امام عسکری (ع) و راز تربیت موفق برای آینده کودک

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، تربیت کودک و نوجوان از اصلی‌ترین دغدغه‌های والدین است، زیرا این دوره‌ها تأثیر عمیقی بر شکل‌گیری شخصیت، رفتارها، و ارزش‌های فرد در آینده دارند. والدین نقش کلیدی در ارائه الگوهای رفتاری، عاطفی و اجتماعی به فرزندان خود دارند و هر نوع کم‌توجهی یا اشتباه در این روند می‌تواند تأثیرات بلندمدت و گاه غیرقابل جبرانی بر رشد کودک بگذارد. از این رو، والدین باید با دقت و توجه به نیازهای روانی و احساسی کودک، مرزهای رفتاری مناسب را تعیین کنند تا کودک علاوه بر دریافت محبت، مفاهیمی چون مسئولیت‌پذیری، انضباط و احترام را به خوبی فرا گیرد.

در دوره نوجوانی، اهمیت این مسئله دوچندان می‌شود، چرا که نوجوانان با تجربه تغییرات جسمی و روانی، نیازمند هدایت و راهنمایی بیشتری هستند. این مرحله حساس از زندگی نیاز به تعاملات آگاهانه والدین دارد تا نوجوانان بتوانند هویت خود را پیدا کنند و ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی را درک کنند. تربیت صحیح در این دوره می‌تواند به شکل‌گیری شخصیتی قوی و متعادل کمک کند که در برابر چالش‌های زندگی مقاوم باشد. از این رو، همراهی آگاهانه والدین و ارائه راهنمایی‌های سازنده در دوران نوجوانی، یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت تربیتی است.

در خانواده‌ای که به کودک روش‌های تعاملات اخلاق مدارانه آموخته شود به گونه‌ای که احترام را اساس رفتار خود قرار دهد، قطعاً چنین کودکی در بزرگسالی ثمره خوبی برای والدین خود خواهد بود و والدین او در قبر و قیامت بهره‌هایی از خوبی‌های او خواهند برد؛ چرا که فرزند سالم، بهترین باقیات صالحات برای پدر و مادر خود خواهد بود. از این جهت باید در وهله به کودک، احترام متقابل را آموخت نه او را جسور بار آورد. امام حسن عسکری علیه‌السلام در روایتی فرمود:

«جُرأَةُ الْوَلَدِ عَلى والِدِهِ فى صِغَرِهِ تَـدْعُو إلَى العُـقُوقِ فى کِـبَرِهِ؛ پررویى و گستاخى فرزند در مقابل پدر در کودکى موجـب نافرمانى و آزار او در بزرگى مى شـود.»

امام حسن عسکری علیه‌السلام در این جمله به رابطه روانشناختی بین رفتار کودک در سنین پایین و نتایج آن در بزرگسالی اشاره می‌کند. ایشان با بیان اینکه “جرأت کودک بر پدر در کودکی منجر به نافرمانی در بزرگی می‌شود”، به یکی از اصول مهم تربیتی اشاره دارند. از منظر روانشناسی، کودکی که از حد خود فراتر می‌رود و در تعاملات با والدین بیش از حد جسورانه یا نافرمانانه رفتار می‌کند، ممکن است در بزرگسالی به دلیل فقدان انضباط و مرزبندی‌های صحیح، دچار مشکلاتی در احترام به والدین و دیگران شود.

از نظر روانشناسی رشد، دوران کودکی زمانی است که ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی شکل می‌گیرند. اگر کودکی در این دوره یاد نگیرد که مرزهای صحیح را رعایت کند و نسبت به والدین خود احترام داشته باشد، ممکن است این الگوهای رفتاری نادرست را در زندگی بزرگسالی خود نیز تکرار کند. عدم مرزبندی مناسب در دوران کودکی به نوعی بی‌توجهی به اصول انضباط و نظم در خانه اشاره دارد که می‌تواند منجر به تقویت رفتارهای ناپسند مانند نافرمانی و عدم پذیرش مسئولیت شود.

این مسئله همچنین به موضوع “تعاملات والد-کودک” بازمی‌گردد. کودکان نیازمند یادگیری مهارت‌های اجتماعی و احساسی از والدین هستند. اگر والدین اجازه دهند که کودک بیش از حد جسور یا خودمختار شود، این موضوع می‌تواند تأثیر منفی بر توانایی او در پذیرش مسئولیت‌ها و ایجاد روابط سالم با دیگران داشته باشد. به مرور زمان، چنین کودکانی ممکن است به دلیل نبود ساختارهای تربیتی مناسب، در بزرگسالی دچار مشکلاتی در مدیریت ارتباطات خانوادگی و اجتماعی شوند.

از دیدگاه روانشناسی، یکی از کلیدهای تربیت صحیح، تعادل میان محبت و انضباط است. کودکی که تنها با محبت بدون رعایت مرزهای تربیتی بزرگ می‌شود، ممکن است حس کند که می‌تواند هر کاری انجام دهد بدون عواقب. این حس بی‌مسئولیتی و عدم توجه به حقوق دیگران، می‌تواند منجر به رفتارهای ناپسند مانند ناسپاسی و نافرمانی نسبت به والدین در بزرگسالی شود. بنابراین، امام حسن عسکری علیه‌السلام بر اهمیت مرزبندی و انضباط در تربیت کودک تأکید دارد، تا کودک درک صحیحی از احترام و مسئولیت داشته باشد و در آینده فردی مسئول و محترم بار آید.

انتهای‌پیام/