توانایی ایران در تولید تجهیزات سرچاهی با کیفیت جهانی

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، امیرمهدی جواهردشتی؛ مدیرعامل شرکت فناوری تجهیزات سرچاهی “وتکو” در جریان حضور خبرنگاران و اصحاب رسانه در تور علمی و فناورانه معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در شهرک صنعتی شمس‌آباد در جمع خبرنگاران اظهار کرد: وتکو شرکتی دانش‌بنیان در صنعت نفت و گاز است که فعالیت خود را از سال 1380 آغاز کرده است. این شرکت در ابتدا با مشارکت شرکتی به نام “وتکوگری” که از برندهای شناخته‌شده در آمریکا و اسکاتلند است، فعالیت خود را آغاز کرد. پس از انتقال تکنولوژی از شعبه سنگاپور وتکوگری در سال 1384، وتکو به طور کامل به یک شرکت ایرانی تبدیل شد.

با اعمال تحریم‌ها در سال 1385، وتکوگری سهام خود را به سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران واگذار کرد. از آن زمان تاکنون، وتکو با تکیه بر دانش فنی و سرمایه انسانی خود، به یکی از تامین‌کنندگان اصلی تجهیزات سرچاهی در صنعت نفت و گاز ایران تبدیل شده است. لازم به ذکر است که نام وتکو از نظر نوشتاری از “v” به “w” تغییر یافته، اما تلفظ آن همچنان “وتکو” باقی مانده است.

مدیرعامل این شرکت گفت: سرچاهی به مجموعه‌ای از تجهیزات اطلاق می‌شود که پس از تکمیل چاه و پیش از جابجایی دکل حفاری، بر روی دهانه چاه نصب می‌شوند که وظایف مختلفی دارند:

• نگهداری لوله‌های جداری و کیسینگ: سرچاهی از لوله‌های جداری و کیسینگ در برابر فشار سیالات درون چاه محافظت می‌کند.
• کنترل فشار: سرچاهی به کنترل فشار سیالات درون چاه، اعم از نفت، گاز و آب، کمک می‌کند.
• دسترسی به چاه: سرچاهی امکان دسترسی به داخل چاه را برای انجام عملیات مختلف، مانند تعمیرات و یا نصب تجهیزات، فراهم می‌کند.
• هدایت و مهار سیالات: سرچاهی مسیر حرکت سیالات خارج شده از چاه را هدایت و کنترل می‌کند.

یکی از چالش‌های مهم در کار با تجهیزات سرچاهی، مدیریت فشار بالای سیالات درون چاه است. این فشار می‌تواند به حدی بالا باشد که خطرات ایمنی قابل توجهی را به همراه داشته باشد. به همین دلیل، طراحی، ساخت و نصب تجهیزات سرچاهی باید با بالاترین استانداردهای کیفی و ایمنی انجام شود.”

وی تصریح کرد: دو سال پیش وزیر محترم نفت تشریف آوردند که آخرین تکنولوژی این قطعات با فشار کاری 15000 psi تا 22500 psi تست و داخلی سازی کرده و ساختیم.

جواهردشتی با تأکید بر دانش‌بنیان بودن کلیه محصولات شرکت، اظهار داشت: صنعت نفت کشور در زمینه داخلی‌سازی و بومی‌سازی از بسیاری از صنایع دیگر پیشرو بوده و ما به عنوان فعالان این صنعت، ناگزیر به داخلی‌سازی هستیم. در شرایطی که دسترسی به اقلامی مانند دارو، لوازم خانگی و حتی لوازم حفاری و مواد اولیه در سطح بین‌المللی با چالش‌هایی روبرو است، داخلی‌سازی به یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است.

جواهردشتی، مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان، با اشاره به تجربه صادرات محصول به عمان، بیان کرد: در یکی از تجارب صادراتی، طرف عمانی با مشاهده کیفیت بالای قطعه ایرانی و مقایسه با نمونه آمریکایی، باور نمی‌کرد که این محصول در ایران تولید شده باشد. با وجود این موفقیت، در حال حاضر به دلیل افزایش سه برابری قیمت مواد اولیه در مقایسه با قیمت جهانی، امکان صادرات به عمان را از دست داده‌ایم. نقطه قوت ما در تولید این قطعات، صرفاً مواد اولیه یا فولاد آلیاژی به کار رفته نیست، بلکه دانش فنی و تخصص مهندسان ایرانی است که باید مورد توجه و حمایت قرار گیرد.

وی با بیان اینکه “امروزه شاهد بی‌رغبتی کارگران نسبت به کار هستیم، به طوری که کارفرما علی‌رغم پرداخت حقوق و بیمه، با کمبود نیروی کار مواجه است”، اظهار داشت: “این موضوع به نوبه خود، مشکلات عدیده‌ای را برای واحدهای تولیدی و صنعتی به وجود آورده است.”

این فعال صنعتی در ادامه به قطعی برق در صنعت اشاره کرد و گفت: ما مجبور به خرید 2 دستگاه ژنراتور برای تامین برق مورد نیاز خود شده‌ایم. علاوه بر این، افزایش قیمت سرسام‌آور گازوئیل (لیتری 150 هزار تومان) نیز مزید بر علت شده و قیمت تمام شده محصولات را به طور قابل توجهی افزایش داده است.

وی با اشاره به این مشکلات، بیان کرد: “در چنین شرایطی، چگونه می‌توان انتظار داشت که واحدهای تولیدی و صنعتی در عرصه رقابت بین‌المللی حرفی برای گفتن داشته باشند؟!”

جواهردشتی با اشاره به اینکه تجهیز ما دو برابر نمونه مشابه چینی قیمت دارد، بیان کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که قیمت مواد اولیه در ایران سه برابر نمونه خارجی است. با وجود این، به ما اجبار می‌کنند که از این مواد اولیه داخلی استفاده کنیم. نکته قابل توجه این است که تولید این مواد اولیه در خارج از کشور 8 هفته طول می‌کشد، در حالی که در ایران بیش از یک سال زمان می‌برد.

جواهردشتی با تاکید بر اهمیت شناسایی نقاط قوت به عنوان اولین قدم در مسیر جهش صنعتی، اظهار داشت: هیچ کشوری در دنیا در همه زمینه‌ها برتری ندارد. در هر حوزه، کشورهایی خاص به واسطه تخصص و ظرفیت‌های خود، پیشتاز هستند. همانطور که در عرصه ورزش، شاهد قدرت‌نمایی کشورها در رشته‌های مختلف مانند فوتبال، لوازم خانگی و خودرو هستیم، در حوزه صنعت نیز این تنوع و تمایز وجود دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که هر کشوری با نقاط قوت و ضعف صنعتی خاص خود روبرو است. برخی کشورها در زمینه‌های مشخصی از جمله تولید هواپیما، پیشرو و قدرتمند هستند، در حالی که ممکن است در سایر حوزه‌ها فعالیت نداشته باشند. ما نیز در مسیر توسعه صنعت هوایی کشور، باید با واقع‌بینی و در نظر گرفتن شرایط موجود، امکان‌پذیری و صرفه اقتصادی این هدف را به دقت بررسی کنیم.

وی گفت:‌ یکی از موانع اصلی در این مسیر، عدم تمایل بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در این حوزه است. دلیل این امر، فقدان تضمین برای بازگشت سرمایه است. این موضوع ریسک سرمایه‌گذاری را به طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد و تمایل بخش خصوصی را برای ورود به این عرصه کاهش می‌دهد.

وی تاکید کرد: از طرف دیگر، در بخش دولتی، هزینه‌های R&D به هدر می‌رود و هیچ نتیجه‌ای به بار نمی‌آورد. نمونه بارز این موضوع، پروژه ساخت هواپیمای جنگنده F-35 است. با وجود صرف هزینه هنگفت 4 میلیارد دلاری برای تحقیق و توسعه، هر فروند از این هواپیما به قیمتی معادل 100 میلیون دلار به فروش می‌رسد. انجام چنین پروژه‌ای با این حجم از هزینه در شرایط کنونی ایران غیرممکن به نظر می‌رسد.

جواهردشتی ادامه داد: برای نیل به پیشرفت در این عرصه، گام نخست شناخت دقیق نقاط قوت و ظرفیت‌های صنعتی کشور است. ضروری است به جای نگاه کوتاه‌مدت به این موضوع، آن را به عنوان یک فرآیند بلندمدت که ممکن است 10، 15 و یا حتی 20 سال به طول انجامد، در نظر بگیریم. در این مسیر، با برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری هدفمند، باید کالایی تولید کنیم که از نظر کیفیت، قیمت و زمان تولید، در سطح رقابت جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد.

وی گفت: محصولات این شرکت در قالب مجموعه‌ای تحت عنوان wellhead ارائه می‌شوند. این مجموعه شامل تجهیزاتی مانند کیسینگ‌هدها، ایکس‌مستری‌ها و شیرآلات است که هر کدام وظایف خاص خود را در چاه‌های نفت و گاز بر عهده دارند.

این تجهیزات شامل موارد ذیل است:

کیسینگ‌هدها:

این تجهیزات در بالای چاه نصب می‌شوند و وظیفه اصلی آنها نگهداری و مهار لوله‌های جداری است که به منظور حفاظت از دیواره چاه در برابر فشار و خوردگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. کیسینگ‌هدها در اشکال مختلف و با توجه به نیازهای خاص هر چاه طراحی و ساخته می‌شوند.

ایکس‌مستری‌ها:

این تجهیزات در بالای کیسینگ‌هدها نصب می‌شوند و وظیفه‌ی اصلی آنها مهار و کنترل فشار سیالاتی است که از درون چاه به سطح زمین می‌آیند. ایکس‌مستری‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که امکان دسترسی به لایه‌های مختلف مخزن و همچنین انجام عملیات مختلف حفاری و استخراج را فراهم می‌کنند.

شیرآلات:

این تجهیزات در کنار کیسینگ‌هدها و ایکس‌مستری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند و وظایف مختلفی مانند کنترل جریان سیالات، هدایت و انشعاب سیالات، و تنظیم فشار را بر عهده دارند. شیرآلات در انواع مختلف و با کاربری‌های متنوع در چاه‌های نفت و گاز به کار گرفته می‌شوند.

وی ادامه داد: هنگام حفاری زمین با لایه‌های مختلفی به نام سازند مواجه می‌شویم. این لایه‌ها می‌توانند از 2 تا 6 لایه متغیر باشند. به دلیل وجود فشار و عدم آگاهی از ماهیت لایه‌های زیرین، امکان دسترسی مستقیم به مخزن نهایی وجود ندارد.

مدیرعامل این شرکت گفت: برای غلبه بر این چالش، از لوله‌های لایه‌ای (کِیسینگ) استفاده می‌شود. این لوله‌ها در حین حفاری به ترتیب در هر سازند فرو برده می‌شوند و دیواره حفره را تثبیت می‌کنند. به این ترتیب، از ریزش دیواره چاه و نفوذ سیالات به لایه‌های مجاور جلوگیری می‌شود. پس از رسیدن به مخزن نهایی، از لوله‌های تولیدی (تیوبینگ) به همراه ابزارهای درون چاه (مانند پمپ) استفاده می‌شود. این ابزارها سیال (محصول) را از مخزن به سطح زمین استخراج می‌کنند.

یافتن منبع جدید در عمان

وی گفت: افزایش چشمگیر قیمت مواد اولیه، به خصوص فولاد در ایران، چالشی بزرگ برای فعالان این صنعت ایجاد کرده است. در این راستا، شرکت ما به دنبال یافتن منابع جدیدی برای تامین قطعات حفاری با قیمت مناسب‌تر بود. خوشبختانه، پس از جستجو و بررسی‌های دقیق، منبعی در عمان پیدا شد که این قطعات را با قیمتی رقابتی‌تر ارائه می‌دهد.

مدیرعامل این شرکت ادامه داد: یکی از نمونه‌های بارز این چالش، استفاده از میلگرد به جای قطعه تخصصی در برخی تجهیزات حفاری است. این موضوع افزایش وزن نهایی قطعه (از 1000 کیلوگرم به 3000 کیلوگرم) را به دنبال دارد.

ویتصریح کرد: قیمت جهانی این قطعه تخصصی حدود 2000 دلار است. با احتساب نرخ ارز آزاد، این مبلغ معادل 120 میلیون تومان خواهد بود. اما در حال حاضر، همین قطعه در ایران با قیمتی حدود 240 میلیون تومان به فروش می‌رسد.

جواهردشتی گفت: به نظر من، قطعات جدید 15 هزار پی اس آی ما که در کنار نمونه‌های 20 ساله یا قدیمی‌تر (قبل از انقلاب) قرار گرفته‌اند، از نظر کارایی و کیفیت برتر هستند.

دلایل این برتری عبارتند از:

• انتقال تکنولوژی: با وجود انتقال ناقص تکنولوژی از شرکت وتکوگری آمریکا، ما با انجام بهینه‌سازی‌های مهندسی و نوآوری در طراحی، از جمله تغییر نوع سیلینگ بین سیتوگ، عملکرد قطعات را به طور قابل توجهی ارتقا داده‌ایم.
• بهبود رابط کاربری: قطعات جدید از نظر کاربری آسان‌تر و کارآمدتر هستند.
• قابلیت تعمیر: برخلاف نمونه‌های قدیمی، قطعات جدید قابلیت تعمیر دارند که این امر منجر به صرفه‌جویی در هزینه و افزایش طول عمر آنها می‌شود.

وی گفت: در حالت عادی برای خریداری این قطعات خارجی بایستی با ارز خارجی وارد کنید. ما البته فقط 30 تا 40 درصد مواد را از خارج از کشور وارد می‌کنیم. مشتریان ما فقط نفت و چا‌ه‌های نفتی است.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان، در خصوص چالش‌های پیش روی این شرکت در زمینه واردات مواد اولیه اظهار کرد: یکی از بزرگترین موانعی که در حال حاضر با آن روبرو هستیم، فرآیند زمان‌بر و پیچیده واردات مواد اولیه است. متاسفانه، از زمان ثبت سفارش تا دریافت مواد اولیه حداقل 5 ماه طول می‌کشد که این موضوع سرعت تولید و راندمان شرکت را به طور قابل‌توجهی تحت تاثیر قرار می‌دهد.

به گفته وی یکی از چالش‌های اصلی در این زمینه، ناهماهنگی بین نرخ ارز ارائه شده توسط بانک مرکزی و نرخ واقعی معاملات در بازار است.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان گفت: بانک مرکزی می‌گوید که من ارز 60 هزار تومانی را قبول ندارم و ارز 40 هزار تومان است! این موضوع باعث می‌شود که عملاً هیچ مزیتی برای استفاده از ارز دولتی برای ما وجود نداشته باشد.

به گزارش تسنیم، در راستای تأکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر آشنایی نخبگان و دانشجویان با دستاوردهای علمی و فناورانه کشور، معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در دوره دکتر دهقانی، علاوه بر برگزاری تورهای علمی برای نخبگان، اقدام به برگزاری سلسله تورهای فناورانه برای خبرنگاران و راویان رسانه‌ای کشور کرده است.

هدف از برگزاری این تورها، آشنایی خبرنگاران با آخرین دستاوردهای علمی و فناورانه کشور و توانمندی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان در عرصه‌های مختلف علمی و فناوری است تا بتوانند این دستاوردها را به طور دقیق و صحیح به جامعه انعکاس دهند.

خبرنگاران در قالب این تورها طی بیش از یک سال گذشته، از مراکز و اماکن برجسته علمی و فناورانه کشور و شرکت‌های بزرگ دانش‌بنیان در استان‌های مختلف بازدید کرده‌اند.

برخی از مهم‌ترین مقاصد این تورها عبارتند از:

• رصدخانه ملی ایران در کاشان
• پروژه عظیم چشمه نور ایران، به عنوان بزرگترین پروژه علمی کشور
• شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان منطقه ویژه اقتصادی پیام
• شرکت‌های بزرگ و دانش‌بنیان استان مازندران
• اکوسیستم علم و فناوری استان اصفهان
• شرکت‌های برتر و دستاوردهای علمی استان فارس و شیراز
• رویداد جایزه ملی فناوری نکست
• شهرک صنعتی شمس‌آباد

حضور در این تورهای فناورانه، فرصتی ارزشمند برای خبرنگاران فراهم کرد تا از نزدیک با دانشمندان، فناوران و کارآفرینان ایرانی آشنا شده و ضمن بیان چالش‌ها و دستاوردهای آنها، گزارشی جامع و دقیق از وضعیت علم و فناوری در کشور تهیه کنند.

نقش مهم اصحاب رسانه در ترویج علم و فناوری

خبرنگاران به عنوان حلقه وصل بین جامعه علمی و فناوری و مردم، نقش مهمی در ترویج علم و دانش و تشویق نسل جوان به ورود به عرصه‌های علمی و فناورانه دارند.

برگزاری این تورها توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری می‌تواند به ارتقای سطح آگاهی و دانش خبرنگاران در حوزه علم و فناوری کمک کند و آنها را در انجام این رسالت خطیر یاری رساند.

انتهای پیام/