ابهام درباره مذاکرات ترکیه و اوجالان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها بسیاری از روزنامه‌های چاپ آنکارا، یک بار دیگر عکس و تیتر اصلی صفحات نخست را به موضوع مذاکره و نحوه مواجهه دولت با گروه تروریستی پ.ک.ک اختصاص داده‌اند. روزنامه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی تحت امر حزب عدالت و توسعه، به شکلی اغراق‌آمیز به دنبال طرح این موضوع هستند که به زودی تنش و درگیری بین ارتش و پ.ک.ک به پایان می‌رسد.

تازه‌ترین اظهارنظر مقامات سیاسی ترکیه مربوط به علی یرلی کایا وزیر کشور است که اعلام کرده که به زودی دولت و جامعه ترکیه قدم در مسیری می‌گذارند که در آن، پدیده‌ای به نام تروریسم وجود نداشته باشد.

او اظهار امیدواری کرده که مذاکرات جدید بین اوجالان و مقامات امنیتی و سیاسی دولت که به واسطه هیاتی از نمایندگان کُرد آغاز شده، به فرجام مثبتی برسد. یعنی همان هیاتی که اعضای آن عبارتند از پروین بولدان، احمد ترک و سری ثریا اُندر. آنان اعلام کرده‌اند که فعلاً حاضر نیستند درباره جزئیات توافق احتمالی با رسانه‌ها صحبت کنند. چرا که بیم آن دارند برخی از افراد، احزاب و نهادها، دینامیت زیر میز مذاکرات بگذارند و آن را نیمه کاره به هوا بفرستند.

احمد ترک از شخصیت‌های سیاسی کُرد ترکیه اعلام کرده که در دیدار با دولت باغچلی به شدت شگفت زده شده است. چرا که او همواره یک سیاستمدار تندرو مخالف طرح موضوع کردها بوده اما این بار در دیدار با احمد ترک و همراهان او، مهربانی، تعامل و انعطاف بالایی از خود به نمایش گذاشته است.

در سال 2013 میلادی و در اثنای مذاکرات صلح بین اردوغان و عبدالله اوجالان، دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی گرا، مهمترین چهره سیاسی مخالف مذاکره با پ.ک.ک بود. او در آن مقطع زمانی، علیه اردوغان موضع گرفته و در سخنرانی‌های خود روی این مساله تاکید می‌کرد که سازش با اوجالان و پ.ک.ک، موجب تجزیه ترکیه خواهد شد و گناه چنین خیانتی تا ابد به پای رجب طیب اردوغان، عبدالله گل و حزب عدالت و توسعه نوشته خواهد شد.

اما حالا و در آغاز سال 2025 میلادی، باغچلی مهمترین حامی و دوست سیاسی اردوغان است و اتفاقاً این بار خود باغچلی بوده که به شکلی جسورانه، حتی پیشنهاد آزادی اوجالان از حبس را به میان آورده است.

اوجالان که از سال 1999 میلادی در زندانی واقع در جزیره ایمرالی محبوس است، اعلام کرده که حاضر است به ابتکار عمل اردوغان و باغچلی یاری برساند. ایمرالی همان جزیره‌ای است که در سال 1960 میلادی، عدنان مندرس نخست وزیر وقت ترکیه و چند تن از وزرای کابینه او به دست کودتاگران اعدام شدند.

اما ترکیه بنا به پیشنهاد اتحادیه اروپا و به منظور پیوستن به این اتحادیه، از سال 1999 میلادی مجازات اعدام را کنار گذاشته و برای اوجالان نیز حکم حبس ابد صادر شده بود. حکمی که حالا ممکن است با توجه به قوانین ترکیه و لحاظ کردن سپری شدن 25 سال از مدت حبس، منجر به آزادی زندانی شود. ولی مسئله به این سادگی‌ها نیست و حالا باز هم برخی از ملی گرایان، با تداوم گفتگوها مخالفند.

مصطفی دستیجی رهبر حزب وحدت بزرگ که به عنوان یک ملی گرای تندرو شناخته می‌شود؛ اعلام کرده که از شنیدن برخی پیشنهادی اوجالان خشمگین شده و معتقد است که نباید با پ.ک.ک صلح کرد.

اما موضع درویش مساوات اوغلو رهبر حزب خوب، از این هم تندتر بود. او اعضای حزب کُردی «دمپارتی» و سران پ.ک.ک را به عنوان دشمنان جمهوری ترکیه قلمداد کرد و برخلاف سران دیگر احزاب ترکیه، حاضر نشد هیات نمایندگان کُرد را به حضور بپذیرد. در همین حال، حزب کمونیستی وطن به رهبری دوغو پرینچک نیز اعلام کرده که مذاکره با پ.ک.ک، از سناریوهای پیشنهادی آمریکا و رژیم صهیونیستی است و اردوغان فریب خورده است.

پیشنهاد اوجالان چیست؟

برخی از خبرنگاران متصل به مقامات امنیتی ترکیه از این موضوع خبر داده‌اند که خواسته‌ها و شرط و شروط اوجالان برای دولت، بسیار اغراق‌آمیز است و اردوغان حاضر نیست زیر بار پذیرفتن چنین شروطی برود.

آنان مدعی شده‌اند که اوجالان پکیج یا بسته‌ای به دولت اردوغان پیشنهاد داده که شامل آزاد شدن 5 هزار نفر زندانی سیاسی، تغییر تعاریف حقوقی ترور و تروریسم در قوانین ترکیه، تعیین تکلیف شهرداران معزول کُرد و بازگشت آنها به مناصب قبلی و برخی پیشنهادهای دیگر است. در مقابل، اوجالان نیز راضی خواهد شد که دستور خلع سلاح پ.ک.ک را صادر کند. اما حزب عدالت و توسعه اعلام کرده که چنین اطلاعاتی صحت ندارد.

موضوع دیگر این است که احتمال آزاد شدن خود اوجالان از زندان، اقدامی است که احتمالاً با مخالفت گسترده ملی گرایان تندرو و خانواده های نظامیان جانباخته منجر خواهد شد.

ابهام درباره خلع سلاح

به نظر می‌رسد که دولت ترکیه و نهادهای سیاسی و سازمانی نزدیک به پ.ک.ک، تعاریف متفاوت و متناقضی از مساله‌ خلع سلاح دارند. تصور مقامات ترکیه از خلع سلاح، این است که تمام اعضای پ.ک.ک تفنگ‌های خود را بر زمین بگذارند. اما سیاستمداران کُرد دمپارتی گفته‌اند که منظور از خلع سلاح، فقط این است که آن دسته از اعضای پ.ک.ک که در داخل ترکیه هستند، سلاح خود را تحویل دهند و پس از کسب مصونیت قضایی، به زندگی عادی خود ادامه دهند.

هنوز مشخص نیست در این صورت، تکلیف کوهستان قندیل و دیگر کوه‌های شمال عراق چه خواهد شد. چرا که دست کم 6 هزار نفر از نیروهای پ.ک.ک در عراق سلاح به دست دارند و بدون شک روند خلع سلاح آنان از منظر حقوقی و امنیتی، بسیار پیچیده خواهد بود.

ظاهراً اوجالان از مقامات ترکیه خواسته که یک کشور خارجی به عنوان مثال آمریکا یا انگلیس، به عنوان طرف خارجی بر روند مذاکرات نظارت کند. اما تیم اردوغان اعلام کرده که به هیچ وجه حاضر به پذیرفتن چنین پیشنهادی نیست.

در پایان باید گفت، به قول روزنامه نگاران ترکیه، فعلاً اثری از نور و روشنایی انتهای تونل مذاکرات نیست و نمی‌توان به شکلی قاطعانه درباره نتایج احتمالی اظهار نظر کرد. اما می‌توان این واقعیت را به خاطر آورد که دولت اردوغان و حزب عدالت و توسعه، همیشه در مواجهه با مسائل سیاسی، برخوردی عملگرایانه دارند و بعید نیست دوباره تغییر مسیر دهند.

نکته دوم این است که بخش مهمی از روند آتی مذاکرات، ارتباط روشنی با تصمیمات دونالد ترامپ در مورد آمریکا دارد. در صورتی که حمایت آمریکا از گروه‌های اقماری تحت امر اوجالان در سوریه به پایان برسد، اردوغان نیازی به ادامه مذاکرات نخواهد دید و ممکن است که حملات نیروی هوایی ترکیه به مواضع پ.ک.ک در کوهستان‌های شمال عراق و شمال سوریه، مجدداً آغاز شود.

انتهای پیام/