راه اندازی نخستین چراگاه دست‌کاشت کشور
محققان پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی موفق به راه‌اندازی نخستین چراگاه دست‌کاشت در کشور با استفاده از گونه‌های گراس‌های علوفه‌ای اصلاح شده چندساله و کم‌آب‌بر در روستای صالحیه در شهرستان نظرآباد استان البرز شدند. به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ اسب‌های اصیل “دره شوری” که سابقه پرورش‌شان به یکی از طوایف ایل قشقایی به همین نام برمی‌گردد،
محققان پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی موفق به راه‌اندازی نخستین چراگاه دست‌کاشت در کشور با استفاده از گونه‌های گراس‌های علوفه‌ای اصلاح شده چندساله و کم‌آب‌بر در روستای صالحیه در شهرستان نظرآباد استان البرز شدند.
در این چراگاه که به سفارش و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در قالب یک طرح راه‌اندازی شده، کشت نتاج پلی کراس گونه‌های منتخب گراس‌های علوفه‌ای چندساله از پاییز سال ۱۴۰۱ آغاز شده و در فروردین امسال به بهره‌برداری رسیده است.
به گفته یکی از مجریان این طرح پژوهشی، در این چراگاه ترکیبی از شش گونه گراس‌های علوفه‌ای بومی چندساله اصلاح شده از جمله فسکیوی بلند، علف پشمکی و علف گندمی کشت و به تعلیف اسب‌ها رسیده است.
آن طور که بابک ناخدا عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و پژوهشگر مروج ارشد وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید، یکی از مزیت‌های مهم این گیاهان بومی اصلاح شده، توانایی استفاده از آب سبز و بارش‌های زمستانه و بهاره برای تولید علوفه می‌باشد.
وی می‌افزاید: این گونه‌های علوفه‌ای اصلاح شده مناسب مناطق معتدل و سرد هستند و با ۳۵۰ میلی‌متر بارندگی به آسانی در خاک مستقر می‌شوند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، تحمل به شرایط سخت محیطی مانند سرما، شوری آب و خشکی، تولید اقتصادی برای بهبود معیشت بهره‌برداران، خوش‌خوراک بودن، کیفیت بالا و قابلیت چرای مستقیم و مصرف به صورت خشک را از دیگر ویژگی‌های بارز این گیاهان علوفه‌ای اصلاح شده برمی‌شمارد.
نکته جالب در مورد گونه‌های اصلاح شده گراس‌ها توسط محققان پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی این است که این علوفه‌ها چندساله بوده و بعد از کشت و استقرار چندین سال قابل بهره‌برداری می‌باشند.
رضا محمدی مجری دیگر این طرح اظهار داشت: بذر این گیاهان علوفه‌ای اصلاح شده، یک بار کشت می‌شود، اما تا ۱۰ سال قابل رشد و برداشت است.
سابقه برنامه تولید بذر اصلاح شده گراس‌های علوفه‌ای با بهره‌گیری از ژرم‌پلاسم بومی کشور به سال‌ها قبل بازمی‌گردد. در واقع این برنامه در قالب چند طرح تحقیقاتی توسط محققان پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی دنبال می‌شود و نتایج آن به عرصه ورود پیدا کرده و نمونه آن را در راه‌اندازی این چراگاه اسب می‌بینیم.
محمدی که سال‌های زیادی از عمر خود را صرف تولید بذر‌های اصلاح شده گیاهان علوفه‌ای بومی چندساله کشور کرده است، می‌گوید: ما در قالب یک تیم ۴ نفری از محققان پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ظرف ۱۶ سال روی اصلاح ژنتیکی یا به‌نژادی کلاسیک و مولکولی ۱۰ گونه بومی گیاهان علوفه‌ای از گراس‌های سردسیری چندساله به طور همزمان و جداگانه مطالعه و تحقیق کردیم و این ۱۰ گونه ارایه شده علاوه بر خوش‌خوراکی، دارای عملکرد بالا هستند و نسبت به بیماری‌ها به ویژه بیماری زنگ مقاوم می‌باشند.
محمدی درباره طریقه کاشت بذر اصلاح شده این گیاهان علوفه‌ای توضیح می‌دهد: در این چراگاه اسب، بذر‌ها به صورت دست‌پاش، کشت شده و در عرصه‌های وسیع هرچند که به بذرکار‌های خاص نیاز است، اما می‌توان ریزکارنده‌ها را برای کاشت بذر این گونه‌های علوفه‌ای، تنظیم کرد.
مزیت دیگر این گیاهان علوفه‌ای اصلاح شده و کم‌آب‌بر، تنها به کشت در مزارع و تغذیه اسب‌ها محدود نمی‌شود بلکه بذر آن قابل انتقال به عرصه‌های مرتعی و منابع طبیعی نیز هست و می‌تواند مورد استفاده انواع دام‌های سبک و سنگین هم قرار گیرد.
ناخدا دراین باره اظهار می‌دارد: بذر اصلاح شده این گیاهان علوفه‌ای قابل توسعه به مراتع و عرصه‌های منابع طبیعی است و علوفه آن می‌تواند علاوه بر مصرف دام‌های سبک مانند گوسفند و بز و دام سنگین مانند گاو و گاومیش مورد استفاده حیوانات وحشی مانند کل و بز و میش و گوزن نیز قرار گیرد.
البته به گفته وی در عرصه‌های مرتعی و منابع طبیعی با توجه به وابستگی به بارش‌ها و نبود مدیریت بر آن عرصه‌ها، ۳ تا ۵ کیلوگرم بذر در هرهکتار برای تولید گیاهان علوفه‌ای مصرف می‌شود در حالی که در مزارع با مدیریت بهینه کاشت، داشت و برداشت می‌توان در هر هکتار ۱۵ تا ۲۵ کیلوگرم بذر نسبت به نوع گونه گیاهی کشت کرد.
بی‌تردید امروزه با توجه به تغییرات اقلیمی و افزایش گرمایش زمین، خشکسالی و ضرورت کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و ترسیب کربن، معرفی گونه‌های متحمل به شرایط سخت محیطی، بیش از پیش ضرورت پیدا کرده است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در این باره می‌گوید: این پژوهشگاه با درک واقعیات موجود و با توجه به تغییرات اقلیمی در سطح ملی و بین‌المللی و محدودیت‌هایی که برای اکوسیستم زراعی و کشاورزان ایجاد کرده و با توجه به اسناد بالادستی و لزوم تامین امنیت غذایی، فعالیت‌های گسترده‌ای را برای معرفی گیاهان اقلیم سازگار در چارچوب کشاورزی هوشمند اقلیم سازگار و کشاورزی پایدار کم نهاده آغاز کرده است.
ناخدا می‌افزاید: در مناطق خشک و نیمه‌خشک، میزان بارندگی و درجه حرارت و تغییرات به گونه‌ای است که بسیاری از گیاهان مرسوم زراعی باروری و تولید اقتصادی برای کشاورزان و دامداران ندارند و محققان تلاش می‌کنند گیاهان متحمل و اقلیم سازگار به ویژه گیاهان علوفه‌ای کم‌آب‌بر به بهره‌برداران و دامداران معرفی کنند.