آیا ترامپ تهدیدی برای کریدورهای ریلی ایران خواهد بود؟/ توسعه بلندپروازانه خطوط ریلی در رنج بودجه، کارشکنی روسیه و تنش‌های ژئوپولیتیکی

اقتصاد ۲۴- مجله راه آهن Railway Supply که مقر آن در اوکراین است با انتشار گزارشی درباره احتمال تاثیر ترامپ بر روی برنامه‌های ریلی ایران می‌نویسد: “ایران قصد دارد ۹ کریدور ریلی به طول ۳۲۰۰ کیلومتر در مسیر‌های جدید بسازد تا ارتباطات خود را تقویت کند. این کریدور‌ها که بخشی از کریدور بین المللی حمل و نقل شمال-جنوب (INSTC) هستند، می‌توانند ایران را به یک هاب ترانزیتی کلیدی تبدیل کنند. با این وجود، با پشت فرمان قرار گرفتن ترامپ تشدید فشار‌های ژئوپولیتیکی ممکن است این طرح‌ها را از مسیر خود خارج سازند.

تهران قصد دارد هاب آستارا را در مرز جمهوری آذربایجان به اقیانوس هند متصل کند. این پروژه، بنادر حیاتی مانند بندر امام خمینی، بوشهر، بندرعباس و چابهار را به یکدیگر متصل می‌کند. انتظار می‌رود این ارتباطات تجارت را تقویت کرده و حمل و نقل منطقه‌ای را تسهیل نمایند. کریدور دیگری در امتداد مرز شرقی ایران با پاکستان و افغانستان به دنبال باز کردن قفل دسترسی کشور‌های آسیای مرکزی به اقیانوس هند است. این خط با افزایش اتصال در شاخه شرقی کریدور بین المللی حمل و نقل شمال – جنوب درآمد قابل توجهی از حمل و نقل را نوید می‌دهد”.

موانع اقتصادی و سیاسی

این نشریه در ادامه با اشاره به موانع پیش روی اجرای طرح‌های ریلی ایران می‌نویسد: “ایران تخمین می‌زند که توسعه راه آهن بیش از ۱۰ میلیارد یورو هزینه داشته باشد و ظرفیت حمل بار را به ۶۰ میلیون تن در سال افزایش دهد. با این وجود، با پشت فرمان قرار گرفتن ترامپ تحریم‌های ایالات متحده کماکان اقتصاد ایران را فلج می‌کند و توانایی این کشور برای تامین مالی زیرساخت‌ها را پیچیده می‌سازد. تأخیر در پروژه‌های حیاتی، مانند راه‌آهن رشت – آستارا، یکی از اجزای کلیدی شاخه غرب کریدور بین المللی حمل و نقل شمال – جنوب از پیش با مشکلاتی مواجه بود و علیرغم توافقات صورت گرفته مربوط به سال ۲۰۰۵ میلادی، ساخت و ساز آن هنوز آغاز نشده است. به همین ترتیب، خط ریلی به سوی چابهار که پیش بینی می‌شد تا سال ۲۰۲۴ تکمیل شود ناتمام باقی مانده است. بروز چنین تاخیر‌هایی در تکمیل خطوط ریلی ایران نه تنها هزینه‌ها را برای آن کشور افزایش می‌دهند بلکه جدول زمانی کلی تکمیل آن پروژه‌ها را نیز به خطر می‌اندازند”.

بحران اقتصادی ایران یکی از جدی‌ترین موانع تکمیل برنامه‌های ریلی

این نشریه در ادامه می‌نویسد: “بحران اقتصادی ایران لایه دیگری از دشواری را می‌افزاید. تحریم‌ها بخش نفت و گاز ایران را تضعیف کرده و درآمد مورد نیاز برای توسعه آن کشور را کاهش داده است. علیرغم آن که ایران یک تولید کننده بزرگ انرژی است، با جیره بندی حامل‌های انرژی دست و پنجه نرم می‌کند و در صورت تداوم افزایش تقاضای داخلی، خطر تبدیل شدن آن کشور به یک واردکننده خالص حامل‌های انرژی وجود خواهد داشت”.

بیشتر بخوانید:  خاورمیانه و این بار نبرد کریدور‌ها/ چگونه ایران در ۷ محور و کریدور دور خورد؟/ حتی مسیر افغانستان به ترکیه نیز ایران را دور زده است

اختلافات ایران و روسیه؛ مانعی بر سر راه تکمیل خط راه آهن رشت – آستارا 

این نشریه اقتصادی با اشاره به اختلافات ایران و روسیه به عنوان مانعی برای تکمیل خطوط ریلی ایران می‌نویسد: “اختلافات با روسیه بر سر راه آهن رشت – آستارا باعث توقف بیشتر پیشرفت آن پروژه ریلی می‌شود. در حالی که روسیه برای مهار تورم قیمت زمین فشار می‌آورد، ایران احتمالاً به دلیل محدودیت‌های مالی در تکمیل آن پروژه مردد به نظر می‌رسد. از آنجایی که مسکو بخش عمده این پروژه را تامین مالی می‌کند چنین تاخیر‌هایی در تکمیل آن می‌تواند روابط میان دو کشور را تیره و تار کند”.

تنش‌های ژئوپولیتیکی می‌تواند تکمیل کریدور بین المللی حمل و نقل شمال – جنوب را متوقف کند 

این نشریه در ادامه با اشاره به تاثیر تنش‌های ژئوپولیتیک بر روی طرح‌های ریلی ایران می‌نویسد: “تنش‌های منطقه‌ای مانع مهم دیگری در مسیر جاه طلبی‌های ریلی ایران خواهند بود. با پشت فرمان نشستن ترامپ، ایالات متحده موضع خود را در قبال ایران تشدید کرده و دشمنان آن کشور مانند اسرائیل را جسورتر خواهد کرد. این امر ایران را مجبور ساخته تا بودجه نظامی خود را از پیش به میزان سه برابر افزایش دهد و به بیش از ۳۰ میلیارد دلار در سال برساند.

این موضوع باعث می‌شود بودجه حیاتی برای توسعه زیرساخت‌ها از جمله خطوط راه آهن کاهش یابد و صرف مصارف نظامی شود. از سوی دیگر، سقوط “بشار اسد” رئیس جمهور پیشین سوریه به نفع موقعیت ژئوپولیتیک ایران نیست. اسرائیل دشمن دیرینه ایران ممکن است از بی ثباتی ایجاد شده در منطقه برای برهم زدن بیش‌تر برنامه‌های ایران استفاده کند. کارشناسان هشدار می‌دهند که چنین درگیری‌هایی می‌توانند منطقه را بی ثبات کنند و شرکت‌های حمل و نقل بین المللی را از استفاده از ایران به عنوان یک هاب ترانزیتی باز دارند”.

بیشتر بخوانید:  خط ریلی بصره-شلمچه برای ایران و عراق چه مزیت هایی دارد؟

چشم انداز کریدور بین المللی حمل و نقل شمال -جنوب در دوران زمامداری ترامپ 

این نشریه تخصصی در حوزه راه آهن درباره چشم انداز کریدور بین المللی حمل و نقل شمال – جنوب در چهار سال پیش رو با ریاست جمهوری ترامپ می‌نویسد: “آن طرح به زیرساخت‌های قابل اعتماد بستگی دارد، اما بدون ثبات و بودجه، آینده آن نامشخص است. اگر ایران نتواند نقش خود را به عنوان یک هاب ترانزیتی ایفا کند، کل پروژه کریدور بین المللی حمل و نقل شمال – جنوب ممکن است سقوط کند و برنامه‌های تجاری منطقه‌ای را در معرض خطر قرار دهد”.

آینده پروژه‌های ریلی ایران

این نشریه در بخش پایانی مقاله تحلیلی خود درباره چشم انداز کل پروژه‌های ریلی ایران در دوران ریاست جمهوری ترامپ می‌نویسد: “برنامه‌های بلندپروازانه ریلی ایران از پیش از ریاست جمهوری ترامپ نیز چالش برانگیز بود. اکنون با تشدید تحریم‌ها، بی‌ثباتی اقتصادی و تشدید تنش‌های منطقه‌ای، به نظر می‌رسد که آن برنامه‌ها به طور فزاینده‌ای دست نیافتنی باشند چرا که در چهار سال پیش رو با حضور ترامپ در کاخ سفید با فشار فزاینده‌ای مواجه می‌شوند که موفقیت ایران برای دستیابی به اهداف زیرساختی را تهدید می‌کند. پروژه کریدور بین المللی حمل و نقل شمال – جنوب اکنون به مویی بند است. این که آیا ایران می‌تواند بر این موانع فائق آید یا خیر باید منتظر ماند و دید”.

منبع: مجله راه آهن Railway Supply