از حذف قطعی بنگاه داری بانک ها تا تلاش برای بهبود سرمایه گذاری

در گفتگوی ویژه خبری مطرح شد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما،برنامه‌های اقتصادی دولت چهاردهم، محوربرنامه گفتگوی ویژه خبری یازدهم آذربود. میهمان این برنامه آقای دکتر عبدالناصر همتی وزیر امور اقتصادی و دارایی بودند.
سوال: از امروز شروع بکنیم از جلسه غیرعلنی البته ما خیلی توقع نداریم از جلسه غیرعلنی خیلی جزئیاتی مطرح بشود دررسانه ولی آن چیزی که قابل عرضه است بفرمایید؟
همتی: غیرعلنی بیشتر از این بابت که ما راحت‌تر بتوانیم با نمایندگان محترم صحبت بکنیم بود و به نظر من جلسه خیلی خوب بود جلوه‌ای از وفاق و همدلی بین دولت و مجلس بود و بحث‌های خیلی مختلفی انجام شد که خود من هم بخش‌های مهم اقتصادی و شاخص‌های کلان اقتصادی را توضیح دادم. آقای رئیس‌جمهور هم صحبت کردند وطرف مقابل هم ریاست رؤسای محترم کمیسیون اقتصادی برنامه بودجه صحبت کردند، رئیس محترم مجلس صحبت کردند چند تا از نماینده‌ها صحبت کردند به نظر من جلسه خیلی خوبی بود و مسائل مهمی را رد و بدل کردیم و با توجه به اینکه این دوره هم دولت و هم مجلس هر دو چهار سال با هم هستند به نظر من برای شروع خیلی خوب است که مسائل گفته بشود بحث‌ها گفته بشود و انشالله بتوانیم به تصمیمات استراتژیک برسیم. به نظرم با همراهی مجلس خیلی از مشکلات را می‌توانیم از حل کینم، امید وارم با وفاق و همدلی کار‌های کشور را پیش ببریم.
سوال: شما اخیراً توی اجرای سرمایه‌گذاری ریاض شرکت کردید اونجا چه خبر بود؟
همتی:در واقع اجلاس جهانی سرمایه‌گذاری که در ریاض برگزار شده بود دو تا فرصت خوب بود برای ما یکی اینکه به هرحال دو هزار پانصد تا از کارشناسان و مدیران اصلی در حوزه سرمایه گذاری از سراسر دنیا بودند حداقل بیست وزیر شرکت کرده بودند صحبت‌های خوبی هم بقیه وزرا کرده اند هم بنده مواضع کشورمان را آنجا مطرح کردم در ارتباط با جذب سرمایه به کشور به نظر من رخداد مهمی بود ما نیاز داریم که در این زمینه یک مقدار بیشتر فعال بشویم و بتونیم سرمایه خارجی به کشورمان جذب کنیم. در کنارش هم ملاقات‌های خوبی با وزرای محترم اقتصاد و وزیر سرمایه گذاری دولت عربستان سعودی داشتم بحث‌های خیلی خوبی داشتیم در مورد گسترش روابط اقتصادی، برای تحکیم روابط سیاسی مان تاکید کردم که این نوع روابط اقتصادی می‌تواند بسیار سازنده باشد و انشالله بتوانیم ادامه بدهیم این بحث‌ها و روابط اقتصادی مان را با اون‌ها دیدار‌های خیلی خوبی بود با رئیس بانک توسعه اسلامی و رئیس صندوق اوپک هم بحث‌های خوبی داشتیم صندوق اوپک مقرر کرد که در سرمایه‌گذاری‌هایی که در کشور‌های در حال توسعه می‌کند از مشاورین و پیمانکاران ایرانی هم استفاده بکنند برای پروژه هایشان در مجموع به نظر من سفر خوبی بود و ان‌شاءالله که بتوانیم بحث‌هایی که کردیم و نتایجی گرفتیم بتوانیم در عمل به یک مراحل اجرایی‌تری برسانیم و ازش بهره‌مند شود کشورمان.
سوال:وضع جلب سرمایه خارجی کشور الان چطوره؟
همتی:خوب نیست، ببینید واقعیتش این است که به خاطر شرایط تحریم و قرار داشتن در لیست سیاه اف‌ای تی اف یک مقدار محدود کرده سرمایه خارجی در کشورمان را، آمدن سرمایه خارجی را. ولی داریم برنامه ریزی می‌کنیم مثلاً در همان دیدار در همان اجلاس من ملاقاتی با رئیس اجرایی مجمع تشویق سرمایه‌گذاری مذاکرات مفصلی داشتیم قرار شد کارشناس هایشان بیایند برای اینکه بتوانند تکنولوژی‌های جدید، روش‌های جدید و خلاقیت‌های جدیدی که الان در دنیا برای جذب سرمایه دارد اتفاق می‌افتد را منتقل کنند به کارشناسان ما ان‌شاءالله بتوانیم با همکاری اون‌ها و همچنین روابطی که با کشور‌های منطقه داریم ببینید بالاخره بریکس یک رخداد مهمی بود ما در آنجا بحث‌های خوبی کردیم البته خوب است من اینجا یاد بکنم از دولت سیزدهم که واقعاً تلاش خوبی کردند که ما عضویت بریکس را بهش بپیوندیم و عضوش بشویم در ارتباط با روابط با همسایگان اقدامات خوبی شده بود ما آن را داریم با قدرت ادامه می‌دهیم به نظر من قابل رسیدن به یک نتایج خیلی خوبی است مثلا اتحادیه اقتصادی اوراسیا که ما دیگر از امسال می‌شویم عضو ناظرش، یکی دو هفته دیگر تشکیل می‌شود آن همه خیلی مهم است روابط با همسایگان در جنوب خلیج فارس برایمان خیلی مهم است، روابط با عراق و ترکیه برایمان خیلی مهم است کشور‌های مختلفی که در دور و اطرافمان هستند داریم مذاکراتی را پیش می‌بریم جزو سیاست‌های اصلی است.
سوال: عدد و رقمی می‌توانید بفرمایید که ما چه میزان سرمایه‌گذاری خارجی داریم؟
همتی: الان سرمایه گذاری خارجی مان متاسفانه خیلی کم بوده یعنی آن چیزی که جذب شده مثلا سال گذشته یک چیز نزدیک ششصد هفتصد میلیون دلار بوده و این ششصد هفتصد میلیون دلار اصلاً با حجم ما تناسب ندارد بنابراین ما امیدواریم، الان کشور‌هایی مثل ترکیه و عربستان سال گذشته یکی دوازده میلیارد یکی ده میلیارد دلار جذب سرمایه خارجی داشتند ما رقم مان کم است تمام تلاشمان را ان‌شاءالله می‌گذاریم با تجهیز هم امکانات هم پیگیری‌ها و هم رفت و آمد‌ها بتوانیم.
سوال:یک آماری است که می‌گوید که در سه ساله دولت سیزدهم یک چیزی حدود یازده و نه دهم میلیارد دلار مجموع سرمایه گذاری در این سه سال بوده؟
همتی: نه.

سوال: و مجموعه دولت یازدهم و دوازدهم یک چیزی حدود ۹.۷ دهم بوده؟
همتی: نه صحت ندارد در دو سال و هشت ماه گذشته کل جذب سرمایه در کشور مان، جذب سرمایه خارجی یک و دو دهم میلیارد دلار بوده، ببینید یک موقع است یک اشتباهی همه می‌کنند جلب سرمایه با جذب سرمایه فرق می‌کند مثلاً جلب سرمایه تفاهمی می‌آییم انجام می‌دهیم ولی آن باید بیاید بنشیند روی زمین یعنی پول بشود و یا تجهیزات بشود بیاید بنشیند؛ بنابراین خیر در جذب سرمایه موفق نبودیم البته این مفهومش این نیست که مثلاً ما هم خیلی موفق می‌شویم من گفتم محدودیت تحریم و اف‌ای تی اف را داریم ولی تمام تلاشمان را می‌کنیم برنامه‌هایی داریم که ان‌شاءالله بتوانیم به یک رقم بهتری برسیم.
سوال: الان از بین این دوتایی که اشاره فرمودید تحریم و اف‌ای تی اف کدامش نقش مؤثرتری داشته برای سرمایه گذاری؟
همتی:خوب معلوم است تحریم خوب خیلی تاثیر دارد ولی خوب اف‌ای تی اف هم خیلی بی تاثیر نیست، اما بعضی‌ها می‌گویند که خوب وقتی تحریم هست اف‌ای تی اف دیگر به قول معروف صد که هست نود هست دیگر می‌گویم خیر اینطوری نیست.
سوال: فرق شان چیه؟
همتی: ببینید تحریم، تمرکز می‌کند الان فرض کنید تحریم‌های آمریکا تمرکز کرده روی برخی شرکت‌ها و برخی صادرات ما و برخی اشخاص ولی اف‌ای تی اف تحریمش شامل همه مردم ایران می‌شود یعنی این دانشجویانی که در خارج هم حساب باز می‌کنند شامل اون‌ها هم می‌شود یعنی من می‌توانم بگویم‌ای اف تی اف همه ملت را داریم تحریم تحریم می‌کنید.
سوال: یعنی منظورتان این است که اگر ما‌ای اف تی اف را مثلاً حل بکنیم با وجود همه تحریم‌هایی که وجود دارد باز خودش می‌تواند؟
همتی: بله خیلی مثبت است، ببینید من یک توضیح بدهم یکی اینکه ببینید ما نباید اجازه بدهیم که اون‌ها بگویند ایران مثلاً پول‌شویی دارد می‌کند ما که پول‌شویی نمی‌کنیم برای چی این اتهام به ما بسته شود، پس بنابراین یکی این است که در دنیا هیچکس دوست ندارد که برود در لیست سیاه، چون همه به آن نگاه بهش نگاه می‌کنند دومی که توجیهی می‌دهیم دست آمریکایی‌ها که تحریم هایشان را توجیه می‌کنند سوم اینکه بالاخره دانشجویان، مردم، فعالین ایرانی کسانی که بالاخره هویت ایرانی دارند در دنیا دچار مشکل می‌شوندا گرفتار می‌شوند بنابراین به همه این دلایلی که عرض می‌کنم تحریم یک بحث است،‌ای اف تی اف هم یک بحث است. بالاخره ما بعضی از بانک‌ها کوچیکی را می‌توانیم اگر‌ای اف تی اف مشکل نداشته باشد باهاش کار ب‌کنیم بانک‌هایی که خیلی تحریم را توجه نمی‌کنند ولی‌ای اف تی اف یعنی عملاً می‌گوید که شما مراقبت بکنید مراقبت بیشتری از این مشتری بکنید و نه تنها از مشتریت مراقبت کن از سهامداران این مشتریان مراقبت کن یعنی هی میرود عقب‌تر.
سوال: برخی مطرح می‌کنند که‌ای اف تی اف تی اگر ما از این لیست در بیاییم، چون که وضعیتمان شفاف‌تر می‌شود باعث می‌شود که آمریکایی‌ها می‌توانند تحریم‌های مؤثرتری به جهت فعالیت انجام دهند یکی هم این که دور زدن تحریم‌ها مسیرش بسته می‌شود؟
همتی: اتفاقاً خیلی اشتباه است ببینید اگه اینجوری باشد تمام آن کشور‌هایی که الان به ما کمک می‌کنند در دور زدن تحریم‌ها ما که تنهایی دور نمی‌زنیم تحریم را، هم نقل و انتقال پولی، هم نقل انتقال کالایی انجام می‌دهند همه در لیست سفید‌ای اف تی اف هستند و چطور آنها می‌توانند انجام بدهند مشکلی برای آنها ایجاد نمی‌شود پس برای ما هم مشکل ایجاد نمی‌شود من به نظر عملی ادعایی بیش نیست هیچ تاثیری ندارد به این چیز‌ها شفاف‌تر می‌کند البته این را هم بگویم ما همین الان هم بیاییم این دوتا لایحه پالرمو و سی اف تی را هم به پذیریم معلوم نیست که الان یک ماه دیگر ما از لیست سیاه بیاییم بیرون.
رفتن در آن راحت است بیرون آمدن به این راحتی نیست کار فنی و مداومی می‌خواهد ما تمام تلاشمان این است که به هرحال زمینه‌ها را از آنها بگیریم، بهانه‌ها را و برویم مذاکره کنیم کار فنی بکنیم همکاران ما بروند کار فنی بکنند در جلسات شان شرکت بکنند به تدریج ما بتوانیم از آن لیست بیاییم بیرون بله خوب معلومه آمریکایی‌ها دوست ندارند ما از‌ای اف تی اف از لیست سیاه بیاییم بیرون ما باید تلاش بکنیم آنها حتماً مقاومت خواهند کرد ولی ما نمی‌خواهیم در دنیا به عنوان کشوری که متهم بشود به پول‌شویی متهم بشود به حمایت از تروریست.
ببنید اسرائیلی‌ها دارند بچه‌ها را می‌کشند آنها جزو لیست سیاه نیستند ولی ما که این همه حمایت می‌کنیم از حقوق بشر و در مقابل تروریست‌ها قرار گرفته ایم ما متهمیم به پول‌شویی.

سوال: ماجرای‌ای اف تی اف نمی‌تواند بهانه‌های سیاسی قرار بگیرد برای برخورد بیشتر با ایران نمی‌توانیم بهانه دست مثلاً آمریکایی‌ها بدهد؟
همتی: یعنی در لیست سیاه بودن چرا، اگر در لیست سیاه باشیم یعنی در واقع به آمریکا اجازه میدهد که توجیه بکند تحریم‌هایش علیه ما، توجیه بکند برخوردهایش را علیه ما. ولی اگر ما از لیست سیاه خارج بشویم توجیه آنها را ازشون می‌گیرد بنابراین به نظر من‌ای اف تی اف اصلاً این نگرانی که بعضی از دوستان دارند نیست ولی ما تلاشمان را می‌کنیم به نظر من اگر بد بود که نمی‌شود که الان دویست تا کشور دنیا و نهاد دنیا عضو‌ای اف تی اف هستند نمی‌شود که مال یکی دو تا کشور هستیم که تو لیست سیاه هستیم یعنی همه آن دویست تا کشور نمیفهمند اینها را، نه به نظر من یک مقدار اگر منطقی‌تر فکر بکنیم به نفع کشور ماست به نفع مردم ماست به نفع سیستم بانکی ما است به نفع مبادلات پولی ماست ما حمایت می‌کنیم ولی خوب یک پروسه است یک پروسه است که باید تلاش کنیم.
سوال: الان در چه مرحله‌ای هستیم؟
همتی: الان در مراحلی هستیم که از مسیر قانونی برویم اجازه بدهید اینها تا به نتیجه رسیدنش من اینجا چیزی نگویم ولی آقای رئیس جمهور تاکید دارند که ان‌شاءالله این مسیر را به نحوی برویم که با تفاهم ملی این کار را انجام بدهیم.
سوال: در بحث جلب سرمایه خارجی الان با این وضعیتی که شما ترسیم فرمودید عملاً ما آن رشد اقتصادی هشت درصدی که صحبتش را می‌کنید نمی‌توانیم محقق بکنیم؟
همتی: ببینید راجع به رشد اقتصادی هشت درصدی من نکاتی را عرض می‌کنم خدمت شما اولاً خوب قانون برنامه است و ما موظفیم تمام تلاشمان را بکنیم که این رشد هشت درصد تحقق پیدا بکند و این رشد هشت درصد طبق همین قانون برنامه دو هشت دهم درصدش باید از بهره‌وری به دست بیاید و حدود پنج درصدش هم از سرمایه گذاری به بدست بیاید خوب ببینید در ساختار اقتصادی ما طوری بوده که میانگین رشد اقتصادی کشور ما بین ۳.۲ تا ۴.۲ بوده، دیگر خیلی به ندرت شد پنج درصد بعضی وقت‌ها شده یازده دوازده درصد ولی آن به نظر من مهم نیست، چون به خاطر اینکه شوک‌های مربوط به نفت است یعنی درآمد‌های نفت یک دفعه افزایش پیدا می‌کند یا می‌آید بالا یا می‌آید پایین به خاطر اینکه درآمد‌های نفتی ما به خاطر تحریم می‌آید پایین رشد می‌آید پایین اگر از این موارد استثنا بگذریم رشد اقتصادی ما در حول و حوش سه چهار درصد بوده و با اینکه در همه برنامه‌های توسعه ما هشت درصد پیش‌بینی می‌کردیم تحقق پیدا نکرده به صورت مداوم بنابراین ما باید برای بهره وری فکری بکنیم ما بهره‌وری مان نزدیک صفر است خیلی پایین است در کشور خیلی از صنایع ما می‌توانیم با بهره‌وری بیشتر با استفاده از امکانات بود یا محصول بیشتری به دست بیاوریم اینها بالاخره لازمه کار هست و ما برنامه داریم دنباله اش هستیم که ان‌شاءالله بتوانیم از این طریق بخشی از آن تعهدی که برنامه به عهده دولت گذاشته یعنی اون مسئولیتی که به عهده دولت گذشته را بتوانیم انجام بدهیم بخش دیگرش سرمایه‌گذاری، از این سرمایه‌گذاری دو بخش است یکی سرمایه خارجی الان سرمایه خارجی ما در کل تامین مالی تولید ما زیر سه دهم درصد یعنی سه درصد هم نه، بالای نود درصد تامین مالی بانکی است و حدود ده درصد هم از طریق بازار سرمایه است بازار سرمایه ما یک چیزی نزدیک همین امسال را اگر پیش‌بینی کنم مثلاً یک چیزی نزدیک هشتصد همت را از آنجا می‌توانیم تامین مالی بکنیم و از سیستم پولی و بانکی ما هم یک چیزی نزدیک دو هزار، دو هزار و پانصد تا می‌شود تامین مالی کرد امسال با برآوردی که ما داریم ازش بنابراین جمعش می‌شود حدود سه هزار، سه هزار و پانصد همت می‌شود تامین مالی کرد برای رشد اقتصادی این در مقایسه با آن چیزی که نیاز است برای هشت درصد برای هشت درصد برآورد‌ها نشان می‌دهد بین صد و بیست تا صد و سی میلیارد دلار می‌خواهیم صد و بیست و صد و سی میلیارد دلار اگر با دلار حتی آن چیزی که الان در بازار مبادلات دارد مطرح می‌شود حدود شصت تومان یک چیزی نزدیک چقدر می‌شود، هفت هزار و دویست و یا هشت هزار میلیارد تومان بنابراین ببینید ما برای اینکه بتوانیم رشد هشت درصدی داشته باشیم باید بتوانیم تجهیز منابع بکنیم در حد هشت هزار همت. ولی کل زوری که ما از سیستم بانکی و بازار سرمایه بزنیم حدود سه، سه و پانصد همت می‌شود بنابراین احتمال اینکه با این تامین مالی بتوانیم رشد هشت درصدی داشته باشیم یک مقدار سخت است و دسترسی اش به این راحتی نیست.

سوال: الان وضعیت بودجه هزار و چهارصد و چهار که مجلس هم درگیر تصویبش است؟
همتی: ما بر مبنای اینکه ما به هرحال با توجه به مشکلاتی که برای تامین مالی داریم پیش‌بینی که در بودجه دولت داده رشد سه و نیم درصدی است ولی خوب باید تلاش کنیم یعنی ما هدفمان هشت درصد است و آن هم ویژه نیست این چشم انداز نیست، جزو برنامه است باید اتفاق بیفتد ما برنامه‌هایی داریم برایش.
یکی از برنامه‌های ما تامین مالی در قانون جدیدی داریم قانون تامین مالی تولید و زیر ساخت این قانون اختیارات خیلی زیادی به وزارت اقتصاد و دارایی داده و ما داریم برنامه‌ریزی می‌کنیم که انشالله بتوانیم با ابزار‌هایی مثل شرکت پروژه و نظائر اون‌ها بتو نیم تامین مالی‌های خوبی بکنیم اینها اگر بحثش شد در بخش بانک‌ها من توضیح خواهم داد که چیکار‌ها می‌توانیم بکنیم.
سوال: الان بفرمایید؟
همتی: ما الان در ارتباط با بانک‌ها ما بخشیش الان گرفتاری مان همین بنگاه داری بانک‌هاست که یکی از دلایل در واقع نا ترازی بانک‌ها همین بنگاه‌داری شان باشد و ما باید به طور جدی مصمم هستیم که از این بنگاه داری بانک‌ها خارج بشوند قانون هم به ما این تکلیف‌ها را کرده و راهش هم این است که به هرحال این شرکت‌ها را بیاوریم از دل بانک‌ها بیرون بانک‌ها بتوانند به کار اصلی شان که بازنگری مالی است بپردازیم.

سوال:، چون شما گفته بودید که امسال، آخرین سال است؟
همتی: امسال گفتم آخرین سال است که این بنگاه داری می‌کنند سال دیگر باید این انجام بشود.
سوال: سه چهار ماه آینده؟
همتی: برنامه‌ریزی هایش را باید بکنیم دیگر من می‌گویم آخرین باری است که بنگاه داری می‌کنیم سال دیگر به تدریج باید بنگاه هایتان را بدهید برود یعنی سال دیگر موعد واگذاری بنگاه‌ها است ببینید چی‌کار می‌خواهیم بکنیم ما دو سه تا روش داریم یکی اینکه تک‌تک بگوییم بنگاه را واگذار کنید، از سال نود و سه به این ور این را گفتیم هیچ اتفاقی نیفتاده راه اصلیش این است که ما بیاییم کل بنگاه‌ها را بکنیم بیاوریم در قالب یک هلدینگ بیرون، بیرون از اختیار بانک‌ها و بتوانیم آن را به تدریج واگذار کنیم و در بازار سرمایه به صورت یک هلدینگی واگذار کنیم اینها بحث‌های کارشناسی است که شروع کردیم الان هم داریم بررسی می‌کنیم ان‌شاءالله به نتیجه خوبی می‌رسیم یک بحث دیگر هم من گفتم و برداشت اشتباهی در رسانه‌ها شد گفتند که ما می‌خواهیم بنگاه‌داری را از بانک‌ها بگیریم و منابعش را برای بنگاه سازی به کار بگیریم بعضی‌ها فکر کرده بودند من می‌گویند دوباره بانک‌ها بروند سرمایه‌گذاری بکنند نه من بحثم این بود قانون هم به ما اجازه می‌دهد الان، قانون همین تامین مالی تولید اجازه می‌دهد که بانک‌ها بتوانند از طریق شرکت پروژه‌ها تامین مالی بکنند یعنی در بورس شرکت‌هایی می‌آیند می‌خواهند فعالیت کنند می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند می‌خواهند شکل بگیرند این شرکت پروژه‌ها می‌خواهد با سرمایه مردم شکل بگیرد، بانک‌ها می‌توانند بروند تعهد تامین سرمایه بکنند و بانک‌ها این تعهد را انجام بدهند و مشارکت می‌کنند ولی بعد باید واگذار کنند یعنی هدف این نیست که بانک‌ها بیایند بنگاه‌داری بکنند و بشینند روی بنگاه همان کاری که الان می‌کنند ما می‌گوییم منابعت را بیاور استفاده کن، ارزش افزوده ات را به دست بیاور ولی واگذار کن و این برنامه ماست و به طور جدی دنبالش هستیم به نظر من بخش مهمی از رشد تولید را ما در این مسیر می‌توانیم بهش برسیم این یک هماهنگی خیلی جدی بین بانک‌ها و سازمان بورس یعنی بازار سرمایه و بانکی ایجاد خواهد کرد ان‌شاءالله بانک مرکزی هم کمک می‌کند.
وزارت اقتصاد، بانک مرکزی، سازمان بورس بتوانیم ان‌شاءالله این تامین مالی جدی را به سمت جهش تولید در کشورمان انجام بدهیم یک ویژگی مهم دیگر این است که مردم را هم شریک می‌کند آن چیزی که مقام معظم رهبری همواره تاکید می‌کنند جهش تولید با مشارکت مردم است و این جزو برنامه هایمان است و این جزء برنامه‌های ما است. متاسفانه سه ماهی که کار را شروع کرده ایم، بیشتر درگیر یکسری تعیین همکاران و سروسامان دادن به مجموعه تحویل گرفته بودیم، یکماه هم درگیر بودجه بوده ایم.
سؤال: بانک‌ها هم یک مقاومتی باید داشته باشند؟
همتی: چرا باید بانک‌ها مقاومت داشته باشند. مقاومت آنها یک نوع سختی کار است. واگذاری هزار حرف به آنها می‌زنند، این را گران فروخته ای، ارزان فروخته ای، می‌گویند به خودشان دردسرشان ندهند. حالا ما یک روش‌هایی انتخاب می‌کنیم که مسئولیت را از گردن مدیریت بانک‌ها برداریم.
سؤال: در همان قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت ها، دستگاه‌های اجرایی باید بسته‌های مجوز‌های بدون نام را برای سرمایه گذاری معرفی می‌کردند. تا الان انجام شده است؟
همتی: نه نکرده اند ولی انشاالله به دنبال آن هستیم. از زمانی که ما آمده ایم، سه چهار بار جلسه شورای تأمین مالی را تشکیل داده ایم و داریم آئین نامه‌های آن را که خیلی هم زیاد است را می‌نویسیم و اینها را به تدریج تصویب می‌کنیم و بعضی از کار‌های اجرایی را شروع کرده ایم. مثلاً یکی از کار‌های مهمی که الان شروع کرده ایم، استفاده از اعتبارات اسنادی برای تأمین مالی زنجیره تولید است. الان سازمان بورس هم آمادگی دارد، زیرساخت هم دارد، اسنادی مثل گام، اسنادی مثل برات الکترونیک، اسنادی مثل ال سی داخلی، اینها در بورس کالا استفاده خواهد شد که بتوانند زنجیره تولید را تأمین کنند. یعنی با استفاده از این سه سند اعتباری می‌توانند بدون اینکه به نقدینگی نقد نیاز داشته باشند، کار تأمین مالی را انجام بدهند. اینها کار‌هایی است که به تدریج داریم انجام می‌دهیم و مصوبات خوبی داشته ایم. به تدریج فعالان اقتصادی و سرمایه گذاران خواهند دید که اینها یک زمینه‌های خوبی برای آنها جهت رشد تولید ایجاد خواهد کرد.

سؤال: اگر بخواهم به تکالیف قانونی اشاره کنم، جزء الف ماده ۳ قانون برنامه هفتم می‌گوید در راستای تقویت منابع مالی، وزارت اقتصاد مسئولیت تنظیم برنامه تأمین منابع را برعهده دارد، اما هنوز ارائه نشده است؟
همتی: بله داریم طراحی می‌کنیم.
سؤال: این چه زمانی ارائه خواهد شد؟
همتی: از زمانی که تحویل گرفته ایم داریم آئین نامه‌ها را می‌نویسیم. حتی قانون برنامه آئین نامه‌های فوق العاده زیادی دارد. باید همه این آئین نامه‌ها تصویب شود و براساس آن آئین نامه‌ها اقدام کنیم. همه اینها را داریم انجام می‌دهیم ولی یکباره این عملیاتی خواهد شد.
سؤال: تا آخر سال می‌شود؟
همتی: بله حتماً یک پیشرفت‌هایی در این زمینه خواهیم داشت.
سؤال: بحث بودجه را مطرح کردید. تحلیل شما از بودجه ۱۴۰۴ چه است؟
همتی: باید برگردیم به بودجه ۱۴۰۱، ۱۴۰۲، ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴. ما یک ناترازی موجهی در بودجه مان داریم. این ناترازی بیشتر در ناترازی عملیاتی است یعنی کسری عملیاتی بودجه است. کسری عملیاتی بودجه را برای اینکه پر کنیم، مثلاً می‌نویسیم مولدسازی، خصوصی سازی، درآمد‌هایی که عملاً در عمل تحقق پیدا نمی‌کند. مثلاً خصوصی سازی و ظرف دو سال گذشته ۲۵ درصد آن تحقق پیدا کرده است. یا فرض کنید مولدسازی کمتر از ۴ یا ۵ درصد آن تحقق پیدا کرده است، این باعث کسری می‌شود. امسال هم همین است، البته امسال خیلی بدتر است، بخاطر اینکه ما در هدفمندی بخاطر واردات بنزین و بخاطر اینکه صادرات بنزین کاهش پیدا کرده است، عملاً بخشی از درآمد‌های هدفمندی تحقق پیدا نکرده است، عوض آن هزینه برای هدفمندی ایجاد کرده است، بنابراین این کسری موجب کسری بودجه شده است که امسال هم این کسری را داریم. البته بخشی را حداقل برای بخش عمرانی با اجازه‌ای که از مقام معظم رهبری گرفته ایم، ۲۰ درصد از منابع صندوق را گرفته ایم که به عمرانی لطمه نخورد.

سؤال: یعنی همان بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ همتی که برخی پیش بینی می‌کنند، یعنی مجموع اوراق بدهی و آنچه که از صندوق برداشت می‌کنیم، بعنوان کسری قطعی بودجه است؟
همتی: بله این عملیاتی است و مجبور هستیم از اینها استفاده کنیم. حالا ۱۴۰۴ هم همین موقعیت بوده است، تلاش کرده ایم که قبل از اینکه وارد بعد شویم، مجوز مقام معظم رهبری را از اول گرفته ایم. یعنی ۲۰ درصد اول را آورده ایم در درآمد‌های دولت و بعد برای خصوصی سازی هم پیش بینی‌های خوبی کرده ایم، برای درآمد‌های گمرکی هم پیش بینی‌های خوبی کرده ایم. مثلاً بخشی واردات اتومبیل در سال آینده است. یا بخشی از خصوصی سازی ما واگذاری یک شرکت‌های مهمی هستند که در بخش نفت کار می‌کنند. امیدواریم که سال دیگر بتوانیم این کار‌ها را انجام بدهیم، اوراق هم پیش بینی شده است که در حدی منتشر شود که بتوانیم تنظیم کنیم. واقعیت این است که درآمد‌های نفتی ما چیزی نزدیک به ۳۵ یا ۳۶ میلیارد دلاری است که هر سال داریم و بیشتر از این نیست. این ۳۵ یا ۳۶ میلیارد دلار بالاخره در بودجه کسری ایجاد می‌کند، واقعیتی است که باید درک شود. سال ۹۰ درآمد نفتی ما ۱۰۰ میلیارد دلار بود، در یک دوران‌هایی ۶۰ یا ۷۰ میلیارد دلار پایین است. الان ۳۵ میلیارد دلار تقریباً در اشل‌های پایین است، اگر سال‌های ۹۹ و ۹۸ که خیلی پایین بوده است را کنار بگذاریم، یعنی در حد ۷ یا ۸ میلیارد دلار شد، این سال‌ها متوسط است. این ۳۵ یا ۳۶ میلیارد دلار، چون بخش قابل توجهی هم برای ارز ترجیحی کالا‌های اساسی استفاده می‌شود، عملاً درآمد دلاری زیادی برای دولت ایجاد نمی‌کند؛ بنابراین فشار‌ها روی بخش مالیات و گمرک و خصوصی سازی و اوراق می‌آید که همه این فشار‌ها روی وزارت اقتصاد می‌آید. یعنی هم گمرک و هم مالیات و هم خصوصی سازی و هم مولدسازی و هم اوراق آن همه به گردن وزارت اقتصاد است که باید تأمین کند. یعنی یک حجمی از فشار برای تأمین مالی به وزارت اقتصاد وارد می‌شود. تلاش می‌کنیم سال آینده هم نگذاریم که مشکلاتی از این ناحیه ایجاد شود. باید این را درک کنیم، یکی از دلایل تورم همین کسری بودجه‌های متوالی است که ما داریم. ما دو عامل اصلی تورم داریم، یکی کسری بودجه‌های متوالی است و یکی هم ناترازی سیستم بانکی است. ناترازی سیستم بانکی ما از آن بخش خصوصی بانک‌های خصوصی بگذریم که بالاخره مشکلات خاص خودشان را دارند که بانک مرکزی دارد تدبیر می‌کند، ناترازی بخش دولتی ما بیشتر ناشی از همین کسری بودجه است. یعنی وقتی دولت کسری می‌آورد، اوراق را به بانک‌ها می‌فروشد، یا وام شرکت‌های دولتی از بانک‌ها می‌گیرند و عملاً آنها را هم ناتراز می‌کنند. این دو ناترازی آخر سر پولی می‌شود و این پول شدن خیلی بد است و باعث تورم می‌شود؛ بنابراین ما تا وقتی نتوانیم این کسری بودجه را تمهیدی بیاندیشیم، البته یک بخشی از این کسری بودجه هم برمی گردد به این یارانه‌های پنهانی که داریم می‌دهیم که بدون هدف هستند. یعنی اگر این یارانه‌های پنهان هدفمند شود و به منابع بودجه‌ای بیاید، ما کسری بودجه را نخواهیم داشت. این ازجمله برنامه‌های مهم دولت است که به تدریج و با یک تدبیری در دولت چهاردهم …
سؤال: از این هدفمندی یارانه‌ها آنهایی که گفتید خیلی تجربه خوشایندی مردم در ذهن ندارند؟
همتی: هدفمندی بیشتر مربوط به بحث‌های انرژی و اینها است. مثلاً همین امسال بالاخره می‌بینید که درآمد بودجه قرضی دولت برای تأمین کالای اساسی کفاف نمی‌داد، ۱۵ میلیارد دلاری که قانون اجازه داده بود. برای اینکه آسیبی به معیشت مردم بخصوص کالا‌های اساسی نخورد، تصمیم آقای رئیس جمهور و ستاد اقتصادی این بود که آن ما به التفاوت تا ۱۵ میلیارد دلار را از صندوق توسعه استفاده شود برای اینکه ارز ۲۸ و ۵۰۰ تومانی امسال تغییری نکند و لطمه‌ای به یعنی نیایند بعضی از کالا‌های اساسی که الان ارز ۲۸ و ۵۰۰ می‌گیرند را حذف کنند. این قطعاً تا پایان سال است، ۱۵ میلیارد تأمین خواهد شد. آن بحثی که گفتم یارانه پنهان، یارانه انرژی است. الان واقعاً ما بخشی از همین کسری بودجه ناشی از همین واردات بنزین و ناترازی در بخش هدفمندی است. هدفمندی می‌دانید که یکی از مهمترین منبع هدفمندی، منبع درآمدی آن، حامل‌های انرژی هستند. وقتی به جای اینکه صادرات حامل انرژی داشته باشید، واردات حامل انرژی داشته باشید، معلوم است که هدفمندی ناتراز می‌شود. باید برای اینها یک فکری کنیم. ببینید خیلی چیز‌ها مثل برق، مثل جا‌های دیگر، بعضی‌ها خیلی مصرف وحشتناکی می‌کنند. بله پول و امکانات را دارند و باید هزینه اش را هم بدهند. ولی اقشار عمده متوسط جامعه ما آنقدر مصرفی ندارند که بخواهیم نرخ آنها را بالا ببریم. اینها بحث‌هایی است که در دولت می‌شود، حتماً با تدبیر و صحبت با مردم اتفاق خواهد افتاد و هیچ تصمیم یکسره‌ای را دولت نخواهد گرفت.

سؤال: در بحث بودجه بخواهیم موضوع را ببندیم، پیش بینی جنابعالی روی کسری تقریباً روی همان ۷۰۰ همت است؟
همتی: امسال؟
سؤال: بودجه سال آینده؟
همتی: سال آینده را با کسری نبسته ایم و با تراز بسته شده است.
سؤال: کسری را با همان صندوق توسعه ملی و اوراق بدهی جبران کرده اید؟
همتی: بله. بعضی از دوستان هم همین را می‌گویند که ما صندوق توسعه ملی، خودم آن زمان پیشنهاد دادم، تأسیس آن با پیشنهاد من بود در سال ۷۷. اول به اسم حساب ذخیره ارزی شد و بعد به صندوق توسعه تبدیل شد. این صندوق توسعه هدف اش این بود که مواقعی که دولت درآمد ارزی اضافه دارد کنار بگذارد، مواقعی که دولت درآمد ارزی کمی دارد از آن استفاده کند و در شرایط بحرانی و سختی بتواند از منابعی که جمع کرده است استفاده کند. من می‌گویم شرایط بحرانی‌تر از الان مگر است، درآمد کفاف بودجه را نمی‌دهد، شما بگویید الان ما از این استفاده نکنیم، چه زمانی استفاده کنیم؛ بنابراین من می‌گویم این را خیلی عملیات غیر عملیاتی ترقی نکنیم. درست است ما صندوق ذخیره برای آینده کشور است، برای نسل‌های آینده باید سرمایه گذاری کنیم. ولی وقتی خود دولت درآمد کافی برای اداره جامعه ندارد، برای همین گفتم یارانه‌های پنهان تا وقتی که ادامه پیدا کند. الان درآمد‌ها بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ میلیارد دلار سالانه داریم یارانه پنهان می‌دهیم. عیب یارانه پنهان این است که واقعاً به آن کسانی که باید اصابت کند، نمی‌کند. الان ۵۰ درصد مردم خودرو ندارند، این ۵۰ درصد مردم چه نفعی از اینکه ما قیمت بنزین پایین در حد اینقدر پایین بماند چه نفعی می‌برند، کسانی نفع می‌برند که دو سه خودرو دارند.
سؤال: قیمت بنزین بالا برود ضررش را می‌برند؟

همتی: آن باید تدبیر شود، حتماً باید منافع آن به آنها برسد، اگر قرار باشد منافع به آنها نرسد چه نفعی دارد و حتماً روی آن فکر خواهد شد و اینطوری نیست.
سؤال: در بحث مالیات و ایجاد درآمد‌های پایدار برای دولت و اصلاح نظام مالیاتی، چه اقداماتی انجام شده است؟
همتی: اقدامات خوبی شروع شده است. ماده ۱۶۹ و ۱۶۲ مکلف قانون مالیات‌ها بسیار مهم است. برای شفاف سازی، برای اطلاعات جامع داشتن از تمام کسانی که فعالیت‌های اقتصادی می‌کنند. آن را داریم با دستور رئیس جمهور به طور جدی پیگیری می‌کنیم، سامانه‌ها دارند به هم متصل می‌شوند. الان سازمان مالیاتی با بانک مرکزی دارند مچ می‌شوند، با ثبت اسناد برنامه داریم که صحبت کنیم، با وزارت راه به توافقات خوبی رسیده ایم. اینها اگر کامل شوند، ما جلوی فرار مالیاتی را خواهیم گرفت و بخش مهمی از فرار مالیاتی می‌تواند درآمد‌های ما شود. ولی فعلاً درحال حاضر براساس آن چیزی که دوستان ما در سازمان مالیاتی همکاران من دارند انجام می‌دهند، این است که سعی کنیم روال طبیعی که داشته ایم پیش ببریم ولی بعضی از موارد را معاف کنیم. یعنی الان سقف معافیت حقوق‌ها را از ۱۲ میلیون تومان به ۲۴ میلیون تومان برده ایم. مشاغل را از ۱۰۰ میلیون را به ۲۰۰ میلیون تومان برده ایم. سعی می‌کنیم معافیت‌های این حقوق‌های ثابت را بیشتر کنیم و به سمت مواردی که سودآوری بالایی داشته اند و بتوانند تأمین بیشتری برای مالیات کشور داشته باشند، ببریم.
سؤال: در آن بحث مدیریت برنامه درآمد و آی دی سرمایه که فرموده بودید یک اصلاحاتی لازم است؟
همتی: آن هنوز در کمیسیون مجلس است و دارد بحث می‌شود. قرار شده است که در آینده نزدیک با دوستان کمیسیون اقتصادی مجلس بنشینیم. چون از شورای نگهبان برگشته است راجع به آن و اینکه در مجموع درآمد چه تصمیمی راجع به آن بگیریم..
سؤال: خود دولت نظر مشخص اش چه است؟
همتی: الان فعلاً نظر مشخصی نداریم، باید با کمیسیون به یک تفاهمی برسیم و بعد آن را پیگیری کنیم.

سؤال: به آن سهم ۱۰ درصد از جی دی پی که در برنامه هفتم به آن اشاره شده است از مالیات، الان در بودجه ۵ و ۵ دهم است؟
همتی: بله تقریباً ۵ و نیم است. من با شما هم عقیده هستم ولی یک چیزی را درنظر بگیریم، آنهایی که می‌گویند ۱۰ یا ۱۲ یا ۱۵ درصد باشد، خیلی خوب است. ولی خیلی‌ها هم می‌گویند همین درآمد نفت بخشی از مالیات است، یعنی کشور‌هایی که می‌گویند اینقدر باید درصد جی دی پی باید مالیات باشد، درآمد نفت هم ندارند. این درآمد نفت هم بعضی‌ها می‌آیند اضافه می‌کنند می‌گویند اگر این را اضافه کنیم، ما همان ۱۰ درصد هستیم. یا فرض کنید خیلی از درآمدها، عوارض الان در این محاسبات سازمان مالیاتی نمی‌آید، اگر آنها را هم اضافه کنیم، ممکن است رقم یک مقدار بالاتر برود.
سؤال: وابستگی به درآمد‌های نفتی آسیب پذیر نمی‌کند؟
همتی: لازمه آن این است که این را بتوانید بالا ببرید و در وابستگی بودجه را به درآمد نفتی کاهش بدهید. اگر همچنان مجبور شوید درآمد نفتی در بودجه استفاده کنید، یعنی عملاً بعنوان کمکی مالیات از آن استفاده می‌کنید.
سؤال: بحث مولدسازی هم که اشاره کردید..
همتی: برنامه‌هایی داریم، فکر می‌کنیم الان مجوز شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا را گرفته ایم، برای دو سال دیگر این مجوز تمدید شده است. برنامه‌هایی داریم، صحبت‌هایی داریم، امروز هم در مجلس راجع به این بحث شد، ریاست مجلس هم راجع به این موضوع دیدگاه‌هایی داشتند. دنبال خواهند کرد که بتوانیم یک تحولی در این زمینه ایجاد کنیم.
سؤال: در بحث اعطای تسهیلات و صف‌هایی که برای وام ازدواج است؟
همتی: ببینید وام ازدواج طبق تکلیفی که مجلس کرده بود، تقریباً آن تکلیف را بانک مرکزی دارد انجام می‌دهد، حتی ۵۰ همت بانک مرکزی از سپرده قانونی آزاد کرد که از وام بیشتری بتوانند بدهند. ولی برآورد اینکه هنوز هم علی رغم این دوباره ۳۰۰ هزار تا در صف است و باز هم اینها پرداخت شود، باز هم می‌آید. یعنی یک پرداخت بی پایانی است و بانک‌ها هم محدودیت دارند. ولی همه بانک‌ها برای جوان‌ها دارند اولویت شان گذاشته اند در پرداخت این وام‌ها که به سرعت دارد پرداخت می‌شود. امیدواریم بانک مرکزی هم تمهیداتی پیش بینی کند تا بتواند بقیه کسانی که در صف هستند را هم وام بدهند.
سؤال: این صف جمع نمی‌شود؟
همتی: چرا اگر دوباره سامانه باز شود، دوباره می‌آیند. اینها فعلاً کسانی هستند که در سامانه بوده اند.
سؤال: این صف تا چه زمانی است؟
همتی: این چیزی نیست، این ۱۰۰ همت می‌خواهد، حدود ۳۰۰ هزار تا است، اینها ۱۰۰ همت می‌خواهد، اینها را پرداخت می‌کنند تا به نوبت بعدی برسد.
سؤال: تا چه زمانی ممکن است این صف باشد؟
همتی: از بانک مرکزی باید پرسید، مسئولیت آن با بانک مرکزی است.

سؤال: راجع به مدیریت بازار ارز بفرمایید که مشخصاً الان چه برنامه‌ای دنبال می‌شود و فکر می‌کنید آن سامانه نیما به سامانه ارز تجاری منتقل شود؟
همتی: من یک جمله را بگویم، من می‌بینم می‌گویند همتی فشار می‌آورد نیما بالا برود و ارز بالا می‌رود. من اصلاً فشاری نمی‌آورم، من قانون را گفته ام اجرا کنند. قانون بانک مرکزی می‌گوید که نرخ ارز در بازار تعیین می‌شود، بازاری که مورد تأیید بانک مرکزی باشد. تعریف بازار هم معلوم است، بازار یعنی جایی که عرضه و تقاضا اتفاق می‌افتد و البته بانک مرکزی هم در آن بازار مداخله می‌کند و با مداخله بانک مرکزی، تنظیم می‌شود. این بازار یک عدد بیشتر نیست، نمی‌توانیم چند بازار داشته باشیم. آن ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ که قانون جدا است و ربطی به این ندارد، بنابراین این دوتا باید یکی شود. تشخیص بانک مرکزی این است که به تدریج دارند نزدیک می‌شوند، اینقدر فاصله لزومی ندارد. بعضی‌ها می‌گویند، چون شما نیما را بالا برده اید، آن طرف هم بازار آزاد بالا رفته است. در دو ماه گذشته ما عملاً شرایط جنگی داشته ایم، موشک زده ایم، موشک آمد، شرایط بود، خیلی از حملات تروریستی شد. شرایط ما استثنایی بود؛ بنابراین بخشی از افزایش نرخ ارز بخاطر تنش‌های منطقه‌ای بود، طبیعی است هر زمان این تنش‌ها آرام می‌شود، دوباره پایین می‌آید. الان مثلاً در سوریه اتفاقاتی افتاده است، یک مقدار بالاتر رفته است، دوباره این مناطقی که اشغال کرده اند، دوباره ممکن است تغییر ایجاد شود، این ربطی به نیما ندارد. ما نیما را می‌گوییم باید یک بازار داشته باشیم، بازاری باشد که عرضه و تقاضا با هم آنجا توافق کنند و این بازار توافقی که بانک مرکزی راه انداخته است، باید به تدریج تقویت شود. وقتی تقویت شود صادرکننده هم به نرخ واقعی ارز خودش را می‌فروشد؛ بنابراین هم بورس ما درست می‌شود و هم بخش‌های دیگر ما درست می‌شود. ما قیمت گذاری دستوری باید بیرون برود، برنامه هم گفته است قیمت دستوری ممنوع است، مگر جا‌هایی شما به آنجا یارانه می‌دهید، اگر یارانه نمی‌دهید برای چه باید دستوری باشد.
سؤال: راجع به برنامه دولت درخصوص اقتصاد سرمایه ترجیحی بفرمایید؟
همتی: عرض کردم ارز ترجیحی تا پایان سال ۱۵ میلیارد دلار از نظر دولت تثبیت است و تغییری نخواهد کرد. در سال آینده هم مجلس باید تصمیم بگیرد و ببینیم چه تصمیمی می‌گیرد.
سؤال: نکته پایانی را بفرمایید؟
همتی: بازار سرمایه مطمئن باشند همانطور که در این مدت حمایت کرده ایم، الان هم در همین دو سه ماه ۱۶ درصد تقریباً بازار سرمایه رشد کرده است، از این به بعد هم حمایت خواهیم کرد و کمک می‌کنیم که منابع به بازار سرمایه بیاید تا به جا‌های ثبت بازدید برود.
پایان