رواج خشونت در فضای سیاسی ترکیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، فضای سیاسی – اجتماعی ترکیه، ملتهب و منقلب است و به همین دلیل، هر چند وقت یک بار، شاهد یک تنش سیاسی جدید هستیم. 

تحلیلگران و ناظران سیاسی چنین پیشبینی کرده بودند که مدتی پس از زندانی شدن اکرم امام اوغلو شهردار سابق استانبول، اعتراضات مردمی خاتمه پیدا می‌کند و ترکیه وارد یک دوران ایستایی، رکود و سیاست خطی و بدون تنش خواهد شد. چرا که قوه قضائیه ترکیه، به درخواست اردوغان ده‌ها تن از فعالان سیاسی و به ویژه سران حزب جمهوری خلق را روانه زندان کرده و ترس بر سر همه احزاب سایه گسترده است.

اما این پیشبینی غلط از آب درآمد و حمله فیزیکی به اوزگور اوزل رهبر حزب جمهوری خلق، یک بار دیگر موجب تشنج و ناآرامی شد.

فردای روزی که اوزگور اوزل مورد حمله قرار گرفت، بسیاری از جراید تحت امر حزب اردوغان، نه تنها این حمله را محکوم نکردند، بلکه او را فردی خائن، مزدور و خطرناک قلمداد کردند و دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی گرا و شریک سیاسی اردوغان نیز، آن را اقدامی خرابکارانه و مشکوک برای لطمه زدن به اعتبار ترکیه تلقی کرد. 

اوزل نیز اعلام کرد: «نه از مشت و چاقو ترس و هراس داریم نه از تفنگ. ما به مسیرمان ادامه خواهیم داد».

مهاجم: برای شما خبر مهمی دارم

سلجوق تنگی اوغلو عامل حمله فیزیکی به رهبر حزب جمهوری خلق، سخنانی بر زبان آورده که رهبران مخالف اردوغان را دچار ترس و نگرانی بیشتری کرد.

اوزل اعلام کرد: «این فرد، چند هفته قبل به شهرداری استانبول رفته و اعلام کرده که خبر مهمی درباره امام اوغلو دارد. دوستان ما هم به او فرصت داده‌اند تا اظهاراتش را بیان کند. او گفته: برخی از همبندی‌های من در زندان استانبول، به من خبر داده‌اند که قرار است به زودی در داخل زندان به اکرم امام اوغلو حمله کنند. من آمده‌ام به شما اطلاع دهم که برای سازماندهی این حمله، دستورات لازم داده شده و شما باید از جناب امام اوغلو محافظت کنید. رفقای من از داخل زندان، خبر قطعی دارند که قرار است سوء قصد صورت بگیرد». 

وزارت کشور و مقامات حزب حاکم ترکیه اعلام کرده‌اند: مهاجمی که با مشت بر پیشانی اوزل کوبیده، ربطی به شاخه‌های استانی حزب اردوغان ندارد و به طور خودسرانه دست به این اقدام زده است. 

رسانه‌های ترکیه اعلام کرده‌اند که مهاجم، قبلاً دو فرزند خردسال خود را به قتل رسانده و سالیانی طولانی زندانی بوده است. موضوعی که رسانه‌های منتقد و مخالف اردوغان را نگران کرده، این است که حمله به اوزل، نه یک نقطه، بلکه بخشی از امتداد خط حملات خشن قبلی است. 

در چند سال گذشته، کمال کلیچدار اوغلو رهبر سابق حزب جمهوری خلق، مرال آکشنر رهبر سابق حزب خوب و چند تن از سران حزب دموکراسی و برابری خلق‌ها، بارها مورد حملات افرادی قرار گرفته‌اند که به ظاهر، شهروندانی عادی هستند اما تحقیقات، بعدها نشان داده که آنان همگی از هواداران دوآتشه حزب اردوغان بوده‌اند. 

البته ماجرا فقط به همین جا ختم نمی‌شود و خود رجب طیب اردوغان نیز در سخنرانی‌های خود، به طور متناوب بر آتش بنزین می‌ریزد. 

او حتی در جریان حمله به آکشنر، به جای آن که خشونت را محکوم کند، چنین عبارتی بر زبان آورده بود: «اینها روزهای خوب و عادی شماست. باید منتظر روزهای بدتر باشید!» 

اما این بار، حمله به اوزل آن قدر بازتاب رسانه‌ای پیدا کرد که خود اردوغان به اوزگور اوزل زنگ زد و برای او آرزوی سلامتی و آرامش کرد.

چرا فضای سیاسی ترکیه خشن است؟

مرور دهه‌های مختلف یک قرن گذشته نشان دهنده این است که خشونت و حمله، همواره بخشی از دنیای فعالیت‌های سیاسی، حزبی و تشکیلاتی در ترکیه بوده است.

خشونت، هر چند وقت یک بار، به شکلی متفاوت، سیمای سیاسی و اجتماعی ترکیه را تغییر می‌دهد. از اعدام عدنان مندرس نخست وزیر وقت در جریان کودتای 1960 گرفته تا زندانی و شکنجه شدن هزاران فعال سیاسی در دوران کودتای 1980 و همچنین ضرب و شتم، قتل با چاقو، ترور با تفنگ، تهدید و رویدادهای مشکوکی مانند سقوط بالگرد حامل محسن یازیجی اوغلو رهبر فقید حزب وحدت بزرگ، قتل روزنامه نگارانی مانند اوغور مومجو، هرانت دینک و افراد دیگر. 

بنابراین خشونت و نزاع در فضای سیاسی ترکیه، سنتی قدیمی و تاریخچه‌ای دور و دراز دارد. اما مساله اینجاست که در دو دهه اخیر، هیچگاه، حمله فیزیکی به مقامات دولت و حزب عدالت و توسعه صورت نگرفته و هر تهدید و نزاعی که در میان بوده، صرفاً برای سیاستمداران مخالف اردوغان روی داده است.

در اینجا لازم است به برخی از دلایل بروز خشونت و نزاع فیزیکی در دنیای سیاست و همچنین پیشران‌ها و عوامل تقویت‌کننده خشونت، اشاره کرد:

الف) برخی از احزاب ترکیه از جمله حزب حرکت ملی گرا به رهبری دولت باغچلی، آن قدر در عرصه تبلیغات بر سیاست‌های نژادی – تباری به شیوه راست افراطی پیش می‌روند که کنترل برخی از هواداران تندرو، برای خود مقامات حزب نیز دشوار می‌شود. البته باید به این موضوع نیز اشاره کرد که حزب حرکت ملی، زیرشاخه‌های نهادی فراوانی در میان گروه‌های موسوم به اجاق‌های ملی گرا دارد که پیوند دیرینه آنان با گروه‌های خشن، غیر قابل انکار است.

ب) هنوز هم نمی‌توان ساختار پلیس ترکیه را مانند نهادی تعریف کرد که به تمامی از دنیای سیاست و مسائل حزبی و جناحی دور مانده باشد. در نتیجه پلیس ترکیه در برخی از حملات، یا در چشم‌پوشی و انفعال و یا در دست زدن به خشونت، عملاً مشارکت دارد و سیاستمداران قدرتمند، با استفاده از افسران نفوذی خود، برخی کارها را به شکل غیرقانونی پیش می‌برند.

ج) سنت سخنرانی‌های پرشور میدانی و استفاده از عبارات تند در نطق سران احزاب در ترکیه، یکی دیگر از دلایل بروز خشونت است. بدون شک در این زمینه کسی به گرد پای اردوغان نمی‌رسد و او در خشونت کلامی و استفاده از الفاظ کنایی، تند، تحقیر آمیز و تحریک‌کننده، ید طولایی دارد. البته متقابلاً، مخالفین اردوغان نیز، غالباً به شکلی تندخویانه به این عبارات پاسخ می‌دهند و در نتیجه سیکل خشونت ادامه پیدا می‌کند. اردوغان در این زمینه، حتی از تشویق به خشونت نیز ابایی ندارد و در دور قبلی انتخابات ریاست جمهوری، در یک سخنرانی میدانی، میکروفون را به دست یک کودک 10 ساله داد تا او به تندی علیه کمال کلیچدار اوغلو صحبت کند. بسیاری از رسانه‌های ترکیه این اقدام اردوغان را محکوم کرده و آن را الگویی منفی برای استفاده ابزاری از کودکان در مسیر اهداف سیاسی و حزبی تلقی کردند.

د) میزان بازدارندگی قوانین برای برخورد با عاملین نزاع و خشونت سیاسی، در سطح پایینی است. 

ه) طیف گسترده‌ای از روزنامه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی و همچنین پایگاه‌های خبری، عملاً بر آتش خشونت سیاسی می‌دمند و از این راه، خواننده و تماشاگر بیشتری پیدا می‌کنند! دنیای رسانه در ترکیه، گردش مالی عظیمی دارد و رسانه‌ها برای رسیدن به رانت‌های مالی، گاهی در اعمال خشونت سیاسی و اجتماعی شریک می‌شوند. 

تنش و خشونت در فضای سیاسی ترکیه به موازات تداوم بحران اقتصادی، می‌تواند در ماه‌های آینده، مشکلات بزرگتری برای این کشور به وجود بیاورد. چرا که حالا، تنش و اختلاف سیاسی، از دفتر حزب و صحن پارلمان، به روزنامه و کوچه و خیابان کشیده شده و با توجه به دوقطبی سیاسی – اجتماعی موجود، احتمال افزایش خشونت، دور از ذهن نخواهد بود.
انتهای پیام/