به گزارش سیاست خارجی ایرنا، اگر امروز کارل فُن کلاوزویتس استراتژیست نظامی پروسی در قرن هجدهم زنده بود احتمالا از اینکه دیپلماسی ایران، این جمله معروفش که: “جنگ، ادامه سیاست (دیپلماسی) است به روش های دیگر” را پیگیری می‌کند کاملا هیجان زده می شد.
دور چهارم سفر منطقه‌ای وزیر امور خارجه ایران در میانه شرایط حساس غرب آسیا به پایان رسید، در جفرافیایی که هیچگاه نمی‌شود پایانی بر بحران برای آن متصور بود.
در روزهایی که عباس عراقچی، منطقه را «بشکه باروت» توصیف می‌کند، دیپلماسی ایران جامه رزم به تن کرد تا به همه طرف‌ها در منطقه نسبت به ضرورت کاستن از حرارت این بشکه در شرف انفجار هشدار دهد.
غرب آسیا این روزها در نقطه «نه جنگ، نه صلح» قرار دارد. در چنین فضایی بود که دیپلماسی ایران از نیل تا فرات، از بیروت، دمشق، ریاض و دوحه گرفته تا بغداد، مسقط، امان، قاهره و استانبول با این پیام ظاهر شد که در یک دست ایران صلح قرار دارد و در دست دیگر جنگ. انتخاب با بازیگران منطقه‌ای است.
جمهوری اسلامی ایران در روابط با همسایگان خود همیشه بر ایده «امنیت دسته جمعی» تاکید کرده است اما تهران با آگاهی کامل نسبت به احتمال بالای تنش آفرینی رژیم صهیونیستی و اقدام نظامی در خاک ایران که مستلزم استفاده از حریم هوایی همسایگان کشورمان است، تلاش کرد این مسئله را برای آنها شفاف کند که امنیت ایران با امنیت منطقه گره خورده و در هم تنیده است.
جنگ افروزی صهیونیست‌ها، تهدیدات امنیتی را به سطحی رسانده است که سیاست «بی طرفی» برای همسایگان ایران و کشورهای منطقه، دیگر راهبرد معتبری محسوب نمی‌شود.
امان، امان‌نامه می‌خواهد؟
در چنین شرایطی دور تازه تور منطقه‌ای عراقچی، اینبار متمایز از سفرهای قبلی بود، اردن و مصر به عنوان مقاصدی انتخاب شدند که بیش از یک دهه بود که کمتر مقام ارشد ایرانی در این ۲ کشور منطقه‌ای حضور پیدا کرده بودند.
حضور رئیس دستگاه دیپلماسی در امان و قاهره که اهمیت اساسی در محیط امنیتی سرزمین‌های اشغالی دارند پیام خاص خود را تولید کرد. بر این اساس عراقچی در کمترین فاصله ممکن با مرزهای فلسطین اشغالی قاطعانه بر آمادگی ایران برای هرسناریویی تصریح کرد.
استقبال ویژه اردن از فرستاده دیپلماتیک ایران و زبان بدن صمیمی ملک عبدالله دوم این معنی را منتقل کرد که پادشاه اردن نمی‌خواهد در نقش «موازنه ساز» میان ایران-اسرائیل قرار بگیرد. وضعیت نامطلوبی که یک سوی آن تل آویو است و سوی دیگر ایرانی که معتقد است «امان» باید خود را از این معرکه ضد ایرانی بیرون بکشد. با افزایش تنش، «ملک عبدالله» یا باید بر سر پیمان صلح با اسرائیل و توافقنامه‌های امنیتی با امریکا بماند یا سرزمین خود را بخشی از جغرافیای جنگ احتمالی تصور کند. برای اردن هاشمی این یک معادله «دو سر باخت» است.
این شرایط سخت برای امان در جریان عملیات وعده صادق ۱ و تابستان امسال تکرار شد. جایی که ترور اسماعیل هنیه باعث شد «ایمن الصفدی» وزیر خارجه پادشاهی اردن بلافاصله به تهران پرواز کند تا آسمان کشورش را از درگیری تهران و تل آویو کلیر کند.
سفر «الصفدی» اولین سفر رسمی وزیر خارجه اردن به ایران در دو دهه اخیر بود اما در صحنه واقعیت برای مقام‌های اردنی آشکار شد که ایجاد تعادل میان تهران و تل آویو تا چه اندازه دشوار است.
صراحت در قاهره
جزئیاتی از ملاقات های مهم وزیر امور خارجه ایران با مقامات مصری منتشر نشده است اما عباس عراقچی درباره رایزنی‌هایش با همتای مصری و عبدالفتاح السیسی رییس جمهور مصر از کلیدواژه «گفت‌وگوهای صریح» استفاده کرد.
مصر، از جنگ در غزه و بحران انسانی ناشی از آن مستقیما تاثیر می‌پذیرد، قاهره امروز بیشتر از هر زمانی به آتش بس در غزه می‌اندیشد. مصری‌ها طی یکسال گذشته میزبان سطح بالاترین مذاکرات غزه با حضور مقامات آمریکایی و اسرائیلی، نظیر رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا(سیا) بوده‌اند.
قاهره به همراه دوحه در محوریت آتش بس در غزه قرار داشته‌اند، در یکی از این روندها، پیشنهاد جو بایدن رییس جمهور آمریکا روی میز قرار گرفت و حماس هم با آن موافقت کرد اما در شرایطی که همه تصور می‌کردند صلح نزدیک شده است، نتانیاهو به آن شلیک کرد و با ترور رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران، مذاکرات را نابود کرد.
قاهره همچنین، یکی از کانال‌هایی بود که پیام واشنگتن به تهران را مبنی بر عدم پاسخ ایران به ترور شهید هنیه و در ازای آن قول کاخ سفید به پایان جنگ در غزه را منتقل کرد. این قول آمریکایی هم با ترور «سید حسن نصرالله»، پوچ از آب درآمد تا بیش از هرکسی مصر و قطر نزد ایران احساس شرمندگی کنند.
تهدید در استانبول
ترکیه، آخرین مقصد سفر منطقه‌ای عراقچی بود. سفر وزیر خارجه که برای حضور در نشست قفقاز در فرمت گفتگوهای ۳+۳ انجام گرفت اما با سایه سنگین تحولات منطقه مواجه شد.
تحولاتی که غرب آسیا را به «ساعت صفر» جنگ نزدیک کرده است. همزمان با حضور عراقچی در استانبول، خبر رسمی شهادت «یحیی سنوار» رهبر حماس و جانشین اسماعیل هنیه توسط رژیم صهیونیستی مخابره شد. بنابراین ملاقات رئیس دستگاه دیپلماسی با مقامات حماس در ترکیه از دیدارهای مهم وزیر امور خارجه ایران بود.
در این مدت، تحولات پرشتاب منطقه با اظهارات گستاخانه رییس جمهور آمریکا علیه کشورمان همراه شد، جایی که جو بایدن در پایان سفر خود به برلین، به خبرنگاران گفت که از چگونگی و زمان پاسخ اسرائیل به حمله موشکی ایران آگاه است، اما از ارائه جزئیات بیشتر خودداری کرد.
این موضوع باعث شد عراقچی از همان ترکیه پاسخ بایدن را بدهد. بر این اساس، دیپلمات ارشد ایرانی گفت: هر که علم و آگاهی از «زمان و چگونگی حمله اسرائیل به ایران» داشته باشد، و یا تجهیزات و پشتیبانی برای چنین حماقتی در اختیار قرار داده باشد، منطقا مسئولیت هرگونه خسارت احتمالی را برعهده خواهد داشت.
ایران در این مسیر حتی طرف ترک را هم همراه خود دید. هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه هم اعلام کرد کشورش با راه اندازی هر منازعه ای علیه ایران به شدت مخالف است.
عراقچی در این دور از سفرهای منطقه‌ای تلاش کرد این ادراک را در همه طرف‌ها شکل دهد که اقدامات اسرائیل باید یک نگرانی مشترک در کشورهای منطقه ایجاد کند و درگیری ایران و رژیم صهیونیستی نمی‌تواند فقط نزاع ۲ واحد سیاسی در غرب آسیا باشد و بقیه کنار بشینند و نظاره گر آن باشند.