از ناترازی بنزین تا اجرای ماده ۴۶ قانون برنامه هفتم
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای محسن زنگنه نایب رئیس کمیسیون تلفیق لایحه بودجه ۱۴۰۴ و آقای علی مروی کارشناس مسائل اقتصادی با حضور در برنامه «گفتگوی ویژه خبری» سه شنبه شب شبکه خبر به پرسشها درباره ناترازی بنزین و چگونگی اختصاص یارانه به آن و سهمیه بندی، پاسخ دادند. متن کامل این برنامه
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای محسن زنگنه نایب رئیس کمیسیون تلفیق لایحه بودجه ۱۴۰۴ و آقای علی مروی کارشناس مسائل اقتصادی با حضور در برنامه «گفتگوی ویژه خبری» سه شنبه شب شبکه خبر به پرسشها درباره ناترازی بنزین و چگونگی اختصاص یارانه به آن و سهمیه بندی، پاسخ دادند. متن کامل این برنامه به شرح زیر است:
مجری: امشب راجع به بحث ناترازی بنزین صحبت خواهیم کرد. دیشب آقای رئیس جمهور در گفتگوی تلویزیونی درباره ناترازی انرژی در کشور گفت که متخصصین باید برای ناترازیها در انرژی راه حل پیدا کنند و باید آن را بپذیریم و کاری کنیم که اقشار متوسط و پایین مشکل پیدا نکنند، ایشان همچنین پیشنهاد داد که رسانه ملی، اقتصاددانها و دانشگاهیان و متخصصان را دعوت کند و واقعیتها را در خصوص ناترازی انرژی بیان کنند. امروز آقای دکتر قالیباف رئیس مجلس هم درباره ناترازی انرژی گفت که اختیار تعیین قیمت بنزین و فراوردههای نفتی به عهده دولت است و مجلس به این موضوع ورود نخواهد کرد.
آقای زارع سخنگوی کمیسیون تلفیق هم اشاره کرد با توجه به مصوبهای که امروز مجلس داشته، بنزین سال آینده گران نمیشود و مجلس دست دولت را باز گذاشته هر میزان ارز برای بنزین نیاز دارد خودش مشخص و تهیه کند. امشب راجع به این موضوع و ناترازی بنزین صحبت میکنیم.
سوال: آقای زنگنه الان همه میگویند که بنا نیست بنزین گران شود، در سال آینده اتفاقی نمیافتد تقریباً هم دولتیها و هم مجلسیها به این نکته صراحت دارند که الان موضوع گرانی در دستور کار نیست، اما مردم میگویند اگر نیست چرا این قدر راجع به آن صحبت میشود پس معلوم است فضاسازیها میخواهد اتفاق بیفتد چنین تحلیلی وجود دارد، شما صراحتاً بفرمایید در بودجه آنچه که مجلس مصوب کرده چه چیزی هست؟ بنا است چه اتفاقی بیفتد؟ و بعد بفرمایید بحث اختصاص یارانه به بنزین چه میزان مرتبط با ناترازی است که از آن داریم صحبت میکنیم؟
زنگنه: اگر بخواهیم خیلی صریح در مورد بنزین صحبت کنیم اول در مورد این که آیا افزایش قیمت بنزین یا افزایش سهمیه آیا این نیاز به اجازه از مجلس دارد یا خیر، من میخواهم عرض کنم خیر، افزایش قیمت بنزین یا افزایش سهمیه یا هر تدبیری که دولت بخواهد در خصوص بنزین عمل کند بر اساس قانون هدفمندسازی یارانهها کاملاً در اختیار دولت است یعنی مجلس در مورد قیمت بنزین یا حاملهای انرژی اختیار را در قوانین به دولت داده است.
سوال: یعنی الان نمیخواهد ورود کند یا قانوناً نباید ورود کند؟
زنگنه: ببینید در اختیار دولت است دولت منابعی دارد اولاً در قانون هدفمندسازی یارانهها که یک قانون بلند مدتی بوده که البته دیگر الان خیلی بخشهایش اجرا نمیشود این اختیار حاملهای انرژی در اختیار دولت است البته آنجا گفته اگر دولت بنزین، گازوئیل، نفت، گاز، برق هر چیزی را افزایش داد آن رقمی که افزایش پیدا میکند باید به سه بخش تقسیم شود یک بخش یارانه نقدی مردم، یک بخش به حوزه تولید انرژی یعنی به نیروگاه، پالایشگاه و … برای تقویت تولید داده شود و یک بخشی هم برای حمایت از تولید باشد، چون بالاخره قطعاً تولید صدمه میبیند وقتی شما قیمت انرژی را بالا میبرید بر اساس قانون هدفمندی یارانهها این در اختیار دولت است، اما چرا امسال دولت در بودجه این را آورد؟ به این جهت که دولت میخواهد از منابع بودجه عمومی دولت مبلغی را بردارد برای واردات، در بند ت تبصره ۲ دولت بندی را آورده درخواست دارد به من اجازه بدهید من ۶۵ هزار میلیارد تومان از منابع بودجه عمومی دولت را برای واردات بنزین انجام بدهم اینجا اولین شبههای که پیش آمد که دولت میخواهد قیمت بنزین را بالا ببرد یعنی حدس زده شد این است که این مبلغ با توجه به میزان وارداتی که ما امسال داشتیم این مبلغی که دولت گذاشته تقریباً نصف میزان وارداتی است که ما امسال داریم، بعضیها تفسیر کردند که پس دولت عملاً با آوردن اجازه ۶۵ هزار، چون سالهای قبل را از هدفمندی برمیداشت یا از سران مجوز میگرفت امسال، چون هدفمندی و بودجه عمومی همه در یک کاسه ریخته شده دولت اجازه گرفته که چنین کاری کند اینجا یک شبههای مطرح شد که دولت میخواهد بنزین را گران کند، چون دارد سهمیه را کاهش میدهد. این بند که به مجلس آمد در کمیسیون تلفیق ما اجازه واردات را به دولت دادیم، اما آن رقم ۶۵ هزار که در حکم آمده بود جزء یک و جزء دو اینها در کمیسیون تلفیق حذف شد پس الان چه مانده که امروز هم مجلس به آن رای مثبت داد، آن اجازه دولت را که میگوید دولت مجاز است که نسبت به واردات بنزین اقدام کند ما این اجازه را برای دولت حفظ کردیم اینجا در پرانتز عرض کنم اگر دولت بخواهد برود بنزین وارد کند با منابع شرکت ملی نفت باز هم نیاز به اجازه ندارد شرکت ملی نفت هم همین الان میتواند فرآورده تهاتر کند میتواند نفت بدهد بنزین بگیرد هر کاری میتواند بکند، اما اگر بخواهد بیاید از سهم دولت از آن ۳۷ و نیم درصدی که سهم دولت است از صادرات نفت و گاز بردارد باید اجازه بگیرد ما این اجازه را دادیم، اما آن حکم ۶۵ هزار تا را برداشتیم یعنی بر خلاف چیزی که دیشب در گفتگوی ویژه آقای رئیس جمهور مطرح شد که گفتند مجلس واردات را ممنوع کرده، نه اتفاقاً ما اجازه واردات دادیم نه تنها اجازه واردات دادیم بلکه آن محدودیتی را هم که دولت گذاشته بود از داخل قانون برداشتیم البته بعد که دولت جداولش را در بخش دوم بدهد آنجا میتوانیم بنشینیم با دولت تعامل کنیم میتواند ۱۰ تا باشد، ۶۰ تا باشد، ۱۰۰ تا باشد بنابراین میخواهم عرض کنم که ما دقیقاً بر اساس قانون اختیار قیمت گذاری بنزین در این که جناب آقای پزشکیان میگویند یک گروه کارشناسان نشستند دارند بررسی میکنند هنوز به جمعبندی نرسیدند ممکن است به جمعبندی برسند بنزین گران شود، ارزان شود یا هرچیزی، بله کاملا تحت اختیار آقای دکتر پزشکیان است همچنان که در دوره آقای روحانی هم که بنزین گران شد اصلاً مجلس اطلاعی نداشت این جزو اختیارات رئیس جمهور بود در سران قوا مطرح کردند خودشان میگویند هماهنگیها انجام شده یک شبه بنزین را گران کردند که آن شیوه هم شیوه درستی نبود ولی آقای پزشکیان گفتند اگر ما بخواهیم این کار را بکنیم به مردم اعلام میکنیم پس نهایت جمعبندی بنده در این بخش از صحبت این است که اولاً افزایش قیمت بنزین یا تغییر سهمیه کاملاً در اختیار دولت است در هیچ بودجهای شما نمیبینید ما بیاییم سهمیه را تعیین کنیم یا قیمت بنزین را بالا پایین کنیم.
سوال: پس چرا آقای زارع سخنگوی کمیسیون میگوید سال آینده گران نمیشود اگر اختیارش با دولت است، ایشان این ماجرا را پیش بینی کرده است؟
زنگنه: ببینید ایشان در جواب آن گفتگوی ویژهای که مجری محترم فرمودند مجلس ممنوع کرده واردات را، مجری اینطوری سوال کردند، آقای زارع گفتند نه ما هیچ محدودیتی برای واردات نگذاشتیم به دولت هم اختیار دادیم که بنزین وارد کند
سوال: یعنی شما به عنوان مجلس نمیدانید که دولت بالاخره میخواهد گران کند یا نمیخواهد گران کند؟
زنگنه: ما هیچ اطلاعی نداریم البته فکر میکنم خود دولت هم اطلاعی ندارد، چون دیشب خود آقای پزشکیان هم گفتند هنوز کارشناسان به جمعبندی نرسیدهاند الان فعلاً هیچکس نمیداند قرار است چه اتفاقی بیفتد، اما آن بخشی که در اختیار مجلس است من مجدد عرض میکنم ما نمیخواهیم توپ را به زمین کسی بیندازیم اگر در کشور تصمیمی بخواهد گرفته شود باید مجلس، دولت همه آن را بپذیرند بحث توپ انداختن به زمین کسی نیست قانون هدفمندی میگوید اختیار افزایش قیمت بنزین و حامل انرژی در اختیار دولت است منتها ما نظارت میکنیم که اگر افزایش داد، برای اینکه مردم عزیز بدانند همین الان بنزین ۱۵۰۰ تومان تا ۳۰۰۰ تومان است تا هزار تومانش درآمد دولت است مالیات و اینها، از هزار تومان به بالا میشود درآمد هدفمندی یارانهها میآید در صندوق هدفمندی بله ما اینجا نظارت میکنیم بنابراین بحث توپ به زمین کسی انداختن نیست این جزو اختیارات دولت است حالا دولت یک اجازه هم گرفته آقای مجلس به من اجازه میدهی اگر من نیاز داشتم از منابع عمومی دولت بردارم وارد کنم؟ گفتیم بله ما اجازه میدهیم حالا چقدر میخواهی؟ آن را باید در مرحله دوم که جداول را دولت میفرستد تعیین کنند.
سوال: آن ۶۵ هزار تا که گفتید همان قدر میزان مدنظر دولت است؟
زنگنه: میتواند ۶۵ هزار تا باشد، ممکن است دولت آن وقت نظرش عوض شود مثلاً بگوید من میخواهم ۵۰ هزار تا وارد کنم یا ۸۰ هزار تا وارد کنم اگر از بودجه عمومی باشد قطعاً باید اجازه مجلس را بگیرد.
سوال: آقای مروی این بحث ناترازی بنزین اساساً ارتباطی به اینکه داریم به بنزین یارانه اختصاص میدهیم یا نمیدهیم ارتباط مستقیم دارد؟ یعنی اگر مثلاً یارانه را حذف کنیم ناترازی درست میشود یا اگر حذف نکنیم مثلاً به همین روال جلو خواهیم رفت، ربطش چیست؟
مروی: ما نه تنها در بنزین ناترازی داریم در برق هم داریم کما اینکه خاموشی داریم، در گاز هم داریم، در گازوئیل هم به نوعی داریم در این ناترازی اگر ما افق دیدمان را فراتر ببریم یعنی یک موقع ما ناترازی را میایستیم موقعی که خاموشیها بروز پیدا میکند، موقعی که کمبود بنزین میآوریم و مجبور هستیم مثلاً بیش از بودجه آموزش و پرورش صرف واردات بنزین کنیم آن موقع متوجه میشویم نه اصلاً نیازی به این حرفا نداریم ما خیلی قبلتر از این حرفها دچار ناترازی بودیم یک عدد ساده به شما بگویم ما در اقتصاد شاخصی داریم میگوید جی به جی دی پی یعنی نسبت مخارجی که دولت صرف میکند برای اینکه کالاها و خدمات عمومی ارائه بدهد تقسیم بر تولید ناخالص داخلی، این نسبت برای ایران اگر ما یارانههای حاملهای انرژی را در نظر نگیریم حدود ۱۷، ۱۸ درصد میشود ما در کنار کشورهایی مثل هند جزو کشورهای پایین قرار میگیریم، اگر یارانههای انرژی را لحاظ کنیم جزو هزینههای دولت، چون به هر حال ثروت خدادادی است خدا به این کشور داده دولت به معنای عامش یعنی قوای مجریه و مقننه که تصمیم گیر هستند اینها را در سالیان گذشته که امتدادش به امسال هم رسیده تصمیم گرفتند که به این شکل انرژی ارزان صرف شود اگر ما این را جزو بودجه دولت در نظر بگیریم نسبت این شاخص جی به جی دی پی حدود ۶۰ درصد میشود یعنی ایران جزو بالاترین کشورها میشود بیان سادهاش این است که دولتهای ما به معنای عامش منابع کافی داشتند که رفاهی در حد بالاترین کشورها آن هم به صورت پایدار و بلند مدت برای عموم مردم فراهم کنند منتها رفاهی که فراهم میکنند چیست، رفاه انرژی هم است به این معنا که شما میتوانید استخر روباز داشته باشید در زمستان در لواسان کل زمستان این را گرم نگه دارید با هزینه ناچیز گاز در مناطق بالای تهران هر طور دوست داری برق و گاز مصرف کنی بنزین شما بنزینی باشد که مثلاً یک نودم یا یک شصتم بنزین همین کشورهای همسایه باشد یقیناً این یارانهها در بروز ناترازیها اثر دارد، یکی از اقتصاددانها یک ضرب المثل تلخی دارد میگوید شما شنزار را هم که تحویل دولت بدهید بعد از دو سه سال با کمبود شن مواجه میشوید این مَثَل در خصوص انرژی ما مصداق دارد.
سوال: منظورتان این است اگر این یارانهها حذف شود و قیمت اصطلاحاً آزاد شود مسئله ناترازی ما حل میشود؟
مروی: یک مشکل اساسی ما این است که دولتها قیمت گذاری انرژی را انجام دادند دولتها همیشه به دنبال منافع کوتاه مدتشان بودند دولتها فقط به دنبال این بودند که در دوره خودشان به مردم بگویند ببینیدای مردم ما شرایط را خوب نگه داشتیم به چه هزینهای؟ به هزینه اینکه آینده این کشور را خراب کردند ما در سال داریم بالغ بر ۱۰۰ میلیارد دلار یارانه انرژی میدهیم بعد وضعیت سرمایهگذاری ما به جایی رسیده در این سالیان اخیر سرمایهگذاری جدید ما کفاف استهلاک سرمایهگذاری قبلی ما را نمیدهد معلوم است با این وضعیت بعد از آن طرف به خاطر همین ناترازیهایی که پیش آمده فشارش میآید روی کسری بودجه دولت و خود این تورم ایجاد میکند. الان بالغ بر یک دهه است تورمهای بالا را داریم میبینیم روز به روز قدرت خرید درآمدهای ما کاهش پیدا میکند چشم انداز رشد اقتصادی هم نداریم پس ریشه آن کجا است، ریشهاش این است که اختیار قیمت گذاری این منبع عظیم را ما دادیم دست سیاسیون این را هم که میگویند نفت ملی شد همه افسانه است، نفت هیچ موقع ملی نشده نفت، گاز و منابع ما دولتی شده دولتها هم به خاطر سیاستهای پوپولیستی به خاطر اینکه فقط دوره خودشان پیش مردم محبوب باشند یا هزینهاش را ندهند متناسب با تورم قیمت اینها را تعدیل نکردند.
سوال: اینکه الان شما میگویید قیمت گذاری نباید دست دولت باشد پس باید دست چه کسی باشد؟
مروی: دست بازار، مثل هر کالای دیگری، چون ببینید واقعیت این است که مردم اعتمادشان را به سیاسیون از دست دادهاند، زمانی آقای احمدی نژاد طرح هدفمندی یارانهها را اجرا کرد گفت من یارانه همه کالاها را حذف میکنم از بنزین، گازوئیل، برق، گاز، نان و بقیه اقلام همه را تبدیل میکنم به یارانه نقدی ۴۵ هزار تومان ۴۵ هزار تومان آن موقع ۴۵ دلار بود آن ۴۵ هزار تومان که الان مانده یک دلار هم نمیشود ببینید یک موقعی دولتها تعهد زمانی داشتند با عوض شدن دولتها اجرای قانونی مثل قانون هدفمندی معطل نمیماند بله همان شیوه هدفمندی قابل توصیه بود منتها الان راهی نمانده به جز اینکه دولتها سهمیه انرژی مردم را بدهند دست خودشان، مردم خودشان در بازار تصمیم بگیرند انرژی را چند بفروشند.
سوال: یعنی چه در بازار، من الان یک سهمیه بنزین دارم این را کجا ببرم بفروشم؟
مروی: در بازار، ساده اش بورس انرژی است که الان داریم در بورس انرژی مواردی داریم مانند گواهی صرفه جویی دارد معامله میشود یا وزارت نیرو تابلو برق سبز راه انداخته کسی که دارد برق تجدید پذیر تولید میکند، آنجا مصرف کننده و متقاضی اش است، عرضه کنندهاش هم است.
سوال: آن هم وطنی که مثلاً در فلان روستای دور افتاده دارد کار میکند چطور باید در بازار انرژی بنزینش را بفروشد؟
مروی: یک مثال بزنم از قدیم هر موقع میخواستند سیاست گذاری درست بگذارند پیرزنی در پشت فلان کوهها بود که نمیتوانست به هوای آن سیاست گذاری درست را انجام نمیدادند ولی الان میتوان هر کسی که مشکل دارد دولت میتواند به او بگوید این حق انتخاب را شما دارید بگویید، ما همیشه سهم انرژی شما را به قیمت روز بازار میفروشیم پولش را به حسابتان واریز میکنیم در این جزئیاتش هیچ مشکلی در طراحی نداریم یک بحث طراحی بازار است که در دنیا هم حل شده است.
سوال: پس شما معتقد هستید که باید یارانه بنزین را کلاً برداریم قیمت بنزین آزاد شود همان طرحی که میگفت به هر کد ملی اختصاص سهمیه داشته باشد یا به افراد یعنی فارغ از اینکه ماشین دارد یا ندارد به همه تعلق بگیرد.
مروی: بله فقط هم بنزین نه، یک نکته کلیدی دارد توصیه من به دولتمردان و مجلسیان این است، تک تک سراغ حاملها نروند اتفاقاً اصلاحم که میخواهند بکنند از بنزین ترجیحاً شروع نکنند و نکته مهمتر این است ببینید مردم خواستههای به حقی دارند مردم به حق میگویند شمای دولت به معنای عام، چون دولت آقای پزشکیان که چهار پنج ماه است آمده، شمای دولت جلوی واردات خودرو نو و کارکرد را که گرفتید، خودروی استاندارد که وارد نمیشود از آن طرف حمل و نقل عمومی را هم که توسعه ندادید اتفاقاً دولت ببینید شیوه اجرا هم مهم است دولت باید بتواند هنرمندانه طرحی را اجرا کند اول از همه این حاملها با هم باشد نظر کارشناسی من این است ترجیحاً شروع از بنزین نباشد نکته مهمتر دیگر قبل از اینکه ساز و کار قیمت گذاری را درست کند ببینید اصلاح ساز و کار قیمت گذاری مردمی کردن قیمت بنزین از کانال بازار انرژی فرق دارد با اینکه یک دفعه قیمت را بالا ببرند این را موقعی انجام بدهد که قبل از آن واردات خودرو را و خصوصا واردات خودروی کارکرده اقتصادی را که نفعش به همه مردم برسد اینها را باید آزاد کند در انحصار یک سری آدم رانت خوار هم قرار ندهد، چون میگویند آزاد کردیم فقط فلانی و فلانی میتوانند وارد کنند این معنا ندارد و همچنین یک سری از منابعی که از این طرح انتظار دارد در آینده محقق شود اینها را بیاید حلش کند از کانال لیزینگ واردات ناوگان حمل و نقل عمومی را تسهیل کند ما الان کلی اتوبوس کم داریم در همین حمل و نقل کلانشهرهایمان کلی مترو کم داریم.
سوال: آقای زنگنه چقدر موافقید با آنچه که ایشان گفتند؟
زنگنه: در حرفهای آقای دکتر تناقضهای زیادی وجود دارد میگویند ما پیرزن آن روستای دور افتاده را نیاییم مبنای قانونگذاری قرار بدهیم، اما اگر دو نفر آدم یک استخری درست کردند در بالای شهر تهران که استخر روباز هست دارند گرمش میکنند بیاییم این را معیار قانونگذاری قرار بدهید، این نکته اول؛ نکته دوم این که آقای دکتر میفرمایند که مدیران و حکومتها و دولتها پوپولیست هستند میخواهند چند وقتی که هستند بگویند مردم ببینید ما چه همه چیز را برای شما ارزان نگه داشتیم و اینها، کدام دولت؟ الان مردم از سال ۹۷ تا الان در تورم بالای ۴۰ درصد هستند، الان مردم حالشان خیلی خوب است؟ الان مثلا گاز و برق و اینها را ارزان نگه داشتیم دولتها آمدند منت گذاشتند، ما در ایران داریم زندگی میکنیم، این نسخههایی که دوستان میدهند نسخههایی است که بالاخره اصلا با واقعیتهای جامعه نمیخواند این که ما بیاییم بنزین را گران کنیم تازه نه بنزین، همه چیز را بیاییم با هم ببریم در فضایی قرار بدهیم مردم بیایند از فردا صبح همه با هم بنزین خرید و فروش کنند، اصلا در کدام دنیا همچنین کاری کردند؟ در کدام کشور اروپایی که دیگر بالاخره برای ما آنها بعنوان الگو هستند یا در کدام کشورهای شرق آسیا یا در جنوب آمریکا کسی آمده گفته مردم شما هر کدام ۵۰ لیتر بنزین دارید حالا همه شما صبح تا شب بنشینید پشت موبایل هایتان من بگویم مثلا من صد تومان میفروشم او بگوید من ۵۰ تومان میفروشم کشف قیمت کنند، بعد هم دوستان کلا بورس را هم با حراج اشتباه گرفتند، هر چیزی را میگویند ببرید در بورس بگذارید تا کشف قیمت شود، اینها یک حرفهایی است که خیلی انتزاعی است مثل همان عزیزانی که آمدند گفتند بیاییم ۴۲۰۰ را از روی نان برداریم آمدند در همین برنامه گفتگوی ویژه خبری گفتند که ما با هوش مصنوعی الان میدانیم که دختر این خانواده در بندرعباس دو تا لواش خریده، پسرش در شمال در بابل یک سنگک خریده، فلانی هم در تهران یک نان بربری خریده، مردم نگران نباشید فقط ۴ نوع کالا گران میشود، اینها خیلی حرفهای عجیبی است که زده میشود، ببینید من میخواهم این را بگویم ما معمولا وقتی میآییم به ناترازی میرسیم از همه مظلومتر مردم هستند، شاید اصلا نیازی نیست ما کاری بکنیم، امشب رئیس جمهور مثل رئیس جمهور دو دوره قبل میآید پشت تریبون میگوید مردم از فردا بنزین شد ده هزار تومان، این راحتترین کار است، یک کلید هم میزنید از فردا تمام پمپ بنزینها بنزین را ده هزار تومان میکنند یا گاز این قدر میشود، مردم هم همراهی میکنند مردم تا الان همراهی کردند مگر این همه اتفاق افتاده سوال این است آیا واقعا کار دیگری نمیتوانیم بکنیم؟ آیا دولتها هیچ راه دیگری وجود ندارد؟ من چند تا عدد و رقم خدمت شما بگویم یک کمی روی زمین با هم صحبت کنیم، الان دولت چقدر دارد واردات انجام میدهد؟ ۱۳۰ هزار میلیارد تومان اگر بخواهد همین روال امسال را طی کند ۱۳۰ هزار میلیارد تومان برای واردات بنزین نیاز دارد، من چند تا عدد به شما بگویم، فقط بر اساس آمار رسمی که ما در جلسهای که پریروز خدمت آقای رئیس جمهور بودیم این آمار از تریبونهای آنجا توسط مجلسیها، رئیس مجلس بیان شده و آقای رئیس جمهور هم تایید کردند، ما روزی ۲۵ میلیون لیتر قاچاق بنزین داریم، قاچاق فرآورده داریم، ۲۵ میلیون را شما ضربدر ۳۶۵ کنید ضربدر ۷۰ سنت کنید میانگین ۷۰ سنت میشود ۳۵۰ هزار میلیارد تومان با دلار ۵۵ تومان، این را داشته باشید، خودروهای ما ۲۸ درصد بیش از آن چیزی که باید مصرف کنند دارند مصرف میکنند، اگر ما بگوییم روزی ۱۲۰ میلیون لیتر دارد بنزین مصرف میشود ۲۸ درصد آن باید کاهش پیدا کند، چون خودروهای ما دارند زیاد مصرف میکنند، میشود در سال ۴۷۰ هزار میلیارد تومان، سالانه ما داریم ۲۰۰ هزار تن گاز ال پی جی را در پالایشگاههای نفت فلر میکنیم، این را اگر ما حساب بکنیم میشود سالی ۱۰ هزار میلیارد تومان، همین سه تا رقم را ما با هم جمع میکنیم قاچاق ۳۵۰ هزار میلیارد، بهبود وضعیت خودروهای ما ۴۷۰ هزار میلیارد، ۱۰ هزار میلیارد فقط داریم گاز ال پی جی را میسوزانیم جمع آن میشود ۸۳۰ هزار میلیارد تومان
سوال: همینها را انجام بدهیم بخش عمدهای از مسئله ما حل میشود؟
زنگنه: نه خیر، نه مسئله ما حل نمیشود، خیلی بیش از آن، کل بنزینی که ما الان نیاز داریم وارد کنیم مردم به همین ترتیب، البته نمیخواهم بگویم مردم مصرف را باید کم کنند آنها همه درست و به آن هم میرسم، حتما ما باید در مصرف گاز بهره وری را بالا ببریم کاهش مصرف، حتما باید در بنزین مردم رعایت کنند، همه اینها درست، ولی من میخواهم بگویم چرا هر وقت میخواهیم ما یک اصلاح انجام بدهیم فقط از مردم شروع میکنیم پس دولتها چه کاره اند؟ یعنی فقط باید مردم کاری انجام دهند؟ ببینید آن اقایی که استخر دارد که ما میآییم بخاطر استخر روباز او برای ۸۵ میلیون نفر نسخه میپیچیم آنها چند درصد جامعه اند؟ من یک آمار به شما بدهم، در بازار سرمایه ۹۶ هزار کد وجود دارد که بالای یک میلیارد تومان اینها سرمایه دارند، ۹۶ هزار نفر چند درصد یک جامعه میشوند؟ یعنی ببینیم در مورد چه رقمهایی داریم صحبت میکنیم بعد ما میآییم یک مرتبه بخاطر این که آن آقا مثلا یا ما نتوانستیم جلوی قاچاق را بگیریم یا نتوانستیم مثلا این کار را بکنیم یک مرتبه میآییم یک نسخهای میبندیم، آماری که به بنده دادند یک بار بنده از همین تاکسیهای اینترنتی گرفتم، کسانی که الان دارند با همین تاکسیهای اینترنتی از دکتر و مهندس و فرهنگی و کاسب ورشکسته دارند امرار معاش میکنند چند نفر هستند؟ بعد اگر ما بنزین را الان سه هزار تومان را بکنیم شش هزار تومان من از آقای دکتر سوال میکنم، چقدر بار تورمی دارد؟ بعد از این بار تورمی چقدر آن باز روی دوش خود دولت است؟ چون دولت بزرگترین مصرف کننده این کشور است، هزینههای عمرانی، هزینههای جاری بالا میرود، لذا من عرضم را جمع بندی بکنم، ما در قانون برنامه هفتم آمدیم گفتیم آقای دولت ما هم قبول داریم مصرف زیاد است، ما هم قبول داریم این مسیر مسیر اشتباهی است میخواهید قیمت را هم افزایش بدهید اشکال ندارد شما حق دارید، اما قیمت را هم شما افزایش میدهید شما وظایف خودت را هم انجام بده، بهره وری را انجام بده، صرفه جویی خودت را انجام بده و …
سوال: آقای دکتر مروی شما بفرمایید نظرتان چیست؟
مروی: اول راجع به تناقضی که اشاره کردند، من وقتی اشاره میکنم به این که شما هر راهکار خلاقانهای که میآید معمولا، سیاستگذارهایی که نمیخواهند اجرا کنند و از زیر بار آن میخواهند در بروند معمولا یک مثالهای خیلی غامضی را میزنند الان دیگر حتی پیرزنها و پیرمردهای کشور ما هم دسترسی به کافی نت در روستاهایشان دارند، کافی نت تا هر جا بخواهید رفته، ولی وقتی ما میآییم میگوییم شما یک بخش قابل توجهی از مصرف و پرمصرفی ات در مناطقی است که اینها رفاه بالایی دارند اصلا اینها نیاز ندارند ما یارانه انرژی به اینها بدهیم من با عدد و رقم صحبت میکنم که آقای دکتر توجه بکنند، اصلا قیاس این دو تا یعنی این که ایشان با ابعاد مسئله آشنا نیستند، ما در مصرف گاز مثلا، توزیع مشترکین پرمصرف گاز طبیعی در تهران پله دوازدهم را من فقط بگویم، مثلا ما حدود هفتاد درصد مشترکینی که در پله دوازدهم رسیدند فقط مناطق یک و دو تهران بودند، پس ما فقط یک مثال نمیزنیم، ما یک مثال را میزنیم مصداقی، پشت آن عدد و رقم داریم بنزین را مثال میزنم، تقریبا ۴ و نیم درصد خانوارهای ما حدود یک میلیون و ۲۰۰-۳۰۰ هزار خودرو دارند، یعنی ما با این ۴ و نیم میلیون نفر ماهی حدودا ۱۷-۱۸ میلیون تومان فقط داریم یارانه بنزین میدهیم که اینها تعداد خودروهایشان سه تا و بیشتر است و پیمایش شان هم زیادتر است، اتفاقا یک مثال خیلی استانداردی از سیاستهای پوپولیستی که ما میگوییم، ببخشید من خیلی صریح میخواهم صحبت کنم دقیقا همین صحبتهایی که آقای دکتر فرمودند، آقای دکتر ۴ سال نماینده مجلس بودند و امسال سال پنجم شان است در کمیسیون برنامه و بودجه هم بودند باید پاسخگو باشند، ما سال ۱۴۰۰ صادر کننده بنزین بودیم، چرا الان وارد کننده شدیم؟ همه این راهکارهایی که میگویند چرا جواب نداده؟ چرا دائم میخواهیم بیاییم ارجاع بدهیم که آقا یک عده نمیخواستند، خب دولت حاج آقا رئیسی هم بود دیگر، چرا وارد کننده شدیم؟ مگر به جز این که ما انگیزه اتلاف منابع را از بین ببریم امکان دارد بتوانیم جلوی اتلاف منابع را بگیریم؟ معادل ۴۰ درصد آن انرژی که ما به مصرف کننده نهایی، چه خانوار است، چه صنعت است، چه خود دولت است چه هر کسی، میدهیم دارد در طول زنجیره هدر میدهد، در این ۴۰ درصدی که دارد هدر میرود حدودا بیش از نصف این، هدر رفتی که در نیروگاهها هست، چرا در نیروگاهها هدررفت ما داریم؟ بخاطر این که ما الان بخش قابل توجهی از نیروگاههایمان با راندمان زیر ۳۰ درصد دارند کار میکنند، چرا این نیروگاهها نیامدند راندمانشان را افزایش بدهند؟ چون نیروگاه با خودش حساب میکند مثلا نیروگاههای گازی ما میخواهند بر فرض ارتقای راندمان بدهند اولا همین الان برقی که اینها دارند تولید میکنند هزینه تمام شده اش با همین گاز یارانهای حدودا ۳۰۰ تومان در میآید میانگین فروش ۱۲۰ تومان بوده ۱۸۰ تومان باید خود دولت به اینها بدهد این یعنی کسری بودجه دولت یعنی تورم، تازه آن بخواهد با این پول گاز تبدیل به سیکل ترکیبی بکند ۱۲ -۱۳ سال طول میکشد تا این هزینه سرمایه گذاری اش به او برگردد. یا در بنزین، شما میگویید ارتقای استاندارد خودرو داشته باشیم، دم شما گرم، قوانینش هم که اجرا شده سازمان استاندارد هم که کلی دارند از جیب این مردم حقوق شان داده میشود چرا استاندارد خودروها افزایش پیدا نکرده؟ بخاطر این که شما برای این خودروساز انحصار ایجاد کردید، شما که نماینده مجلس بودید چه کار کردید برای رفع ممنوعیت واردات خودرو و خصوصا خودروی کارکرده؟
زنگنه: ما که قانون گذاشتیم
مروی: قانون را چرا پیگیری نکردید چرا طرح تحقیق و تفحص نگذاشتید که چرا در دولت آقای رئیسی رفته در وزارت صمت آیین نامه اش به موقع نمیآید مگر مهلت قانونی نگذاشتید مگر مجلس اختیار نظارت ندارد؟ این همه برای موضوعات مختلف تحقیق و تفحص میگذارید، چرا سر این موضوع نگذاشتید؟ شما برای توسعه حمل و نقل عمومی چه کار کردید؟ شما میگویید قانون گذاشتید قانون شما اجرا نشده این همه برای موضوعات مختلف تحقیق و تفحص میگذارید چرا برای این نگذاشتید یا اگر گذاشتید وزیر آمد توضیحات داد توضیحات او برای شما قانع کننده بود که میگوید آقا من منابع ندارم چرا منابع ندارد؟ ما یک اصطلاحی داریم میگوییم هیچ موقع ناهار مجانی نداریم، شما جایی هم میروید نذری میخورید مجانی در میآید یک کسی قبلا پول آن را داده، با این حساب و کتابهایی که شما میکنید این پولش از یک جایی باید در بیاید، از کجا میخواهد در بیاید؟
زنگنه: از جیب مردم؟
مروی: نه، نکته کلیدی این است دو تا راهکار بیشتر نیست یا شما میگویید من انرژی را میدهم به خود مردم بفروشند، از جیب مردم اگر میآید برود به جیب خود مردم یا همین سیاستها را ادامه میدهیم فرمایشات خود آقای دکتر یعنی تداوم همین سیاستها که خروجی آن هم تورم است، اتفاقا خود ناترازی انرژی باعث تورم شده، این سیاستهای فعلی من فقط یک قلم به شما بگویم، جدول منابع مصارف هدفمندی یارانهها در ۵ سال اخیر ۴ قلم اصلی در مصارف هدفمندی یارانه ۱۲ و نیم برابر شده، درآمدهایش، اما دو و نیم برابر شده، این میآید در بودجه دولت خودش را نشان میدهد منجر به کسری بودجه میشود یا نمیشود؟ آیا این تورم ایجاد میکند یا نمیکند؟ اصل تورم از این جاها تولید میشود، الان دولت دیگر منابعی ندارد برای خرج، که سرمایه گذاری بکند ما میانگین زمانی که با این روند اختصاص بودجه دولت به پروژههای عمرانی، پروژههای عمرانی بخواهد تمام شود میانگین زمان آن هفتاد سال و خوردهای شده، یعنی چه؟ مگر اینها چقدر قرار است عمر کند؟ خیلی مهم است اتفاقا من خیلی خوشم آمد دم آقای پزشکیان گرم صادقانه آمده میگوید، من چرا باید ۴-۵ میلیارد دلار صرف واردات بنزین کنم آن طرف پول بازنشسته هایم را نتوانم بدهم؟ حرف درستی است ما یک رفاه انرژی داریم به مردم میدهیم، آن رفاه انرژی هم عمدتا به دهکهای بالادرآمدی میرسد در مورد همین مثال بنزین، یارانهای که بالاترین دهک دارد میگیرد نسبت به پایینترین دهک حدودا ۱۷-۱۸ برابر است.
زنگنه: اولا ایشان با دولت آقای رئیسی گویا یک مقداری زاویه داشتند و نکات عجیبی گفتند، اولا که قانون واردات خودرو را ما درمجلس مصوب کردیم یکی از بهترین قانونها بود.
مروی: فقط ببخشید، من یک خواهشی دارم نیت خوانی نکنید من با هیچ دولتی زاویه ندارم به دولت حاج آقای رئیسی هم کمک کردم مشورت دادم به دولت آقای روحانی هم مشورت دادم من اصلا آدم سیاسی نیستم.
زنگنه: حالا این را مردم باید تشخیص بدهند
مروی: خب تشخیص میدهند شما چرا میگویید؟
زنگنه: نکته دوم اتفاقا همان مجلس، چون وزیر آقای شهید رئیسی عمل نکرد قانون را در زمینه واردات، ما استیضاحش کردیم شما گویا اصلا اخبار را پیگیری نمیکنید.
شما هزار تا مسئله مطرح میکنید سر اصل مسئله نمیروید من این جا رسانه عمومی ام باید جواب بدهم، اولا مجلس یازدهم مجلسی بود که برای آن خودرو و کیفیت خودرو در اولویت اول بود، تنها قانون صنعت خودروی کشور را بستیم واردات خودروی کارکرده ۵ ساله را البته با شرایطی مجوز دادیم و بعد وزیر ما اتفاقا با این که مجلس قبل مجلس انقلابی بود، در این مسائل با شخص شهید رئیسی هم شوخی نداشت، تنها وزیری که مجلس استیضاح کرد وزیر صمت بود بروید بخوانید روز استیضاح را، اکثرا هم پای قضیه خودرو بود این نکته اول، میفرمایید که اقای پزشکیان گفتند ما پول بازنشستهها را نداریم بدهیم؟ ما در قانون ۱۴۰۴ گفتیم یک درصد ارزش افزوده را از مردم بگیرید خود دولت پیشنهاد داد بدهیم به بازنشستهها، از روز اول فروردین ۱۴۰۳ این یک درصد دارد از جیب همه مردم کسر میشود، آقایان میگویند شما گفتید ۵۰ هزار میلیارد تومان از این مسیر ره دست میاید، اما ۷۰ هزار میلیارد لازم دارد شما از جیب مردم گرفتید اشکال ندارد ۲۰ تا کم دارید؟ فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر را ندهید. این بحثهایی که ایشان میگویند، این که آقای پزشکیان گفتند که من میخواهم بنزین را گران کنم، چون اگر گران نکنم پول بازنشستهها را ندارم بدهم، همین الان پول بازنشستهها متناسب سازی، آن یک درصدش قبول میکنیم میگوییم ۵۰ تا کم است، ۷۰ تا میخواست، ۵۰ تای آن عملا میتوانند از برج ۴ به بعد باید میدادند پول در جیب دولت است دولتها نشان دادند که اتفاقا پول را از مردم میگیرند و بعد سر جای خودش خرج نمیکنند. در مورد بنزین ما فرمایشات آقای مروی را قبول داریم من نگفتم بنزین گران بشود یا نشود، من عرضم این است اتفاقا بنزین هم گران کنید.
سوال: شما الان موافق گرانی بنزین هستید؟
زنگنه: عرضم این است من میگویم که مردم هم موافقند زمانی که اول دولت تکالیف خودش را انجام بدهد ما سادهترین کار را در این کشور یاد گرفتیم گران کردن، من از ایشان سوال میکنم مگر ما سال ۸۸-۸۹ بنزین را گران نکردیم؟ آیا دولت به تکالیفش عمل کرد؟ ایشان میفرمایند چرا نکرده؟ از دولتها بپرسید دولتها همین هستند، اگر دولتها آن یک سومش را میرفتند در نیروگاه هزینه میکردند دولتهای قبل، حالا نام نبریم، اگر آن یک سومش را میرفتند نیروگاه میساختند میرفتند پالایشگاهها و اینها را افزایش میدادند ما الان مشکل نداشتیم دولت تمام پول هدفمندی را از افزایش قیمت بنزین هزینه کرد، بلعید و خورد، حالا کجا داده؟ دیگر بروند ببینند کجا داده، ببینید آقای دکتر این مجلسی که دوستان میگویند شما، اتفاقا این حرفهایی که آقای مروی میزنند ما در ماده ۴۶ قانون برنامه هفتم که ببینید یکی از طولانیترین مواد هم هست، ما در این جا آمدیم در مورد این که چه کنیم که این ناترازی را حل بکنیم قانون نوشتیم و تکلیف را روشن کردیم؟ راههای غیر قیمتی دادیم، این که نمیشود ما میخواهیم ناترازی را، اصلا بنده میخواهم بگویم چه تضمینی هست ما الان بنزین را بکنیم ۵۰ هزار تومان، چه ضمانتی هست که دولت برود با این پولش نیروگاه بسازد؟ یا در حرفهای خود ایشان جالب است میفرمایند ما ۴۰ درصد هدررفت در خطوط انتقال انرژی داریم، خب بیایید این را حل کنیم چرا اول میخواهیم دست در جیب مردم بکنیم؟ میفرمایند نیروگاههای ما بهره وری ندارد، خب بروید حل کنید، ما نمیخواهیم نه نیروگاههایمان را بهره ور کنیم نه میخواهیم هدررفت را درست کنیم، نه میخواهیم ماده ۴۶ قانون برنامه را اجرا کنیم نه میخواهیم برویم اوراق صرفه جویی انرژی و اینها، هیچ کار نمیخواهیم بکنیم همان اول میخواهیم بگوییم مردم پول گندمکار نداریم بدهیم، پول بازنشسته را نداریم بدهیم باید ما بنزین را گران کنیم باید برق را گران کنیم، اشکال ندارد گران کنیم، سوال ما این است، من از آقای مروی که فرد متخصصی هستند سوال میکنم، آقای مروی دوبرابر شدن قیمت بنزین یا دوبرابر شدن قیمت گاز آیا هیچ تاثیری در تورم ندارد؟ ببینید من یک نکته خدمت شما بگویم، یک وقت هست یک نفری در استخر است آب تا کمر او است، ما هر چه آب بریزیم براحتی عکس العمل نشان بدهد حرکت میکند، امروز تورم به گونهای است که مردم دیگر از دهان و بینی شان بالاتر است یعنی میآیند بالا یک نفس میکشند و پایین میروند، آقایان خیلی راحت میآیند میگویند ما اگر بنزین را گران کنیم همش ۵ درصد به تورم اضافه میشود آقا مردم نمیکشند، این که میگوییم مردم، آقای دکتر ما امروز داریم به ۷۰ میلیون ۸۰ میلیون جامعه داریم یارانه میدهیم ۳-۴ درصد این جامعه هستند آن کسانی که آقایان میگویند ویلا دارند استخر دارند آنها ۳-۴ درصد هستند این جا بیایید در رسانه این را به مردم نشان بدهید دهکهای حقوقی ما دهک ۸-۹-۷ و ۶ ما به هم وصل هستند ما یک دهک ۱۰ داریم که ۴-۵ درصد آخر است.
سوال: آقای مروی شما نظرتان را بفرمایید:
مروی: یک تناقضی در صحبتهای آقای زنگنه هست من تعجب میکنم، چون خودشان عضو کمیسیون برنامه و بودجه هستند، اینها از یک طرف میآیند میگویند اقا دولت آمده منابع هدفمندی را بلعیده و از آن طرف میآید میگوید من پول گندم را ندارم، من سوال دارم، منابع هدفمندی که بلعیده شده صرف چه شده؟ صرف یارانه نان شده، شما خودتان میخواهید بگویید، چون دولت که برنمی دارد از آنجا در جیب خودش ببرد صرف یارانه نان میشود صرف یارانه چای میشود صرف همه مصارفی میشود که خود شما مجلسیها خیلی هایش را ایجاد کردید بیاییم شفاف بگوییم، آقا همین جوری پول ایجاد نمیشود به خدا همین جوری پول خلق نمیشود، شما هم میگویید قیمت انرژی را رایگان نگه داریم ارزان نگه داریم هم میگویید که یارانه به فلان جا بدهیم هم تورم نداشته باشیم پول اینها باید از یک جایی تامین شود که در آخر میآید از جیب همین مردم بیچاره در قالب تورم از قدرت خریدشان برداشته میشود، این اولین نکته، صادقانه پس بیایید بگویید، بگویید دولت پس میخواهد یک کاری بکند پس یارانه نان را ما ندهیم دیگر، پس یارانه چای را ندهیم، پس یارانه فلان، همان مصارف و هدفمندی را حذف کنید دیگر، این دو تا عدد است دیگر، روی عدد که نمیشود سلیقهای بحث کرد، ۴ تا قلم اصلی جدول هدفمندی ۱۲ و نیم برابر شده هزینه هایش، آن دولت ننه مرده باید این را تامین کند، سمت درآمدهایش دو و نیم برابر شده، چرا؟ به این خاطر که زمان اقای احمدی نژاد قرار بر این بود درقانون هدفمندی، قیمت حاملهای انرژی را متناسب با تورم افزایش بدهند، از این طرف درآمدی که حاصل میشود تزریق بکنند در سمت مصارفش از جمله یارانه نقدی افزایش پیدا بکند بعد از ایشان دولتها و مجالس بعدی زیر بار نرفتند به دلایل سیاسی، حالا من وارد آن نمیخواهم بشوم، نکته من این است، الان دیگر مردم اعتماد ندارند شما بگویید من میآیم یارانه انرژی را برمی دارم برای دولت به شما پول نقد میدهم میگویند، چون ما آن خاطره تلخ را داریم، پس چه کار باید بکنیم؟ انرژی مردم را بدهیم دست خودشان، شما میپرسید در کدام کشور و این جوری است؟
زنگنه: در کدام کشور نام ببرید
مروی: ما الان در نروژ، در کانادا، در آمریکا، در این جا قیمت انرژی را دولت تعیین میکند؟
زنگنه: تورمشان چند است؟
مروی: یک لحظه، اصلا وارد تورم نشوید، قیمت انرژی را چه کسی تعیین میکند؟
زنگنه: نمیشود، با تورم ۴۵ درصد دست بزنید به اینها تورم میشود ۷۰ درصد.
مروی: شما اول اصل قضیه را ببین بعد وارد تورم هم میشویم، قیمت انرژی را کی تعیین میکند دولت تعیین میکند؟ قیمت انرژی در بازار مشخص میشود.
زنگنه: حقوقشان چقدر است؟
مروی: با عرضه و تقاضا مشخص میشود، میخواهید بحث سازنده داشته باشیم؟
زنگنه: مقایسهها مقایسه درستی نیست
مروی: حقوق و دستمزد آقای دکتر، زمانی درست میشود که بازار کار رونق بگیرد که تقاضا برای نیروی کار بالا برود، نیروی کار قدرت چانه زنی در برابر کارفرما داشته باشد.
زنگنه: ما اصلا با حرفهای آقای مروی موافقیم، ما تناقض مان این است که میگوییم بالاخره این (وظایف خودش که در قانون آمده) را میخواهد دولت اجرا بکند یا نه؟ این را گذاشته کنار فقط میخواهد بنزین را گران کند.
مروی: اینها تهمت به دولت است، این حرفها درست نیست، ببینید واقع قضیه این است که مردم عزیز، کلا منابعی که خدا به این کشور داده بد دارد در موردش تصمیم گیری میشود و در راس آنها نعمت خدادادی انرژی، بقیه کشورهای دنیا چه کار کردند؟ این جا ما اختیار قیمت گذاری انرژی را دادیم دست دولت هایمان و مجلسی هایمان، در بقیه دنیا دادند دست بازار، این جا ما رفاه انرژی ایجاد کردیم به بهانه این که بقیه رفاهها را زدیم پوکوندیم آینده کشور را خراب کردیم.
زنگنه: افزایش قیمت بنزین جزء اختیارات دولت است ما هم الان نگفتیم دولت نباید بالا ببرد ما میگوییم آسانترین راه را دولت انتخاب نکند، ما یک برنامهای نوشتیم آقای رئیس جمهور گفته این قانون میثاق من است ماده ۴۶ قانون برنامه هفتم را شروع کنند در کنار هر تصمیم دیگری میخواهند بگیرند، بگیرند ما هم حتما همراه دولت هستیم.