دولت سیزدهم بسیاری از شاخص‌ها و متغیر‌های کلان اقتصادی را متحول کرد
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه صف اول پنجشنبه شب با حضور دکتر داود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه به موضوع بررسی عملکرد اقتصادی دولت سیزدهم پرداخت که مشروح این گفت و گو را در زیر می خوانید: سوال: نگاهی داشته باشیم به مهمترین وظایفی که بر عهده سازمان برنامه و بودجه است؟ منظور:
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه صف اول پنجشنبه شب با حضور دکتر داود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه به موضوع بررسی عملکرد اقتصادی دولت سیزدهم پرداخت که مشروح این گفت و گو را در زیر می خوانید:
سوال: نگاهی داشته باشیم به مهمترین وظایفی که بر عهده سازمان برنامه و بودجه است؟
منظور: سازمان برنامه و بودجه همانطور که در عنوان آن است دو کار مهم را انجام می‌دهد، یک این است که در حوزه هماهنگی امور برنامه‌ای دستگاه‌های اجرایی عملا نقش مرکزی را ایفا می‌کند، به عبارت دیگر مجموعه نقش‌ها و وظایفی را که دستگاه‌ها باید انجام بدهند در سازمان برنامه به صورت منسجم، تلفیق شده و هماهنگ اینها تدوین می‌شود. نتیجه این برنامه ریزی‌ها ابتدا تدوین برنامه‌های سالانه است که بدانیم که هر دستگاهی در هر سال قرار است چه شاخص‌هایی را محقق بکند، چه اقدامات مهمی را باید انجام بدهد، به چه سوالاتی باید پاسخ بدهد و در یک گام بالاتر اینها تبدیل می‌شود به برنامه‌های میان مدت ۵ ساله که همان برنامه‌های توسعه ۵ ساله هستند و البته در یک گام بالاتر هم قاعدتا برنامه‌های بلند مدت هست که شاید به آن اصطلاحا بعنوان چشم انداز یا عناوین دیگری اتلاق بکنیم. ماموریت دیگر سازمان هم عملا تامین مالی و تنظیم گری جریان مالی در مجموعه دولت است، به عبارت دیگر سازمان برنامه در قسمت بودجه می‌بایست منابع لازم را برای تحقق اهداف دستگاه‌ها به موقع بتواند تامین و تخصیص بدهد و روی هزینه کرد آنها قاعدتا نظارت عملیاتی را انجام بدهد.
سوال: از نگاه خودتان بر اساس آنچه که بیان کردید عملکرد سازمان برنامه و بودجه را در سه سال اخیر چطور برنامه ریزی می‌کنید؟
منظور: همیشه سازمان برنامه در همه دولت‌ها بعنوان نقطه کانونی عمل می‌کند، به عبارت دیگر سازمان برنامه نخ تسبیح فعالیت همه دستگاه‌ها است، اگر این سازمان کار‌های خودش را به موقع انجام بدهد دقیق انجام بدهد، دستگاه‌ها را پشتیبانی بکنند طبیعتا دستگاه‌ها هم می‌توانند به ماموریت‌های خودشان عمل بکنند، ارزیابی من این است که، بنده که حدود یک سال و یک ماه است که در سازمان برنامه هستم، قبل از بنده هم همکار قبلی ما، سازمان برنامه نقش خودش را نسبتا با توجه به همه محدودیت‌هایی که وجود دارد به خوبی ایفا کرده است.
سوال: نخ تسبیح خوبی بوده؟
منظور: البته این را باید دیگران قضاوت بکنند.
سوال: اشاره کردید به این که سازمان را به نوعی نخ تسبیح باید ببینیم برای مجموعه دستگاه‌ها، از همین منظر بحث را پی بگیریم و ادامه بدهیم که با این نگاه و اقداماتی که سازمان برنامه و بودجه داشته در طول سه سال اخیر ما چقدر رشد اقتصادی داشتیم؟ چقدر در حوزه سرمایه گذاری تحول اتفاق افتاده؟ در تورم چه تغییراتی را مشاهده کردیم؟
منظور: البته کارکرد متغیر‌های کلان اقتصادی اصطلاحا فقط ناظر به عملکرد بودجه دولت نیست، بلکه حاصل کارکرد‌های مجموعه فعالان اقتصادی در بخش دولتی و غیردولتی، نهاد‌های عمومی است که حاصل آن را ما در رشد اقتصادی می‌بینیم. یک قسمت از بازیگر‌ها دستگاه‌های دولتی ما هستند که البته نقش بسیار مهمی دارند، دستگاه‌های دولتی عملا پشتیبانی کننده رشد اقتصاد ملی هستند و سازمان برنامه و بودجه هم طبق ماموریت اصطلاحا راهبر توسعه و پیشرفت کشور است. به عبارت دیگر سازمان برنامه در برنامه‌های ۵ سالهای که تدوین می‌کند فقط ناظر به دولت برنامه ریزی نمی‌کند بلکه برنامه مربوط است به کل بخش‌های اقتصادی.
سوال: یعنی لوکوموتیو و لوکوموتیوران باید ببینیم؟
منظور: بله دقیقا همین طور است. یعنی ما وقتی که برنامه ریزی می‌کنیم برای بخش کشاورزی، یک بخش کوچک آن دولت است. بخش بزرگ این خود مردم هستند. ما وقتی که برنامه ریزی می‌کنیم برای بخش صنعت، بخش کوچکی از آن را دولت تشکیل می‌دهد بخش عمده در بخش غیردولتی ما است، ما باید هنرمان این باشد که مجموعه این بخش‌های دولتی و غیر دولتی و نهاد‌های عمومی بتوانند با هم کار بکنند، همدیگر را کامل بکنند، من فکر می‌کنم که حاصل کارکرد اقتصاد در طی این سه سال گذشته قابل دفاع است. یعنی شما نگاه بکنید …
سوال: درصدی می‌توانید بگویید چقدر تغییر کرده است؟
منظور: رشد اقتصادی ما در سال ۱۴۰۰ طبق گزارش مرکز آمار ۵ و نیم درصد بود، یعنی نسبت به سال قبل ۵ و نیم درصد رشد کردیم، در سال ۱۴۰۱، ۵ درصد رشد کرده، در سال ۱۴۰۲ یعنی سال گذشته ۵ و ۷ دهم درصد رشد کرده یعنی ما سه سالی را پشت سر گذاشتیم که رشد بالای ۵ درصد را تجربه کردیم، بخواهم مقایسه بکنیم، در کل دهه ۹۰ میانگین رشد هر سال کمتر از یک درصد بوده است به طور متوسط ۷ دهم درصد بوده.
سوال:یعنی از ۹۰ تا ۹۹؟
منظور: بله از ۹۰ تا ۹۹، بنابراین می‌توانیم بگوییم که کارکرد اقتصاد کارکرد خوبی بوده.
سوال: این رشد بیشتر از کدام محل بوده است؟
منظور: همه بخش‌های ما رشد خوبی را نشان دادند، به طور خاص پیشران رشد ما بخش نفت و گاز بوده که نسبت به بخش‌های دیگر رشد بالاتری نشان داده، بعنوان مثال در سال گذشته از رشد ۵ و ۷ دهم درصدی که ما داشتیم، حدود کمتر از نیمی از این رشد مربوط به بخش نفتی بود، بخش نفت و گاز ما بود، بخش نفت و گاز خوشبختانه توانسته.
سوال: یعنی فروش نفت خام یا فرآورده‌های حاصل از آن؟
منظور: وقتی می‌گوییم رشد، مقصود فقط صادرات نیست، بلکه تولیدی است که بخشی از آن در داخل مصرف می‌شود بخشی صادر می‌شود، هم خود گاز طبیعی را شامل می‌شود، میعانات گازی را شامل می‌شود، خوراک پالایشگاه‌ها را شامل می‌شود، صادرات فرآورده، تولید فرآورده، همه اینها را ما می‌گوییم اصطلاحا بخش نفت و گاز، هم پایین دستی و هم بالادستی، اما در کنار این یک بخش عمده‌ای از رشد ما مربوط به بخش خدمات است، خوشبختانه موانع بخش خدمات ما به تدریج دارد برطرف می‌شود.
سوال: خدمات یعنی چه؟ منظور شما چیست؟
منظور: ما در بخش خدمات همه واحد‌هایی که کالا تولید نمی‌کنند بلکه خدمت تولید می‌کنند اینها می‌آیند در داخل بخش خدمات، مثلا بیمارستان‌ها، مدارس، آموزشگاه‌ها، فعالیت‌های هتلداری، فعالیت‌های رستوران داری، حمل و نقل، انبارداری، تمام اینها می‌آیند در حوزه خدمات قرار می‌گیرند، بخش خدمات عمدتا وقتی که اقتصاد‌ها پیشرفته می‌شوند، رشد بخش خدمات و سهم بخش خدمات غالب می‌شود بر بخش کشاورزی و همچنین بخش صنعت و معدن، یعنی ما اقتصاد را اگر به سه قسمت مهم تقسیم بکنیم، یکی بخش خدمات است، دیگری بخش کشاورزی و دیگری هم بخش صنعت و معدن، یعنی معادن هم می‌رود در داخل صنعت قرار می‌گیرد، اقتصاد‌های پیشرفته عمدتا دیگر بازی شان را در بخش خدمات انجام می‌دهند، تنوع بیشتر در ارائه خدمات و همچنین سهم بری بیشتر خدمات در مجموعه فعالیت‌های اقتصادی، ما هم، چون اقتصادمان کم کم دارد به بلوغ نزدیک می‌شود و به پیشرفتگی دارد نزدیک می‌شود بنابراین به طور طبیعی بخش خدمات ما الان دارد تبدیل می‌شود به آن پیشران اصلی.
سوال: یعنی می‌توانیم مجموعا بگوییم بهبود شرایط اقتصادی اتفاق افتاده است؟ مردم هم حس می‌کنند؟
منظور: بله، در بحث رشد، ما یکی از موضوعات مهم مان نحوه توزیع منافع حاصل از رشد است. ما وقتی که رشدمان اتفاق می‌افتد، کجا اتفاق می‌افتد؟ طبیعی است که بخش بزرگی از این رشد در شرکت‌های بزرگ ما به ویژه شرکت‌های بزرگ صنعتی ما اتفاق می‌افتد، این شرکت‌های بزرگ صنعتی منافع رشدشان چگونه تقسیم می‌شود؟ بین سهامدار‌ها تقسیم می‌شود، ممکن است خیلی از مردم سهامداری در شرکت‌های بزرگ نکنند یعنی اینها سهامداران معدود و محدودی دارند فلذا ما می‌گوییم در کنار رشد بحث عدالت در توزیع منافع رشد هم حائز اهمیت است، یک بخشی از اینها به طور طبیعی توزیع می‌شود، یعنی ما اگر بخواهیم منافع تولید را تقسیم بکنیم یک قسمت آن تبدیل می‌شود به حقوق و دستمزد، یک قسمت می‌شود عایدی صاحبان سرمایه، یک قسمت آن هم تبدیل می‌شود به سهم سایر نهاده‌های تولید. مثلا فرض کنید اجاره بها و … و اینها، شما نگاه می‌کنید در یک اقتصادی که حجم اقتصاد دارد بزرگ می‌شود، طبیعی است که همه مردم به صورت یکسان در این مجموعه سهم بری‌ها عمل نمی‌کنند، کسی که فرض کنید سه تا واحد آپارتمان داشته باشد، اجاره بها دریافت می‌کند از این سه واحد، روشن است که از رشد دارد بیشتر بهره مند می‌شود.
سوال: آن نکته عدالت که اشاره کردید را شما باید مدیریت کنید، آن چگونه اتفاق می‌افتد؟
منظور: نکته بعدی این است که وقتی که رشد اتفاق افتاد باید تلاش بکنیم با ابزار‌هایی بازتوزیع منافع رشد را انجام بدهیم، یعنی به طور طبیعی یک افرادی بهره‌مند شدند که خب، بعضی‌ها خیلی بهره‌مند شدند، ما باید برویم سراغ باز توزیع …
سوال: در همین سه سال؟
منظور: نه، همیشه، این یک فرآیند دائمی است. یعنی در همه اقتصاد‌ها یکی از کارکرد‌های دولت‌ها نقش.
سوال: ضریب جینی کاهش پیدا کرده در این سه سال؟
منظور: بله همین را می‌خواهم عرض بکنم، نقش اصلی دولت‌ها بازتوزیع درآمد است این بازتوزیع یعنی چه؟ یعنی آنهایی که توانستند سود سهام بالاتری بگیرند و اجاره بهای بیشتری بگیرند درآمد‌های کسب و کار بالاتری داشته باشند طبیعی است که از آنها دولت‌ها مالیات بیشتری می‌گیرند و این مالیات‌ها که تصاعدی هست بعدا می‌آید در سطوح پایین‌تر به صورت یارانه توزیع می‌شود، ما در سه سال گذشته …
سوال: البته بحث مالیات خیلی بحث گسترده‌ای است.
منظور: یکی از کارکرد‌های مالیات نقش بازتوزیع در درآمدی است.
سوال: نکته همین است که آیا همه این مالیات را پرداخت می‌کنند؟ از همه آنهایی که اشاره کردید که درآمد بیشتری داشتند یا از این رشد سود بیشتری دریافت کردند توانستید مالیات را دریافت کنید؟
منظور: من توضیح بیشتری می‌دهم، ولی من می‌خواهم این را عرض بکنم در سه سال گذشته رشد بازتوزیع درآمد در کشور ما قابل توجه است. ما فقط در سال قبل میزان بازتوزیع که انجام دادیم، حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان بوده است، این ۵۰۰ هزار میلیارد تومان ف ۳۳۰ هزار میلیارد تومان آن به صورت یارانه نقدی توزیع شده بین ۹ دهک جمعیتی، حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان بازتوزیع شده بین مستمری بگیران کمیته حضرت امام (ره) و سازمان بهزیستی، حدود ۱۶۰ هزار میلیارد تومان ما توزیع کردیم برای خرید تضمینی گندم و یارانه گندم و به همین ترتیب، حدود ۳۴ هزار میلیارد تومان برای یارانه دارو توزیع کردیم، سرجمع ..
سوال: همه اینها از محل درآمد مالیاتی بوده؟
منظور: سرجمع این‌هایی که ما توزیع کردیم فقط این در جدول هدفمندی یارانه‌ها است، سرجمع اینها را من فکر می‌کنم ۵۰۰ هزار میلیارد تومان عرض کردم باید اصلاح کنم حدود ۶۰۰ هزار میلیارد تومان، فقط ما در بحث هدفمندی یارانه‌ها توزیع کردیم. همه اینها به کنار، ما یکسری بازتوزیع‌های دیگری هم داریم که به صورت‌های دیگری دارد بازتوزیع می‌شود، در مجموع من فکر می‌کنم که سهم بازتوزیع درآمدی در بودجه دولت یک سهم متنابهی است و قابل توجه است و این را اگر شما با سه سال قبل مقایسه کنید با ابتدای دولت، ما می‌بینیم در تمام این شاخص‌های بازتوزیعی یک رشد‌های قابل توجهی داشتیم، بعنوان مثال در سال ۱۴۰۱ یارانه‌های نقدی که دولت پرداخت می‌کرد بین ۶ تا ۸ برابر شد، ما در سال گذشته یارانه مستمری بگیران کمیته امداد و بهزیستی را ۴۰ درصد رشد دادیم، امسال ۳۰ درصد رشد دادیم برای هر کدام از مستمری بگیران، بنابراین دولت تمام تلاشش این است که بتواند همه مردم را در منافع رشد سهیم بکند.
پخش گزارش
سوال: بپردازیم به موضوع حساب واحد خزانه که در این گزارش هم با هم دیدیم یکی از اقدامات مهم دولت بود برای انضباط بخشی بودجه، ابتدا بفرمایید که چقدر انجام شده و چقدر مانده؟
منظور: من فکر می‌کنم که الان همانطور که آقای دکتر خاندوزی هم در این گزارش اشاره کردند، عمده حساب دستگاه‌های دولتی اینها به حساب واحد خزانه نزد بانک مرکزی انتقال پیدا کرده، سابق بر این …
سوال: این حساب واحد یعنی چه؟
منظور: سابق بر این هر دستگاهی برای دریافت‌ها و پرداخت‌های خودش حساب‌های متعددی داشت، فقط با تشخیص ذیحساب می‌توانست نزد هر بانکی حساب باز بکند.
سوال: ذیحساب خود آن سازمان؟
منظور: به نام خود سازمان، فلذا افراد صاحب امضا، افراد مجاز می‌توانستند حساب‌های متعددی را نزد بانک‌ها داشته باشند. از زمانی که حساب واحد ایجاد شد گفتند که تمام دستگاه‌ها باید تمام دریافت و پرداخت هایشان از طریق یک حساب نزد بانک مرکزی انجام بگیرد که مشخص باشد که دقیقا ورودی هایشان چقدر است؟ خروجی هایشان چه میزان است و یک شفافیتی را ما در کارکرد مالی دستگاه‌ها داشته باشیم و اینها نظارت پذیر بشوند، خیلی کمک کرد به این که دستگاه‌های دولتی انضباط و شفافیت مالی بهتری را بتوانند پیدا بکنند و ذیحساب‌ها روی آنها بهتر کنترل بکنند، دیوان محاسبات ورود بهتری بکند، الان من فکر می‌کنم که بخش عمده دستگاه‌ها برایشان اتفاق افتاده الا دستگاه‌هایی که مجوز خاص دارند به دلایل ویژه‌ای، آنقدر که من اطلاع دارم برخی از دستگاه‌های وزارت نفت اینها از مراجع مربوط مجوز‌هایی دارند که به تعداد مشخصی حساب دیگری هم داشته باشند که پشتیبانی بکنند حساب‌های اصلی آنها را.
سوال: باید همین طور باشد یا نه؟ آنها هم می‌توانند متصل بشوند؟
منظور: بله می‌شود در مرحله‌ای اینها را هم انتقال داد ولی با توجه به ضرورت‌هایی که وجود دارد مخصوصا آنچه که مربوط به شرایط تحریم و شرایط بیرونی می‌شود، این الزام وجود دارد که همچنان تعدادی از حساب‌ها مجاز باشند که خارج از حساب واحد عمل بکند، همچنین دانشگاه علوم پزشکی هم با توجه به نوع فعالیتی که انجام می‌دهند، عمدتا اینها حساب‌های متعددی دارند نزد بانک‌های مختلف، البته اینها باید در یک زمان بندی حتما اینها هم انتقال پیدا بکنند به حساب واحد خزانه.
سوال: یعنی با این توضیح می‌توانیم بگوییم درصد خیلی خوبی این اتفاق افتاده، خیلی محدود است که …
منظور: بله آنهایی که باقیمانده موارد خاص است با مجوز
سوال: پس با این توضیح تکمیلی جنابعالی باید بگوییم تمام شده و همه متصل شدند، اینها قرار نیست که دیگر متصل بشوند.
منظور: ما الان هر روز می‌توانیم کنترل بکنیم که بعنوان مثال در وزارت راه و شهرسازی در مجموع حساب‌های تک تک شرکت‌های آنها و واحد‌های تابعه آنها چه مقدار موجودی هست، همچنین تمام دستگاه‌های دیگر، یعنی این نظارت پذیری را ما الان داریم، من همین الان در لحظه می‌توانم خدمت شما بگویم که مجموع مانده حساب تمام دستگاه‌های دولتی ما چقدر است.
سوال: و از منابع رسوب کرده چه استفاده‌ای شد؟
منظور: یکی از کاربرد‌های منابع رسوب کرده اختیارات دولت است و خزانه داری، اصطلاحا ماده ۱۲۵ قانون محاسبات است که اگر احیانا ما یک جایی برای یک پرداخت مشخصی نیاز داریم که به صورت فوری پرداختی بکنیم، اما الان در آن نقطه و در آن حساب دریافت ما پول کافی فراهم نیست، ما می‌توانیم از سایر موجودی‌ها این را انجام بدهیم، پرداخت بکنیم و با یک زمان بندی کوتاهی این را برگردانیم به حساب آن دستگاه دولتی. ما از این ابزار داریم استفاده موثری می‌کنیم، همین باعث شده که در سه سال گذشته عملا دولت یعنی مجموعه بانک مرکزی و خزانه داری و سازمان برنامه، از تنخواه گردان بانک مرکزی برای پرداخت‌های خودشان در بودجه عمومی استفاده نکردند.
سوال: جلوی استقراض‌ها را گرفت؟
منظور: بله، استقراض از بانک مرکزی و اینها را عملا متوقف کردیم و خیلی کار دولت را روان کرده این ابزار.
سوال: مشخصا می‌توانید بفرمایید که این منابع رسوب شده کجا استفاده شد؟ مثلا عرض می‌کنم مطالبات گندمکاران یا مثلا پروژه‌های عمرانی؟
منظور: بله، یک بخشی اتفاقا از مطالبات گندمکاران را ما در سال گذشته که کمبود منابع داشتیم از همین حساب‌های متمرکز و جابجایی حساب‌ها انجام دادیم، استحضار دارید ما منابع مان در طول سال تحقق پیدا می‌کند، پرداخت هایمان مخصوصا گندم در سه ماه باید انجام شود فلذا ما مجبور هستیم با جابجایی حساب‌ها یک نظمی را برقرار بکنیم که تعهدات کوتاه مدت مان انجام بشود در یک زمان در چند ماه این را بتوانیم.
سوال: گام بعد از حساب واحد اجرای پرداخت به ذینفع نهایی است.
منظور: بله یکی از اقداماتی که ما در مدیریت یکپارچه مالی دولت باید اجرا بکنیم پرداخت به ذینفع نهایی است، پرداخت به ذینفع نهایی به این معنی است که ما به جای این که پول را بدهیم در حساب یک دستگاهی و در آنجا انباشته بماند تا بعدا ذینفعی پیدا بشود که آن دستگاه به ذینفع پرداخت بکند، ما حساب دستگاه را به صورت اعتباری عملا تامین می‌کنیم.
سوال: مصداقی و مثالی می‌گویید؟
منظور: فرض بفرمایید که ما الان حساب شما را به اندازه ۲۰۰ میلیارد تومان اصطلاحا شارژ می‌کنیم، اما این ۲۰۰ میلیارد تومان عملا جریان وجوه نقدی می‌تواند نباشد فقط اعتبار است، زمانی که شما این را هزینه کردید به یک پیمانکاری می‌خواهید پرداخت بکنید یا پرداخت خاصی انجام بدهید، اعلام می‌کنید و آن زمان در وجه آن ذینفع پرداخت انجام می‌گیرد، پرداخت اصلی به دستگاه نمی‌شود، پرداخت اصلی به ذینفع انجام می‌گیرد.
سوال: فایده اش فقط این است که مطالبات ذینفعان به موقع پرداخت بشود یا نه؟ اهداف دیگری هم دارد؟
منظور: فایده اش این است که اولا باز نظارت پذیری را بیشتر می‌کند، یعنی ما دقیقا می‌دانیم باید دستگاه به ما بگوید که این مبلغی که شما دارید می‌دهید به این افراد داده می‌شود بابت این موضوع خاص و بنابراین جلوی هرگونه انحرافی را در هزینه‌ها می‌گیرد، من مثال بزنم، الان تمام کارکنان دولت پرداخت شان ذینفع نهایی است یعنی دستگاه‌ها لیست و فهرست حقوق بگیران شان را و میزان حقوق شان را در یک بانک اطلاعاتی، در یک فایل اطلاعاتی اعلام می‌کنند به خزانه، خزانه مستقیما از آن حساب‌هایی که نزد بانک مرکزی دارد در یک لحظه تمام اینها را پرداخت می‌کند یعنی مستقیم پول می‌رود در حساب‌ها می‌نشیند به اعتبار آن فایل‌های اطلاعاتی که دستگاه‌ها دادند این فایل‌ها را هم خزانه کنترل می‌کند که ما بدانیم که آیا این محاسبات حقوق و دستمزدی درست انجام شده یا نشده، هم سازمان برنامه کنترل می‌کند، بنابراین الان دو مرحله کنترل دارد انجام می‌گیرد وقتی که این کنترل‌ها انجام گرفت، در یک لحظه، در یک ساعت تمام پرداخت‌های کارکنان دولت انجام می‌گیرد.
سوال: برای خرید‌های دولتی یا طرح‌های عمرانی هم همین اتفاق افتاده است به نفع ذینفع نهایی دارد پرداخت می‌شود.
منظور: امسال ما یک گام دیگر هم برداشتیم در هدفمندی هم گفتیم پرداخت‌هایی که به مستمری بگیران سازمان بهزیستی انجام می‌گیرد، آن هم همین طور است یعنی سازمان بهزیستی فهرست مستمری بگیران را به خزانه می‌دهد به سازمان هدفمندی یارانه‌ها می‌دهد سازمان هدفمندی یارانه‌ها هم مستقیم در وجه آنها پرداخت می‌کند. مرحله بعدی این است که در طرح‌های عمرانی هم همین کار را بکنیم الان همکاران ما به لحاظ زیرساختی بستر پرداخت‌ها را به ذینفعان طرح‌های عمرانی فراهم کردند و امیدوار هستیم که بتوانیم شروع کنیم به اجرای پرداخت ذینفع نهایی.
سوال: یعنی جزو برنامه‌تان است و هنوز اجرایی نشده است؟
منظور: زیرساخت‌هایش فراهم شده نرم‌افزار هایش انجام شده آزمایش‌های مقدماتی انجام گرفته است الان مانعی نیست و به تدریج باید این کار را انجام بدهیم. همکاران ما در سازمان برنامه و خزانه‌داری دارند با دستگاه‌هایی که آماده‌تر و داوطلب‌تر هستند اینها را مرحله به مرحله جلو می‌برند.
سوال: مثلاً عرض می‌کنم تا پایان شش ماه اول می‌توانیم بگوییم این موضوع نهایی شده و دیگر طرح‌های عمرانی هم در همین مسیر قرار گرفتند.
منظور: الان شاید نتوانم زمان دقیق را به شما بگویم.
سوال: مانعی وجود دارد؟
منظور: مانعی ندارد منتها باید هماهنگی‌های اجرا اتفاق بیفتد یعنی الان باید همه دستگاه‌های ما آماده این کار شده باشند همه اینها به خزانه برنمی‌گردد بلکه باید تک تک دستگاه‌ها برای این کار مهیا شوند.
سوال: این طرف آمادگی است و باید دستگاه‌ها همراه شوند و خرید‌های دولتی هم همینطور؟
منظور: بله همه موارد، خرید‌های دولتی هم در مسیر انجام است ولی ساده‌تر است به خاطر این که خرید‌های دولتی عملاً دارد در یک سامانه متمرکز انجام می‌گیرد با انجام خرید‌های دولتی در آن سامانه که اصطلاحاً سامانه ستاد است آن کار را تسهیل می‌کند.
سوال: یکی از موضوعات و اقدامات مهمی که در دولت آیت الله شهید رئیسی انجام شد به سرانجام رسیدن پروژه‌های نیمه تمام، پروژه‌های عمرانی نیمه تمام بوده، طرح‌هایی که از قبل مانده بودند. آماری دارید که در این سه سال چقدر از این طرح‌های قدیمی عمرانی به سرانجام رسیدند؟
منظور: سیاست دولت در سه سال گذشته این بود که توزیع اعتبارات را مخصوصاً تخصیص‌ها و همچنین تنظیم بودجه‌ها را در زمان لایحه بودجه به گونه‌ای پیش ببرد که طرح‌های خاتمه، اینها در اولویت به بهره‌برداری برسد و خوشبختانه بالغ بر ۲۰۰ هزار میلیارد تومان فقط برای مصوبات سفر آقای رئیس جمهور در قالب مصوبات سفر تخصیص پیدا کرد.
سوال: این عدد برای کل سفر یا نه، فقط طرح‌های نیمه تمام عمرانی؟
منظور: برای طرح‌های عمرانی که در سفر مصوب شده بود؛ بنابراین این امکان فراهم شد که طرح‌های عمرانی که در سفر وعده می‌شد بتواند هرچه زودتر به بهره‌برداری برسد.
سوال: این دو تا می‌شود یعنی طرح‌های جدیدی که تصویب می‌شوند در کنار طرح‌هایی که از قبل مانده بودند یا نه، منظورتان همان طرح‌های قدیمی نیمه تمام است؟
منظور: طرح‌هایی که در سفر معمولاً مصوب می‌شد یک فرایندی را طی می‌کرد اولویت در مصوبات سفر این بود که طرح‌هایی که از قبل شناسنامه‌دار بودند شروع شده بودند به دلایلی یا کند پیشرفت می‌کردند یا متوقف شده بودند، اینها تصمیم گیری می‌شد که در یک دوره زمانی منابع تامین شود و اینها به بهره‌برداری برسند، کمتر طرح‌های جدید در سفر مصوب شد بلکه اولویت گذاری نسبت به طرح‌هایی بود که از گذشته شروع شده بود و زمان طولانی از آنها گذشته بود.
سوال: و به یک سرانجامی قاعدتاً رسیدند. درصد دارید که بفرمایید؟
منظور: بله فکر می‌کنم در سال گذشته تعداد طرح‌ها و پروژه‌ها، چون ما وقتی که طرح می‌گوییم یک طرح خودش ممکن است شامل ۵۰ پروژه باشد لذا تعداد پروژه‌هایی که به بهره‌برداری رسید در سال گذشته بالغ بر ۱۰۰۰ پروژه بود.
سوال: چقدر مانده از همین نیمه تمام‌ها و قدیمی‌ها؟
منظور: بسیار زیاد، یکی از اشکالات ما در نظام بودجه ریزی طرح‌های نیمه تمام زیادی است که اینها روی هم انباشته شده بود و الان تعداد این طرح‌ها و میزان اعتباراتی که لازم است که اینها خاتمه پیدا کند مقادیر متنابهی است که به عنوان مثال اگر ما ۱۰ سال بودجه‌مان را اختصاص بدهیم بودجه‌های عمرانی مان را شاید بتوانیم اینها را تکمیل کنیم.
سوال: نمی‌شود از ظرفیت بخش خصوصی استفاده کرد؟
منظور: یکی از ابتکارات این است که ما طرح‌های دولتی را به صورت مشارکتی اجرا کنیم، اما چون طرح‌های دولتی عمدتاً جذابیت مالی زیادی ندارد و جریان نقدینگی که ایجاد می‌کند پاسخگوی بازده مناسب برای سرمایه‌گذار نیست، استقبال چندانی از اینها نمی‌شود از برخی از طرح‌ها استقبال خوبی شده است مثلاً طرح‌های راه سازی، چون از طریق عوارض و … سرمایه‌گذار می‌تواند سرمایه خودش را بازیافت کند البته باز با توجه به این که معمولاً تعرفه‌ها پایین نگه داشته می‌شود، عوارض جاده‌ها پایین نگه داشته می‌شود الان سرمایه‌گذارانی که عمدتاً بانک‌ها بودند و می‌آمدند در طرح‌های راه سرمایه‌گذاری می‌کردند آنها هم انگیزه‌هایشان خیلی پایین آمده، طرح‌های مشارکتی بخش راه ما نسبت به گذشته مثلاً دهه ۷۰ و ۸۰ خیلی کمتر شده و لذا باید بپذیریم اگر بنا است بخش غیر دولتی بیاید در طرح‌های عمرانی سرمایه‌گذاری کند بازده کافی دریافت کند، جریان نقدینگی مناسب برایش ایجاد شود که مطمئن باشد مثلاً در طی ۵ سال، ۱۰ سال می‌تواند منابع خودش را با سود بازیافت کند.
سوال: برای این هدف به راهکار رسیدید؟
منظور: مشخص است فقط باید بپذیریم که قیمت‌ها و تعرفه‌های آن را مردم پرداخت کنند منتها، چون نگاه معمولا در دولت یک نگاه حمایتی به مردم است لذا این که بخواهند به راحتی تصمیم بگیرند در بدنه دولت که تعرفه‌ها را افزایش بدهند، عوارض را افزایش بدهند اینها قدری با مانع مواجه می‌شود و همین هم باعث می‌شود که بخش خصوصی نسبت به ورود به طرح‌های عمرانی خیلی انگیزه نداشته باشد.
سوال: مهمترین طرح‌های ملی که با همین نگاه و رویکردی که توضیح دادید به سرانجام رسیدند و افتتاح شدند چه طرح‌هایی بودند؟
منظور: عناوین این طرح‌ها را همکاران ما اطلاع رسانی کردند، ما در همه حوزه‌ها مثلاً در حوزه ریلی، در حوزه بزرگراهی، آزادراهی، بیمارستان‌ها، مدارس، طرح‌های آبرسانی، طرح‌های تصفیه خانه فاضلاب، مدارس، ساختمان‌های دانشگاه‌ها، فرهنگسرا‌ها در تمام اینها تعداد قابل توجهی از طرح‌های ما به بهره‌برداری رسیدند ولی مواردی بوده که یک بیمارستانی بالغ بر ۱۵ سال پیش شروع شده ما اهتمام کردیم در این دوره تمام شد. مثلاً من خودم توفیق داشتم در یک ماه یا دو ماه گذشته بود به شهرستان خمین رفتم یک بیمارستانی در آنجا افتتاح کردم که گفتند سال ۱۳۸۸ شروع شده است بنابراین مردم الان دارند از این بیمارستان منتفع می‌شوند بعد از ۱۴ -۱۵ سال یا مثلاً فرض کنید راهی در استان کهکیلویه و بویراحمد از پاتاوه به دهدشت افتتاح شد، ۳۰ سال پیش شروع شده بود و الان به بهره برداری رسید.
سوال: و این وضعیت تبعات زیادی خواهد داشت.
منظور: بله، سرمایه مستهلک می‌شود، طرح‌های نیمه کاره معمولا در اثر گرم و سرد شدن و تغییرات آب و هوایی و … معمولاً آسیب می‌بینند.
سوال: ۳۰ سال خودش یک نسل است. یک گزارش ببینیم.
” پخش گزارش”
سوال: بر اساس گزارشی که دیدیم بودجه مصوب برای سال ۱۴۰۳ برای خرید تضمینی محصولات اساسی کشاورزی چقدر است؟
منظور: در جدول هدفمندی یارانه‌ها که روز‌های گذشته توسط رئیس محترم مجلس جداول بودجه ابلاغ شد پیش بینی ما این بود که امسال هم حدود ده و نیم میلیون تن گندم خریداری کنیم، قیمت خرید تضمینی را هم امسال ۱۷۵۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم تعیین شده بنابراین برآورد ما این است که چیزی حدود ۱۸۰ -۱۹۰ هزار میلیارد تومان باید صرف خرید گندم شود.
سوال: مجموعه محصولات چطور؟
منظور: آنچه که خرید تضمینی روی آن انجام می‌گیرد در واقع خرید تضمینی گندم است، بقیه محصولات کشاورزی قیمت تضمینی دارد یعنی به عبارت دیگر یک مجموعه‌ای در وزارت جهاد کشاورزی در مورد برخی از اقلام مهم قیمت تضمینی اعلام می‌کند.
سوال: یعنی فقط برای گندم برنامه خرید تضمینی وجود دارد؟
منظور: بله خرید تضمینی صرفاً در مورد گندم انجام می‌گیرد ولی در بقیه کالا‌ها قیمت تضمینی است.
سوال: تا الان چقدر خریداری شده است؟
منظور: این ابتکار عملی که الان انجام گرفته در سال گذشته و در سال جاری یک افزایش قیمت خوبی را دولت برای خرید گندم پیش بینی کرده که کشاورزان تشویق شوند گندم بیشتری تولید کنند و خودکفایی گندم اتفاق بیفتد.
سوال: این از نظر دولت است یا کشاورزان هم این نگاه را دارند؟
منظور: بله کشاورزان هم استقبال می‌کنند، در سال گذشته حدود ده و نیم میلیون تن کشاورزان گندم تولید کردند. ما در سالهای قبل از آن میزان واردات قابل توجهی انجام می‌دادیم در حدود ۳ تا ۴ میلیارد دلار صرف واردات گندم می‌کردیم و این الان تقریبا به کمتر از یک میلیارد دلار آن هم فقط برای ذخایر راهبردی واردات اگر لازم باشد انجام می‌گیرد؛ لذا ما با سیاست خرید تضمینی و با تعیین قیمتی که برای کشاورز جذاب است این انگیزه را برای کشاورز ایجاد کردیم که کشاورزان بتوانند کشت دیم و کشت آبی بیشتری را در گندم انجام بدهند و خوشبختانه جواب داد یعنی هم ما سال گذشته خرید خوبی انجام دادیم و هم امسال در دو ماه اول سال میزان خریدی که انجام شده حدود ۲ میلیون تن است.
سوال: تاخیر در پرداخت هم صورت گرفته است؟
منظور: خرید‌ها تقریباً از نیمه فروردین شروع شده بنابراین آنهایی که همین طور به تدریج دارند تحویل می‌دهند آنها باید مطالباتشان را دریافت کنند. نکته مهم این است که ما باید ساز و کاری را پیش بینی کنیم، چون منابع هدفمندی ما در طول سال تحقق پیدا می‌کند، اما کشاورز نمی‌تواند منتظر باشد آخر سال یا ۶ ماه دیگر ما پولش را بدهیم باید الان تامین کنیم.
سوال: قانونی که ۲۴ ساعت است.
منظور: نه فکر می‌کنم زمانی که دادند یک ماه است.
سوال: نه ۲۴ ساعت است، همکاران ما در گروه تخصصی این را بررسی کردند طبق قانون، ۲۴ ساعت بعد از خرید باید پرداخت شود.
منظور: من حضور ذهن ندارم که در قانون چنین تصویبی شده باشد ممکن است آیین نامه یا دستورالعملی باشد ولی تکلیف قانون این نیست، چون قطعاً در ۲۴ ساعت چنین اتفاقی نمی‌تواند بیفتد حالا هرچه که قانون است. آن چه که مهم است این است که ما ساز و کاری باید پیش‌بینی و اجرا کنیم که کشاورزان بتوانند در یک بازه زمانی کوتاه مطالباتشان را دریافت کنند والا بی‌انگیزه می‌شوند ممکن است در طرح مشارکت نکنند.
سوال: اگر آن ۲۴ ساعت اتفاق نیفتاده یا مثلاً چند ماه که اشاره کردید بخواهد زمان ببرد، طبیعتاً آن دلسردی ایجاد می‌شود. نمی‌شد ساز و کار از قبل طراحی کرد؟ مثلاً در مورد حساب واحد که با هم صحبت کردیم نمی‌توانست این اتفاق بیفتد، یک ساز و کاری باشد حالا فرض کنید ۲۴ ساعت نیست البته عرض کردم طبق قانون بررسی که شده ۲۴ ساعت است ولی یک زمان محدودی مثلاً حداکثر یک هفته.
منظور: محدودیت‌هایی دارد اینجا نمی‌خواهیم وارد بحث کارشناسی بشویم یکی از محدودیت‌هایش این است که استفاده از ماده ۱۲۵ برای بودجه عمومی استفاده می‌شود نه برای هدفمندی یارانه‌ها، ما باید به لحاظ قانونی یک مجوز خاص بگیریم که بتوانیم این جا استفاده کنیم این هم یکی از آن فرایند‌هایی است که سازمان برنامه دارد دنبال می‌کند.
سوال: احتمالاً باید یک اصلاحی در قانون صورت بگیرد که بشود از حساب واحد برای این جا استفاده کرد.
منظور: اصلاح قانون نیاز ندارد ولی حتماً به مجوز‌هایی نیاز دارد که ما این مجوز‌ها را دریافت کردیم و داریم کارسازی می‌کنیم از دولت
سوال: می‌رسید به ساز و کار جدید.
منظور: بله ما الان منابعی را تجهیز کردیم که این منابع در آستانه تامین و واریز به حساب سازمان هدفمندی یارانه‌ها است. فکر می‌کنم در روز‌های اول هفته آینده گشایش‌های خوبی ایجاد خواهد شد و ما بتوانیم بخشی از این مطالبات را به روز کنیم این جریان ادامه دارد یعنی هر کسی گندمش را می‌فروشد ما باید تنظیم کنیم که در یک بازه زمانی قابل قبول هر آنچه که در قانون یا در آیین نامه تعیین شده بتوانیم آنها را بازپرداخت کنیم.
سوال: هفته آینده را که اشاره کردید ابتدای هفته شنبه و یکشنبه را داریم دو روز میانی هم تعطیل است کشاورزان این امید را داشته باشند که بتوانند مطالبات را دریافت کنند؟
منظور: همکاران ما هم در سازمان هدفمندی دارند تلاش می‌کنند که این مطالبات را پرداخت کنند.
سوال: آن چه که عقب مانده است تقریباً می‌توانیم بگوییم به سرانجام می‌رسد و دیگر مطالبه‌ای نمی‌ماند و به روز می‌شود یا این که به سمت به روز شدن حرکت می‌کند؟
منظور: انشاالله، دوستان ما از ابتدای هفته آینده اینها را به تدریج شروع به تسویه کردن می‌کنند.
سوال: با این اقدامات مختلفی که از ابتدای گفتگو به آنها پرداختیم که نتایج بسیار ارزشمندی داشتند در این حوزه چه اقدامی را خواهید داشت که پایدار باشد و سالهای بعد این شرایط را دیگر نبینیم و مطالبات با یک نظم مشخصی و با برنامه پرداخت شود؟
منظور: الان هم مطالبات دارد با نظم مشخص پرداخت می‌شود، سال گذشته هم پرداخت شد دولت خودش را مکلف می‌داند بدهی‌های خودش را مخصوصاً به کشاورز‌ها به عنوان دیون ممتاز پرداخت کند ولی معمولاً در ابتدای هر سال تامین منابع در یکی دو ماه اول سال معمولاً کمتر از ماه‌های دیگر است، چون نیمه اول فروردین که تعطیل است عمدتاً ۱۵ روز اول سال تا دستگاه‌های تجهیز کننده منابع شروع به کار کنند، منابع وصول شود و بیاید با یک تاخیر انجام می‌شود ولی دولت بدهی خودش را به عنوان دانه ممتاز تلقی می‌کند و همه ظرفیتش را به کار می‌گیرد که آنها را تسویه کند.
سوال: نکات پایینی و جمع‌بندی جنابعالی را بشنویم.
منظور: نکته پایانی این است که تمام تلاش دولت و همکاران ما در دولت این است که بتوانیم برای هموطنان عزیزمان رضایت خاطر بیشتری را تامین کنیم. قانون رتبه بندی در آموزش و پرورش بیش از ۱۰ سال بود مطرح بود که انجام بشود ولی نهایتاً این دولت در همان سال اول رتبه بندی را اجرا کرد، رتبه‌بندی معلم‌ها بالغ بر ۵۰ هزار میلیارد تومان در سال هزینه برمی‌دارد یا موضوع متناسب سازی حقوق بازنشستگان این یکی دیگر از اقدامات مهمی است که خوشبختانه در قانون بودجه امسال پیش بینی شده و الان هم همکاران ما دارند آماده می‌شوند با توجه به اینکه جداول بودجه در همین روز‌های گذشته ابلاغ شده احکام مربوط به بازنشستگان را چه در صندوق دولتی و چه در تامین اجتماعی بر اساس متناسب سازی صادر کنند. امیدوار هستیم که در روز‌های آینده شاهد اصلاح احکام بازنشستگان عزیز هم باشیم.