشمه مشکلات جدی باشد.”

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، اینفودمی را به‌عنوان انبوهی از اطلاعات راست و دروغ، غیرضروری و شبه‌اطلاعات در موضوعات مختلف تعریف کرد و افزود: با گسترش استفاده از تکنولوژی‌های ارتباطی و امکان تولید و توزیع اطلاعات برای عموم مردم، “شبه‌اطلاعات و اخبار نادرست” که گاهی با واقعیت آمیخته می‌شوند، با سرعتی بیشتر از ویروس‌های آنفلونزا و کرونا، جسم و روح مردم را هدف قرار می‌دهند. بنابراین، ضروری است که مردم و مسئولان همان‌طور که در برابر ویروس کرونا از خود مراقبت می‌کنند، مراقب ویروس شایعات و محتواهای کذب نیز باشند.

نصراللهی در بخش دیگری از سخنان خود به گرایش مردم به بازنشر اخبار دروغین و فیک اشاره کرد و به برخی تحقیقات اشاره نمود. او گفت: نتیجه پژوهش 11 ساله موسسه فناوری ماساچوست بر روی 126 هزار فیک‌نیوز (FakeNews) منتشرشده در توییتر سابق (اکس) نشان داده است که اشتیاق مردم برای بازنشر فیک‌نیوزها 70 درصد بیشتر از اخبار واقعی است. هر خبر واقعی در حدود شش برابر دیرتر از فیک‌نیوزها به دست 1500 نفر می‌رسد و به‌طور نسبی اخبار واقعی به ندرت توسط 1000 نفر به اشتراک گذاشته می‌شود، در حالی که بازنشر محبوب‌ترین فیک‌نیوزها بیش از 100 هزار بار است. همچنین جذاب‌ترین فیک‌نیوزها، به‌ویژه در زمینه‌های سیاسی، تجارت، تروریسم، علم، سرگرمی و بلایای طبیعی، برای مردم جذاب بوده‌اند.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی افزود: تحقیقات «کوزی و همکاران» نشان داده است که یک‌چهارم اطلاعات رسانه‌های اجتماعی جهان حاوی اطلاعات غلط پزشکی و محتوای تاییدنشده مربوط به همه‌گیری کووید-19 بوده است.

نویسنده کتاب «مدیریت پوشش اخبار بحران در رسانه‌های حرفه‌ای» تصریح کرد: سودجویی و فروش بیشتر محصولات و خدمات با بهره‌گیری از ترس و نگرانی مردم، اهداف سیاسی از طریق القای ناکارآمدی حاکمیت و تعلل در امر سلامت مردم، تضعیف اعتماد عمومی به سازمان‌ها و نهادهای بهداشتی، ناآرامی اجتماعی و ترغیب به رفتارهای ناهنجار و پرخطر مانند انبارکردن کالاها و خوددرمانی‌های غیرعلمی، از جمله اهداف اینفودمی در مورد بیماری‌های واگیردار مانند کرونا و سایر موضوعات هستند. وی همچنین افزود: سواد مجازی پایین، غفلت نخبگان، مسئولان و رسانه‌های رسمی، تأخیر در اقدام و تعارض در اطلاع‌رسانی، پیامدهای اینفودمی را افزایش داده و نتایج اقدامات مقابله‌ای را «کند، کم‌اثر یا بی‌اثر» می‌کند.

رئیس دانشکدگان جامعه و رسانه دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر نقش مهم تقویت سواد رسانه‌ای و مجازی در سه سطح مسئولان، رسانه‌ها و مردم در مقابله با اینفودمی در حوزه‌های مختلف، گفت: اطلاع‌رسانی به‌موقع، صحیح و جامع، کنشگری و تعامل فعال و مستمر سخنگویان سازمان‌ها و نهادهای درگیر بحران با خبرنگاران، استفاده حداکثری از رسانه‌های معتبر برای شناخت، تولید و انتشار اخبار و تصحیح اطلاعات نادرست، اقدامات بازدارنده در مورد کنشگران غیرمسئول و نقل خبر از منابع متخصص و مرتبط، و در نهایت «تقوای مجازی کاربران در هم‌رسانی پیام‌های دریافتی»، از مهم‌ترین راهبردهای مقابله با اینفودمی است.

انتهای پیام/