جایگزینی ارائه مقاله با تایید کارشناسان در رساله‌های دکتری دانشگاه آزاد

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو از دانشگاه آزاد اسلامی، شورای سیاست گذاری طرح پایش آزاد دانشگاه آزاد اسلامی با حضور محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه اسلامی با موضوع کفایت دستاورد‌های علمی برای رساله دکتری و بررسی پیشبرد طرح برنامه علمی در سند تحول دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد.

وی در این نشست ضمن اشاره به تاریخچه نحوه ارزیابی مقطع دکتری گفت: از ابتدا که موضوع تحصیل در مقطع دکتری در ایران مطرح شد، از سال ۷۳-۷۲ جامعه علمی کشور به این نتیجه رسید که خود نمی‌تواند ارزیابی دقیقی از بحث دکتری داشته باشد و در آن مقطع داشتن دو مقاله خارجی را به عنوان شرط دکتری مطرح کرد. کارشناسان و استادان رشته‌های علوم انسانی هم زمانی که دیدند در این ارزیابی ناتوان‌اند، مجلات فارسی را راه اندازی کردند ولی خیلی سعی نکردند مجلات فارسی در سطح بین المللی رواج پیدا کند و هدف از این مجلات را هم راه افتادن «جریان ملی دانش» قرار ندادند. بعد‌ها معیار دومقاله علمی در نشریات خارجی هم به یک مقاله تقلیل پیدا کرد.

وی هدف اصلی این نوع ارزیابی را محک کفایت دستاورد‌های علمی دانست و گفت: رساله دکتری یک عملکرد نوآورانه، خلاقانه و بدیع است و این امر بدیع را نمی‌توان در داخل ارزیابی کرد؛ بنابراین نیازمند یک دستاورد جهانی است.

رئیس دانشگاه آزاد با آسیب‌شناسی این نوع ارزیابی ادامه داد: دانشجو مقاله چاپ شده در نشریه خارجی را نشان استاد می‌دهد، اما در جواب سوال استاد که از او جزئیات معماری تز را می‌خواهد، چهار مقاله را ترکیب می‌کند و تزش را ارائه می‌دهد.

تایید پیش‌دفاع و کنفرانس، معادل ارائه دو مقاله برای دفاع رساله دکتری

طهرانچی با آسیب شناسی این موضوع از نگاه بین المللی تصریح کرد: ما منطقه را در یک مسابقه تولید مقاله انداخته‌ایم و مقاله را به عنوان یک منبع مطرح کردیم. حال اگر مقالات ما چاپ نشود و آمار تولید مقاله پایین بیاید در این رقابت که خود باعث به وجود آمدن آن شده‌ایم عقب می‌مانیم. این قضیه دیگر تنها برای ما نیست و چین و آمریکا و اروپا هم دچار این قیاس هستند.

وی با بیان اینکه ارزشمند تلقی شدن هرچیزی موجب به وجود آمدن بازار کاذب آن می‌شود، گفت: اکنون بازار کاذب مقالات هم به شدت وجود دارد. ما در دانشگاه آزاد به جهت اهمیت دادن به بدیع بودن رساله دکتری و اهمیت آن، نظام پیش‌دفاع را راه‌اندازی کردیم. نظام پیش دفاع کاری به مقاله دادن ندارد، بلکه از شما می‌خواهد از کار خود (یعنی از رساله پیش از برگزاری جلسه اصلی دفاع) دفاع کنید.

طهرانچی بیان کرد: دانشجو طبق برنامه تزش را به صورت پروپوزال (پیشنهاده) ارائه می‌دهد، استاد اختمام آن را اعلام می‌کند و می‌گوید کفایت دستاورد دارد و بعد از آن به کنفرانس ارسال می‌شود. وظیفه شورای علمی کنفرانس آن است که مقاله را از نظر تطابق با موضوع کنفرانس بررسی و تایید اولیه را برای آن صادر کند. دانشجو برای ارائه آن به کنفرانس می‌رود و داور پنهان که در جلسه کنفرانس شرکت می‌کند، با پرسیدن سوالاتی به یقین می‌رسد که تطابق لازم را دارد یا خیر، اگر تطابق توسط کنفرانس اعلام شد، دانشجو پیش دفاع انجام می‌دهد و در این مدت طی همکاری با کنفرانس مقاله خود را در مجله کنفرانس چاپ می‌کند و پس از پذیرش مقاله، از آن دفاع می‌کند.

اعضای هیات علمی پیش دفاع، متخصص در حوزه خود هستند و از نظر علمی تز را بررسی می‌کنند. کنفرانس نیز وظیفه‌اش بررسی تز از نظر تطابق با موضوع است و تایید دو تیم کنفرانس و پیش دفاع معادل همان ارائه دو مقاله است.

طهرانچی تشریح کرد: در خارج از ایران هرچیزی فانکشنال (functional) یا کاربردی است و ما هرچیز را به صورت رسمی و قراردادی formal استفاده می‌کنیم، کنفرانس به این منظور در طرح گنجانده شده که دستاورد‌های علمی نو در آن ارائه شود که یکی از دستاورد‌های علمی نو رساله دکتری بود ولی ما، چون سیستم را اساساَ به‌هم درست گره نزده‌ایم، کنفرانس را یکی برگزار می‌کند، مجله را دیگری منتشر می‌کند و رساله دکتری را نیز جای دیگری. هرکدام نیز هویت جدا پیدا کرده‌اند. این درحالی است که در خارج از ایران همه اینها به صورت کاربردی به همدیگر متصل است.

وی تصریح کرد: در آینده روش «آزاد» برای رساله دکتری را کنار می‌گذاریم و تنها قالب برنامه علمی را به رسمیت خواهیم شناخت، در این صورت می‌توان پیش دفاع را به دفاع نهایی گره زد و این‌دو را یکی در نظر گرفت. تنها ژورنال (نشریه) حاکم، کمیته علمی کنفرانس خواهد بود که تخصصی روی مساله کار خواهد کرد.

در ادامه این نشست اعضای شورا پیشبرد اجرایی برنامه علمی دانشگاه را به بحث و تبادل نظر گذاشتند.