به گزارش سیاست خارجی ایرنا، شمارش معکوس برای بازگشت دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب ایالات متحده به کاخ سفید آغاز شده است. در این میان مهم ترین پرسشی که بسیاری از کارشناسان و تحلیل گران به دنبال پاسخ دادن به آن هستند این است که سکاندار کاخ سفید در منطقه غرب آسیا با چه تحولاتی روبه رو خواهد شد و مهم تر از آن چه مسیری را طی خواهد کرد؟
سایت نشنال در گزارشی در این باره می نویسد: در حالی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب ایالات متحده برای دور دوم ریاست جمهوری خود را آماده می کند، با خاورمیانه ای روبرو است که دستخوش تغییرات عمده ای در این چهار سال شده است. اتحادهای جدید و و پویایی های قدرت در حال تحول به چشم می خورد که تنظیم مجدد سیاست خارجی ایالات متحده را می طلبد.
در سوریه، حکومت بشار اسد، رئیس جمهور پیشین در ماه دسامبر سقوط کرد و وضعیت جدید در دمشق اکنون فرصت ها و البته چالش هایی را به دلیل تجدید حیات احتمالی گروه های افراط گرا برای ایالات متحده فراهم می کند.
نویسنده این مطلب در ادامه با طرح این ادعا که «نفوذ منطقه ای ایران پس از یک سری تحولات میدانی کاهش یافته است»، نوشت: سقوط اسد ضربه ای به تهران وارد کرد و باعث شد که دسترسی زمینی ایران به حزب الله لبنان از مسیر سوریه قطع شود. نویسنده در ادامه ادعا می کند که قوای حماس و حزب الله لبنان هم پس از یک سال و نیم جنگ با رژیم اسرائیل تحلیل رفته است.
عربستان سعودی از طریق توافقی با میانجیگری چین در سال ۱۴۰۲ با احتیاط روابط خود را با ایران احیا کرده است و احتمال کمتری دارد که با کارزار جدید «فشار حداکثری» ایالات متحده علیه تهران همسو شود.
در غزه، توافق آتش بس حاصل شده است. در لبنان آتش بس ۶۰ روزه بین اسرائیل و حزب الله قرار است در این ماه، تنها چند روز پس از ادای سوگند ترامپ، پایان یابد.
این هفته، جو بایدن، رئیس جمهور در حال وداع از کاخ سفید در سخنان خداحافظی در وزارت امور خارجه ایالات متحده، به دنبال دفاع از میراث سیاست خارجی خود بود. او گفت: چالش های جدیدی مطمئنا در ماه ها و سال های آینده ظاهر خواهند شد، اما با این حال، روشن است که دولت من دولت بعدی را با دستی بسیار قوی برای بازی ترک می کند، و ما دوستان بیشتر و اتحادهای قوی تر را برای آنها و آمریکا باقی می گذاریم.
با این حال، بسیاری معتقدند که میراث جو بایدن تحت الشعاع جنگ ۱۵ ماهه در غزه قرار گرفته که جان بیش از ۴۶۷۰۰ فلسطینی را گرفته است. حمایت نظامی او از اسرائیل، علیرغم بحران انسانی قابل توجه در منطقه محاصره، انتقاداتی را برانگیخته است.
دولت بایدن همچنین در نهایی کردن توافقی برای برقراری روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی در بحبوحه درگیری هایی که از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ در خاورمیانه به راه افتاده است، شکست خورده است. پیش از آن، دو کشور در حال نزدیک شدن به توافق بودند که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در مصاحبه ای با فاکس نیوز در سپتامبر ۲۰۲۳ آن را تایید کرده بود.
داگلاس سیلیمن، سفیر سابق ایالات متحده در عراق و کویت، به نشنال گفت: «برای ترامپ و اسرائیلی ها، بزرگترین پیروزی سیاسی در خاورمیانه، یک توافق سه جانبه بین ایالات متحده، اسرائیل و عربستان سعودی است که نگرانی های اصلی هر سه را برطرف می کند.»
آتش بس غزه
توافق آتش بس بین اسرائیل و حماس قرار است روز یکشنبه اجرایی شود. حتی در حالی که کابینه اسرائیل رای گیری خود برای تصویب توافق مرحله ای و پیچیده را تا روز جمعه به تعویق انداخت، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، می گوید که «بسیار مطمئن است که این توافق به جلو پیش می رود.»
بایدن و ترامپ هر دو ادعا می کنند که به نتیجه رسیدن مذاکرات برای آتش بس در غزه نتیجه سیاستها و یا موضع گیری های آنها بوده است. تحلیلگران می گویند که جدول زمانی سیاسی در واشنگتن در دستیابی به توافق نقش داشته است. ناظران می گویند رویکرد دولت آینده متعلق به ترامپ بر مذاکرات تأثیر گذاشت، در حالی که دولت بایدن علاقه ای به پیگیری راه حلی نداشت.
ترامپ پیش از این هشدار روشنی داده بود: اگر گروگان های باقیمانده در غزه تا زمان روی کار آمدن آزاد نشوند، جهنم بر پا خواهم کرد.
اگر سوال این باشد که چرا حالا؟ پاسخ را باید در نزدیک شدن ترامپ به کاخ سفید دانست.
دیوید دس روچس، مقام سابق وزارت دفاع ایالات متحده که در سیاست خلیج فارس دخیل است و اکنون در مرکز مطالعات استراتژیک خاور نزدیک و جنوب آسیا در دانشگاه دفاع ملی ایالات متحده کار می کند، در این باره می گوید: غیرقابل پیش بینی بودن ترامپ این موضوع را به جلو سوق داد. همزمان در میدان حماس نگران ویرانی بیشتر غزه بود و اسرائیل هم می ترسید که ترامپ برای پایان داده به این ماجرا اقدامی علیه خود اسرائیل انجام بدهد.
هالا ریریت، دیپلمات سابق ایالات متحده و سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا که سال گذشته به دلیل سیاست های دولت بایدن در مورد غزه استعفا داد، می گوید که شخصیت ترامپ ممکن است در روابط ایالات متحده و اسرائیل و اینکه بنیامین نتانیاهو تا چه حد می تواند مرزها را جابجا کند، نقش داشته باشد.
او در این باره می گوید: «ترامپ قدرت و اعتماد به نفس نشان می دهد، اما اگر با اقدامات مشخص آنچه را که می گوید در میدان دنبال هم نکند، نتانیاهو از این وضعیت سوء استفاده خواهد کرد. آنها هر دو مذاکره کنندگان مسلط و زیرکی هستند که می توانند همسویی قوی را تقویت کنند یا منجر به درگیری های شدید شوند.»
این دیپلمات سابق معتقد است که در نهایت همه چیز بستگی به این دارد که کدام یک از افراد حاضر در تیم او در کاخ سفید در گوش او زمزمه کنند. او می گوید: اگر او سیاست اول آمریکا را در پیش بگیرد، میلیاردها دلار اسلحه به اسرائیل نمی فرستد. این به معنای تجدید نظر در حمایت از اسرائیل در شرایطی است که مستقیما منافع امنیت ملی ایالات متحده را تهدید می کند.
سوریه
دونالد ترامپ قبلا گفته بود که ایالات متحده «نباید هیچ ارتباطی با سوریه داشته باشد» و با تشدید دخالت نظامی آمریکا در این کشور مخالفت کرده بود. با این حال، این بدان معنا نیست که واشنگتن می تواند خطرات موجود را نادیده بگیرد، به ویژه با توجه به تهدید مداوم داعش.
در حالی که رئیس جمهور آینده به طور مداوم دخالت ایالات متحده در سوریه را به عنوان یک مسئله حاشیه ای می بیند، او در گذشته این استدلال را پذیرفته است که حضور ایالات متحده برای جلوگیری از بی ثباتی بیشتر ضروری است.
با این حال، این احتمال وجود دارد که او به دنبال اولین فرصت برای خارج کردن خروج نیروهای نه چندان زیاد ایالات متحده باشد که در حال حاضر در سوریه هستند.
وضعیت روی زمین هنوز نامشخص است و درک روشنی از اینکه چه کسی کنترل را در دست دارد یا سوریه چگونه اداره خواهد شد، وجود ندارد. تصمیم گیری در مورد خروج ایالات متحده احتمالا به چشم انداز سیاسی در حال تحول بستگی دارد.
نویسنده این مطلب در ادامه ادعا می کند که سربازان آمریکایی عمدتا برای حمایت از نیروهای دموکراتیک سوریه، یک گروه شبه نظامی به رهبری کردها که نقشی کلیدی در مبارزه با داعش ایفا کرده است، در سوریه باقی می مانند.
تمرکز اولیه ترامپ بر سوریه ممکن است متوجه خود این کشور نباشد بلکه بر ترکیه متمرکز باشد. آنکارا همچنان سرسختانه با منطقه نیمه مستقل کردنشین در سوریه مخالف است، که آن را پناهگاه امنی برای حزب کارگران کردستان (پ. ک.ک) می داند. انتظار می رود که این موضوع در ماه های اولیه دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ بر بحث های سوریه مسلط باشد.
ترکیه نیروهای دموکراتیک سوریه را امتداد پ. ک.ک می داند، یک گروه شبه نظامی که توسط آنکارا و برخی از کشورهای غربی به عنوان یک سازمان تروریستی تعیین شده است. پ. ک.ک در سال ۱۹۸۴ علیه دولت ترکیه اسلحه به دست گرفت. در حالی که ایالات متحده به حمایت خود از نیروهای دموکراتیک سوریه در مبارزه با داعش ادامه می دهد، پ. ک.ک را نیز به عنوان یک گروه تروریستی تعیین کرده است که منجر به تنش های مداوم بین ایالات متحده و ترکیه شده است.
ایران
نویسنده این مطلب در ادامه ادعا می کند که مجموع تحولات منطقه ای در یک سال و نیم اخیر بر ایرانی که ترامپ در دور دوم ریاست جمهوری خود با آن روبه رو خواهد شد تاثیر گذاشته است.
تحلیلگران پیش بینی می کنند که ترامپ در اولین روزهای بازگشت به ریاست جمهوری، گام هایی را برای اعمال مجدد استراتژی «فشار حداکثری» خود بر ایران برخواهد داشت. هم مارکو روبیو، نامزد ترامپ برای وزارت امور خارجه، و هم مایک والتز، مشاور امنیت ملی آینده ، در طول دوران حضورشان در کنگره، علنا از سیاست های سخت تر حمایت کرده اند.
برخی از تحلیل گران ادعا می کنند که ترامپ تلاش می کند از طریق تضعیف تهران، آن را به گفت و گوهای جدی با واشنگتن متقاعد کند. ترامپ می خواهد به عنوان رئیس جمهوری دیده شود که در مورد توافقات بزرگ ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیک مذاکره کرده، به ویژه از آنجایی که این بارک اوباما بود که میانجیگری برجام را انجام داد.
نویسنده این مطلب در ادامه ادعا می کند که تهران هر چند ضربه هایی خورده اما همچنان انعطاف پذیر است. نویسنده در تایید ادعای خود به افزایش توانمندی نظامی ایران و همچنین برگزاری چندین رزمایش نظامی موفق اشاره می کند.
با اینهمه برخی معتقدند که ترامپ ممکن است مذاکره با تهران را در نظر بگیرد. این احتمال وجود دارد که او بخواهد یک توافق هسته ای جدید را دنبال کند، توافقی که نه تنها به برنامه هسته ای ایران بپردازد، بلکه نفوذ و فعالیت های منطقه ای ایران را هم تحت الشعاع قرار دهد.