به گزارش گروه سیاست خارجی ایرنا، مسعود پزشکیان، رئیس جمهور امروز (جمعه ۲۸ دی ماه) در قالب نخستین سفر دوجانبه به روسیه با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور این کشور دیدار کرد. امضا «معاهده مشترک جامع راهبردی» میان ایران و روسیه مهمترین برنامه و دستاورد سفر رئیس جمهور به روسیه خواهد بود.
در خصوص این سفر با «الکساندر دوگین»، فیلسوف روس گفتگو کرده ایم. دوگین از مهمترین مشاوران ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به حساب می آید و در سال ۲۰۱۴، مجله آمریکایی فارین پالیسی، او را در رده صد «متفکر جهانی» دوره معاصر معرفی کرد.
«مسعود پزشکیان» و «ولادیمیر پوتین»، روسای جمهور ایران و روسیه، قرار است روز جمعه ۲۸ دی ۱۴۰۳ در مسکو دیدار می کنند که از این تاریخ به عنوان زمان امضای توافقنامه جامع بین دو کشور نیز یاد می شود. نام دقیق این توافق ۲۵ ساله «توافقنامه همکاری جامع راهبردی» است که ایران و روسیه معتقدند می تواند روابط دوجانبه خود را به میزان قابل توجهی تقویت کند. لطفا در مورد این توافق نامه و اهمیت آن توضیح دهید.
ایران و روسیه می توانند ساختاری غیر قابل شکست را ایجاد کنند که توافق همکاری جامع راهبردی گام بسیار مهم و تعیین کننده ای در این جهت است. این یک رویداد بسیار مهم و توافقی بر اساس اتحاد استراتژیک بین روسیه و ایران است، توافقی که باید آن را به صورت رسمی ثبت می‌کردیم تا جنبه قانونی پیدا کند. طی دهه گذشته روابط روسیه و ایران پویایی بسیار مثبتی داشته و روابط اقتصادی، سیاسی و راهبردی ما بهبود یافته است. ما به سطح بی سابقه و خوبی در روابط میان دو کشور در طول تاریخ رسیده ایم.
فکر می کنم که قرار دادن اتحاد عمیق سیاسی و ژئواستراتژیک که توافقنامه همکاری استراتژیک جامع نامیده می شود، ایده بسیار خوبی است و ما به چنین چیزی نیاز داشتیم؛ زیرا سیستم جهانی در حال تغییر است و ما باید واقعیت ها، چالش ها و شرایط جدید را در نظر بگیریم.
اگر همیشه در هر شرایطی با هم عمل کنیم، گام های خود را بسنجیم، می توانیم به یک نتیجه بزرگ برسیم. سیستم امنیتی استراتژیک مشترک را تصور کنید؛ می توان وجود پایگاه های نظامی روسیه در جنوب ایران و حضور ایران در قطب شمال از نظر اقتصادی و نظامی را مثال زد. ما می توانیم ساختاری غیر قابل شکست را با ایران ایجاد کنیم که توافق همکاری جامع راهبردی گام بسیار مهم و تعیین کننده ای در این جهت است.
ایران و روسیه در همکاری در سه زمینه اصلی راه درازی در پیش دارند: روابط دوجانبه، تعاملات منطقه ای و بین المللی. انرژی، فناوری های نوین، اقتصاد، صنایع نظامی و دفاع حیاتی ترین بخش ها در روابط دوجانبه میان دو کشور هستند. لطفا در مورد همکاری بین دو کشور در این سه زمینه توضیح دهید.
دو کشور باید همکاری های دوجانبه را به عنوان یک سیستم امنیتی منحصر به فرد تعریف کنند تا نه ایران تهدیدی برای روسیه ایجاد کند و نه روسیه برای ایران تهدیدی باشد.
ما باید روابط را در همه این زمینه ها تقویت کنیم تا همکاری های دوجانبه ما به عنوان یک سیستم امنیتی منحصر به فرد تعریف شود و نه ایران تهدیدی برای ما ایجاد کند و نه روسیه برای ایران تهدیدی باشد و این باید به یک اصل مهم در روابط آینده میان دو کشور تبدیل شود که هیچ کدام از دو کشور تهدیدی برای یکدیگر نباشند. ما باید به یکدیگر کمک کنیم تا سیستم امنیتی خود را ناگسستنی کنیم.
بنابراین، من فکر می کنم که روابط دوجانبه باید تهران و روسیه را به عنوان یک نهاد استراتژیک منحصر به فرد در اوراسیا مبتنی بر ارزش های سنتی و طرد و امتناع از هر نوع هژمونی معرفی کند.
کلید حاکمیت سیاسی تمام عیار روسیه و کلید حاکمیت ژئوپلیتیکی تمام عیار ایران دقیقا به این روابط دوجانبه بستگی دارد. همین امر برای اقتصاد، صنایع نظامی، اقتصاد نیز معتبر است. ما باید یکدیگر را به عنوان بخشی از منطقه منحصر به فرد اوراسیا در نظر بگیریم، سیستمی است که درک آن برای نه تنها برای روسیه، بلکه برای ایران نیز بسیار مهم است، زیرا ما با هم می توانیم تقریبا بر همه مشکلات راهبردی موجود غلبه کنیم و همکاری ما در سوریه و در مقیاس کوچکتر در اوکراین دو نمونه است که چگونه روسیه و ایران می توانند با همکاری یکدیگر به اهداف خود دست یابند.
توافقنامه ای که قرار است بین دو کشور امضا شود، جامع ترین معاهده ای است که ابعاد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گسترده تری را نسبت توافق های قبلی در بر می گیرد. «ماریا زاخاروا»، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، این توافق را «معاهده ای بزرگ و بی سابقه» با ایران خوانده است. چرا روسیه این توافق را با چنین عباراتی توصیف می کند؟
زمان آن فرا رسیده است که پایه های محکمی برای نظم جهانی چند قطبی بگذاریم.
این معاهده برای روسیه بسیار مهم است و به همین دلیل است که ماریا زاخاروا آن را معاهده بزرگ و بی سابقه خوانده است. زمان آن فرا رسیده است که پایه های محکمی برای نظم جهانی چند قطبی بگذاریم. برای یک لحظه تصور کنید که ایران و روسیه می توانند نوعی اتحاد استراتژیک را با تبادل الگوهای فرهنگی و با سیستم های مالی و امنیتی متحد منعقد کنند، اینگونه می توانند ابرقدرت شوند، بسیار قدرتمندتر از هر قطب دیگری. فکر می کنم روسیه با کمک ایران می تواند به قطب برتر دنیا تبدیل شود و همچنین روسیه می تواند به ایران کمک کند تا ابد از حاکمیتش دفاع کند. بنابراین اگر در کنار هم باشیم می توانیم پتانسیل عظیمی از منافع مشترک را به اجرا دربیاوریم.
بر اساس آنچه مقامات روسی اعلام کرده اند معاهده پیش رو شامل همکاری در بخش های انرژی، حمل و نقل، صنعت، کشاورزی و فرهنگی می شود که می تواند به عنوان نقطه عطفی در روابط میان دو کشور عمل کند. علاوه بر اهداف کلی مطرح شده، این توافق همچنین شامل سرمایه گذاری های مشترک در همکاری رسانه ای، آموزش، برنامه های فضایی و سیستم های پرداخت بانکی مشترک می شود، زمینه هایی که هر دو کشور به دلیل تحریم های اعمال شده از سوی کشورهای غربی، در آن تحت فشار قرار دارند. این توافق تا چه حد می تواند تحریم های غرب علیه هر دو کشور را خنثی کند؟
دو کشور باید به حاکمیت کامل هم دیگر احترام بگذارند و در عین حال با هم اجماع کنند تا بتوانند از ظرفیت های همدیگر استفاده کنند.
این معاهده موارد متعددی می شود که می تواند به نوعی نهاد ژئوپلیتیکی جدیدی ایجاد کند، حول این محورها باید تمام جنبه های فنی دیگر همکاری ما در صنعت و امور مالی و فرهنگ و رسانه های جمعی و خدمات را توسعه دهد، زیرا ما دشمنان و چالش های یکسانی داریم و قرار نیست هیچ گونه استرس یا چالشی را برای هم ایجاد کنیم. بنابراین همکاری ما باید چند جانبه و بسیار عمیق باشد، نوعی یکپارچگی استراتژیک با هر دو شرکت کننده که هویت های فرهنگی، استراتژیک و سیاسی خود را بیشتر و بیشتر حفظ و تقویت می کنند. دو کشور باید به حاکمیت کامل هم دیگر احترام بگذارند و در عین حال با هم اجماع کنند تا بتوانند از ظرفیت های همدیگر استفاده کنند.
در مسائله حمل و نقل به ویژه در مورد کریدور شمال-جنوب، همکاری بین دو کشور بسیار مهم است. به گفته کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، همکاری در خصوص این کریدور به همراه جزئیات مربوط به اجرای آن، در سفر آتی رئیس جمهور ایران در کنار سایر موارد دیگر در توافق جامع امضا خواهد شد. درباره اهمیت کریدور شمال-جنوب توضیح دهید و بفرمایید چه دستاوردهایی می تواند پس از تحقق آن، برای ایران و روسیه به ارمغان بیاورد؟
باید این دیوار تحریم ها را بشکنیم و کریدور شمال جنوب می تواند کمک زیادی به این مشکل بکند.
پروژه کریدور شمال جنوب یک موضوع ژئوپولیتیکی بسیار مهم است، بنابراین من کاملا با آقای کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه موافقم که این کریدور برای هر دو کشور از اهمیت حیاتی برخوردار است. ایران و روسیه هر دو از تحریم های اعمال شده توسط غرب رنج می برند.
باید این دیوار تحریم ها را بشکنیم و کریدور شمال جنوب می تواند کمک زیادی به این مشکل بکند؛ به عنوان مثال روسیه می تواند از طریق بندرعباس و در سایر بنادر ایران به آبهای آزاد راه پیدا کند. ایران هم می تواند از این طریق به شمال جهان به دریای آرتیک دسترسی پیدا کند. بنابراین می تواند فرصت های عظیمی را برای هر دو کشور ایجاد کند.
من فکر می کنم که ما دوباره می توانیم توازن ژئواکونومیک را در اوراسیا تنظیم کنیم و با این کار منافع ایران و روسیه چند برابر خواهد شد. ما در روسیه تلاش های زیادی برای به نتیجه رسیدن توافق با ایران در خصوص کریدور شمال جنوب انجام دادیم که البته نمی توانم جزئیات آن را توضیح دهم، اما این تنش زیادی در داخل روسیه درباره این کریدور وجود داشت که بالاخره در این مبارزه پیروز شدیم.
در ماه های اخیر برخی رسانه ها به مسائلی پرداخته اند که دیدگاه های متفاوت بین این دو کشور را برجسته می کند. آیا اختلافات جدی بین دو کشور وجود دارد؟ راه حل برطرف کردن این اختلافات چیست؟
درک قدرت عظیمی که بعد از پیمان مشترک مشارکت راهبردی برای دو کشور بدست خواهد آمد مشخص می کند افرادی در جهان هستند مخالف آن هستند و حتی در آینده سعی خواهند کرد آن را از بین ببرند.
اگر بتوانیم تصور کنیم چه قدرت عظیمی بعد از پیمان مشترک مشارکت راهبردی برای دو کشور بدست خواهد آمد، آنگاه به راحتی می توانیم درک کنیم که افرادی در جهان هستند که اصلا این رویداد را دوست ندارند و حتی در آینده سعی خواهند کرد آن را از بین ببرند.
به عنوان مثال، هر از گاهی اظهارات بسیار عجیبی از وزارت امور خارجه ما و در مورد جزایر متعلق به ایران مطرح می شود و در طرف دیگر بیانیه های ضد روسی در ایران مطرح می شود. این ها در کنار اقداماتی است که در خارج از دو کشور صورت می گیرد که به نوعی می خواهند مانع از اتحاد دو کشور شوند.
اول از همه کشورهای غربی هستند که از این پروژه نفرت دارند. ما باید این را درک کنیم که دشمن از قبل در داخل جامعه ما شبکه سازی کرده و سعی می کند تا این توافق را از بین ببرد و همچنین، در خارج از کشورهای ما هم به تلاش خود ادامه می دهد. ما در روسیه هنوز لابی قوی طرفدار لیبرالیسم داریم و کاملا مطمئن هستم که چیزی شبیه به این در ایران نیز وجود دارد و آنها از استدلال های مختلف، گاهی مذهبی و گاهی ناسیونالیستی، استفاده می کنند تا روابط میان دو کشور را تضعیف کنند.
اما این واقعیت که این معاهده قرار است در روزهای آینده امضا شود، گواه این واقعیت است که ما توانسته ایم بر موانع غلبه کنیم. هیچ مشکلی بین روسیه و ایران وجود ندارد، اما اگر دشمنان ما امیدوار باشند که می توانند بین ما تفرقه بیاندازند و ایران و روسیه را در مقابل یکدیگر قرار دهند، ضرر بزرگی برای دو کشور خواهد بود. رؤسای دو کشور این را به خوبی درک می کنند و این معاهده بزرگ تاریخی میان روسیه با ایران امضا خواهد شد.