به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، یکی از سخنرانان پنل نخست در همایش «چیستی امکان و موانع وفاق ملی در ایران امروز» دکتر حسن امیدوار بود که سخنانش در کانال باشگاه اندیشه، منتشر شده است. این پنل با همکاری گروه صلح انجمن جامعه شناسی ایران روز چهارشنبه ۳۰ آبان ۱۴۰۳، با حضور، سعید معیدفر، صادق زیباکلام، علی‌محمد حاضری، احمد بخارایی زهرا نژادبهرام برگزار شد.
حسن امیدوار، جامعه‌شناس، در سخنانی در نشست نخست گروه علمی و تخصصی فعال در زمینه علوم اجتماعی، به بررسی مفهوم وفاق اجتماعی و اهمیت آن در شرایط اجتماعی و سیاسی ایران امروز پرداخت. وی در این نشست اظهار کرد: «هدف این نشست گسترش شناخت علمی از مقوله صلح و همبستگی اجتماعی و همچنین ایجاد درک صحیح از نیاز جامعه به صلح و وفاق بود.»
امیدوار در ادامه توضیح داد: «در ابتدای نشست، به دو مفهوم مهم در ادبیات صلح پرداخته شد: صلح منفی و صلح مثبت. صلح منفی به‌طور سنتی به معنای عدم وجود خشونت و درگیری در نظر گرفته می‌شود که در نسل اول صلح‌جویان مورد توجه بود. این افراد معتقد بودند که برای ایجاد جامعه‌ای صلح‌آمیز، باید بر صلح درونی افراد و مسائل روان‌شناختی تمرکز کرد. اما پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که این دیدگاه تأثیر قابل‌توجهی نداشته است.»
وی افزود: «پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که خشونت و صلح نه ویژگی‌های ذاتی، بلکه برساخت‌های اجتماعی و اقتصادی هستند. این تغییر نگرش منجر به تعریف جدیدی از صلح به نام ‘صلح مثبت’ شد؛ صلحی که نه‌تنها بر عدم خشونت‌های مستقیم، بلکه بر مسائلی چون خشونت‌های غیرمستقیم، توافق اجتماعی و عدالت اجتماعی نیز تأکید دارد.»
امیدوار سپس به مفهوم وفاق اجتماعی و اهمیت آن در همبستگی و پیوستگی میان گروه‌های مختلف جامعه پرداخت و گفت: «وفاق اجتماعی که در ابتدا به همبستگی حقوقی مربوط می‌شود، به مجموعه‌ای از حقوق اشاره دارد که هدف آن تقویت پیوند میان افراد جامعه است. مفاهیمی چون حق توسعه، حق صلح و حق محیط زیست به‌عنوان مفاهیم کلیدی مطرح شدند که در جمهوری اسلامی ایران از اهمیت بالایی برخوردارند.»
وی همچنین به تاریخچه فراخوان‌ها برای “نفاق ملی” در کشورهای مختلف اشاره کرد و بیان داشت: «این فراخوان‌ها معمولاً توسط دولت‌ها یا گروه‌های ذینفع مطرح می‌شود تا از تهدیداتی که همبستگی اجتماعی را تضعیف می‌کند، جلوگیری شود. در ایران نیز این سؤال مطرح است که چه چیزی می‌تواند جایگزین پیوندهای قدیمی مانند ارتباط با خانواده، گروه‌های مرجع یا روحانیت شود که به دلیل شرایط مختلف دچار تضعیف شده‌اند.»
حسن امیدوار تأکید کرد: «با توجه به گسست‌های طبقاتی و ناترازی‌های اجتماعی که در جامعه ایران وجود دارد، مباحث و پژوهش‌های این نشست می‌تواند به ارائه راه‌حل‌های علمی و عملی در جهت تقویت وفاق اجتماعی و وحدت ملی کمک کند.» وی همچنین به نظریات جامعه‌شناسانی مانند مونتسکیو اشاره کرد که در اندیشه‌هایشان به پیچیدگی‌های روزافزون جوامع و افزایش فردیت توجه دارند و قرارداد اجتماعی را به عنوان راه‌حل مطرح کرده‌اند.
امیدوار با اشاره به نیاز به تقارن و هماهنگی در شرایط کنونی جامعه ایران بیشتر از هر زمان دیگری احساس می‌شود، گفت: «علی‌رغم تمام مشکلات و چالش‌ها، وضعیت شکننده کشور و بحران‌های دائمی که آن را احاطه کرده، باعث شده اقتصاد کشور آسیب‌پذیر و وضعیت اجتماعی بسیار آشفته گردد. انواع آسیب‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به شکل‌های غیرقابل‌کنترلی در حال ظهور هستند و این روند هر روز شدیدتر می‌شود.»
وی تصریح کرد: «در چنین شرایطی، نیاز فوری است که راهی پیدا کنیم تا به یکدیگر برگردیم و برای کشور عزیزمان گامی مثبت برداریم. اگر این روند ادامه پیدا کند، کشور ما به طور فزاینده‌ای ضعیف‌تر می‌شود و همسایگان ما به تهدیدی جدی تبدیل خواهند شد. جامعه ایران امروز دیگر نمی‌تواند به شرایط گذشته فکر کند و باید به همبستگی ملی دست یابد. این همبستگی، تنها راهی است که می‌تواند ما را به مسیر بازگشت به یکدیگر هدایت کند و موجب تقویت و پیشرفت کشور شود.»
امیدوار با بیان اینکه مشکل حاکمیت تنها به رضایت مردم محدود نمی‌شود؛ بلکه برای بقای خود حاکمیت نیز باید انعطاف‌پذیری‌های مهمی از خود نشان دهد، افزود: «نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد تغییر جهت استراتژیک حاکمیت است. در وضعیت کنونی، ما واقعاً در موقعیت خطرناکی ایستاده‌ایم و ادامه این وضعیت می‌تواند به طور جدی به موجودیت کشور آسیب بزند.»
بیشتر بخوانید:
علی‌محمد حاضری: تغییرات ساختار نظام بر اساس اشتباهات گذشته نباشد / توافق‌های اجتماعی زمانی موثر است که بر اساس درک مشترک و صادقانه طرفین باشد
احمد بخارایی: هدایت صحیح کشمکش موجود، وفاق بزرگی را به همراه دارد / رقابت در ایران به عنوان عامل بنیادی عمل می کند
زهرا نژادبهرام: هنوز نتوانسته ایم راه آینده را پیدا کنیم / عضویت مردم در شبکه های اجتماعی با اختلاف کم بین مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها برابری می کند
معیدفر: دستیابی به وفاق ، خیال است / افراد با حجاب متفاوت در مترو یا خیابان به هم احترام می گذارند / حاکمیت مانع تعامل آزادانه افراد و گروه ها می شود
216216