بزرگ ترین پروژه های شکست خورده هوانوردی دنیا + عکس

به گزارش خبرنگار دانش و فناوری گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، تاریخ هوانوردی، داستان بی‌وقفه نوآوری، جسارت و عبور از مرزهای ناممکن است.

اما در کنار هر هواپیمای موفقی که آسمان را تسخیر کرده، سایه‌ای از پروژه‌های عظیمی قرار دارد که با وجود سرمایه‌گذاری‌های کلان و صرف هزاران ساعت نیروی انسانی متخصص، هرگز به تولید انبوه نرسیدند.

این پروژه‌ها، یادمان‌هایی از تقابل رویاهای بلندپروازانه مهندسان با واقعیت‌های سرسخت فنی، اقتصادی و سیاسی هستند.

شکست آن‌ها نه لزوماً به معنای ضعف در طراحی، بلکه اغلب نتیجه تغییر در استراتژی‌های نظامی، فشارهای اقتصادی غیرقابل تحمل یا جاه‌طلبی بیش از حد بوده است.

بررسی مصداقی و فنی این شکست‌ها، درس‌های گرانبهایی را برای صنعت هوانوردی امروز به ارمغان می‌آورد.

مسافرت مافوق صوت، وعده‌ای که هرگز تجاری نشد

شاید نمادین‌ترین شکست در هوانوردی غیرنظامی، داستان هواپیماهای مسافربری مافوق صوت باشد. کنکورد و توپولف-۱۴۴، دو رقیب از دو سوی پرده آهنین، قرار بود انقلابی در سفرهای هوایی ایجاد کنند، اما در نهایت به بن‌بست تجاری رسیدند.

کنکورد، شاهکار مهندسی، فاجعه اقتصادی: این پرنده زیبا و نمادین، محصول مشترک بریتانیا و فرانسه، یک موفقیت فنی بی‌چون و چرا بود. کنکورد می‌توانست با سرعتی بیش از دو برابر سرعت صوت (۲ ماخ) مسافت بین لندن و نیویورک را در کمتر از سه و نیم ساعت طی کند. اما زیر این پوسته موفقیت، مشکلات بنیادین اقتصادی نهفته بود.

علت فنی-اقتصادی شکست: موتورهای المپوس ۵۹۳ این هواپیما برای رسیدن به سرعت مافوق صوت، مقادیر عظیمی سوخت مصرف می‌کردند که هزینه عملیاتی هر پرواز را سرسام‌آور می‌کرد. علاوه بر این، بوم صوتی ناشی از شکستن دیوار صوتی، پرواز آن را بر فراز مناطق مسکونی ممنوع کرد و مسیرهای پروازی را به شدت محدود به مسیرهای اقیانوسی نمود. بدنه آلومینیومی آن در سرعت‌های بالا به شدت داغ می‌شد و نیاز به تعمیر و نگهداری پیچیده و پرهزینه‌ای داشت.

 در نهایت، با ظرفیت تنها ۱۰۰ مسافر، قیمت بلیط آن به قدری گران بود که فقط قشر بسیار ثروتمند توانایی خرید آن را داشتند. سانحه مرگبار سال ۲۰۰۰ و رکود صنعت پس از حملات ۱۱ سپتامبر، تیر خلاص را به این پروژه شلیک کرد و تمامی ناوگان آن در سال ۲۰۰۳ بازنشسته و به موزه‌ها سپرده شد.

توپولف-۱۴۴، عجله و ناکامی شوروی: رقیب شوروی کنکورد که به کنکوردسکی مشهور بود، حتی زودتر از همتای غربی خود به پرواز درآمد. اما این عجله برای کسب برتری تبلیغاتی در جنگ سرد، به قیمت نادیده گرفتن مشکلات فنی تمام شد.

علت فنی-سیاسی شکست: Tu-144 از نظر آیرودینامیکی و پایداری پرواز، ضعیف‌تر از کنکورد بود. دو سانحه مرگبار، یکی در نمایشگاه هوایی پاریس در ۱۹۷۳ و دیگری در یک پرواز آزمایشی، اعتبار این هواپیما را به شدت زیر سوال برد. موتورهای آن حتی از موتورهای کنکورد هم ناکارآمدتر و پرمصرف‌تر بودند و سیستم‌های الکترونیکی و کنترلی آن قابل اعتماد نبودند.

 این هواپیما تنها در ۵۵ پرواز مسافری تجاری مورد استفاده قرار گرفت و به دلیل مشکلات فنی متعدد و عدم ایمنی کافی، به سرعت از خدمت خارج شد. سرنوشت آن چیزی جز تبدیل شدن به نمونه نمادین موزه‌ای نبود.

غول‌های جنگ سرد که به زمین نشستند

رقابت تسلیحاتی میان شرق و غرب، منجر به طراحی بمب‌افکن‌ها و جنگنده‌هایی شد که از نظر فنی در لبه علم و فناوری زمان خود قرار داشتند، اما همین پیچیدگی و هزینه‌های نجومی، عامل سقوطشان شد.

سوخو تی-۴، تیتانیوم گران‌قیمت: این بمب‌افکن استراتژیک مافوق صوت، پاسخ شوروی به XB-70 Valkyrie آمریکا بود. هدف، ساخت هواپیمایی بود که با سرعت ۳ ماخ در ارتفاعات بالا پرواز کند و هرگونه سامانه پدافندی را بی‌اثر سازد.

علت فنی-اقتصادی شکست: برای تحمل دمای بالای ناشی از چنین سرعتی، بدنه تی-۴ باید از آلیاژهای تیتانیوم و فولاد ضد زنگ ساخته می‌شد. در دهه ۱۹۷۰، کار با تیتانیوم فوق‌العاده دشوار و پرهزینه بود و صنعت شوروی توانایی تولید انبوه آن را با هزینه معقول نداشت. پیچیدگی سامانه پرواز و موتورهای قدرتمند اما پرمصرف RD-36-41 نیز بر مشکلات افزود. در نهایت، تغییر استراتژی نظامی شوروی به سمت موشک‌های بالستیک قاره‌پیما به عنوان ابزار اصلی بازدارندگی، نیاز به چنین بمب‌افکن گران‌قیمتی را از بین برد. پروژه پس از ساخت تنها یک نمونه اولیه پروازی در سال ۱۹۷۵ لغو شد و آن نمونه نیز به موزه مونینو مسکو منتقل گشت.

Avro Canada CF-105 Arrow، نماد هواننوردی بر باد رفته: این جنگنده رهگیر کانادایی، یکی از پیشرفته‌ترین هواپیماهای زمان خود بود که برای مقابله با بمب‌افکن‌های شوروی بر فراز قطب شمال طراحی شد.

علت سیاسی-اقتصادی شکست: پروژه Arrow با وجود موفقیت‌های چشمگیر در پروازهای آزمایشی، قربانی یک تصمیم سیاسی جنجالی در سال ۱۹۵۹ شد. دولت وقت کانادا با اشاره به هزینه‌های سرسام‌آور پروژه و با این استدلال که دوران جنگنده‌های رهگیر سرنشین‌دار با ظهور موشک‌های زمین به هوا به پایان رسیده است، کل پروژه را لغو کرد.

 این تصمیم نه تنها صنعت هوانوردی کانادا را با بحران مواجه ساخت، بلکه منجر به نابودی تمامی نمونه‌های اولیه، ابزارآلات و نقشه‌های فنی هواپیما شد تا فناوری پیشرفته آن به دست شوروی نیفتد. این اقدام، یک زخم عمیق بر پیکره صنعت هوانوردی کانادا باقی گذاشت.

طرح‌های رادیکال و جاه‌طلبی‌های بی‌فرجام

برخی پروژه‌ها نیز به دلیل طراحی‌های بیش از حد عجیب و غیرعملی یا تلاش برای دستیابی به فناوری‌هایی که هنوز به بلوغ نرسیده بودند، با شکست مواجه شدند.

بمب‌افکن هسته‌ای (Convair NB-36H): در اوج پارانویای جنگ سرد، ایده ساخت یک بمب‌افکن با پیشرانه هسته‌ای که بتواند به طور نامحدود در آسمان بماند، مطرح شد. یک راکتور هسته‌ای در یک بمب‌افکن B-36 نصب شد تا این ایده آزمایش شود.

علت فنی-ایمنی شکست: مشکل اصلی، محافظت از خدمه و محیط زیست در برابر تشعشعات مرگبار راکتور بود. سپرهای سربی مورد نیاز، وزن هواپیما را به شدت افزایش می‌دادند. خطر سقوط چنین هواپیمایی و ایجاد یک فاجعه زیست‌محیطی غیرقابل تصور بود. با پیشرفت فناوری سوخت‌گیری هوایی و موشک‌های بالستیک، این پروژه پرخطر و بی‌نهایت گران، بدون آنکه هرگز راکتور آن نیروی هواپیما را تأمین کند، کنار گذاشته شد.

Caproni Ca.60 Noviplano، هیولای ۹ بال: این قایق پرنده غول‌پیکر ایتالیایی که در سال ۱۹۲۱ طراحی شد، قرار بود با ۹ بال و ۸ موتور، ۱۰۰ مسافر را از اقیانوس اطلس عبور دهد.

علت فنی-طراحی شکست: این طرح از نظر آیرودینامیکی کاملاً ناپایدار و کنترل آن تقریباً غیرممکن بود. این هیولای پرنده در دومین پرواز آزمایشی خود از ارتفاع کمی سقوط کرد و سازه پیچیده و شکننده آن متلاشی شد. این شکست زودهنگام، پایانی بر یک ایده بیش از حد جاه‌طلبانه و غیرعملی بود.

درس‌هایی از شکست

داستان پروژه‌های شکست‌خورده هوانوردی نشان می‌دهد که در مسیر پیشرفت، شکست به اندازه موفقیت آموزنده است. این پروژه‌ها مرزهای فناوری را جابجا کردند، به توسعه مواد جدید (مانند آلیاژهای تیتانیوم)، سیستم‌های کنترلی پیشرفته و درک عمیق‌تر از آیرودینامیک کمک شایانی نمودند.

اگرچه کنکورد، تی-۴ و Arrow هرگز به تولید انبوه نرسیدند، اما دانش فنی به دست آمده از آن‌ها در ساخت نسل‌های بعدی هواپیماهای نظامی و غیرنظامی به کار گرفته شد. این غول‌های به زمین نشسته، یادآور آن هستند که نوآوری همواره با ریسک همراه است و موفقیت در آسمان، نیازمند توازن دقیق بین جاه‌طلبی مهندسی، واقع‌بینی اقتصادی و ثبات سیاسی است.